Samenvatting BIAG51-Erfgoed (door Wim Oers)

Erfgoed
1. Course outline

Zie handouts

2. Architectuurtheorie
Zie lessen architectuurtheorie

3. Paper
Zie paperopdracht

4. Tijd
Geen examenkennis (2022-2023)

5. Terminologie
5.1. Categorisering
- Materieel erfgoed
- Roerend erfgoed = verplaatsbaar, niet grondgebonden
- Onroerend erfgoed = niet verplaatsbaar, grondgebonden
- Immaterieel erfgoed = niet tastbaar erfgoed (Gewoontes, gebruiken)
5.2. Erfgoedbeleid
In België wordt roerend en onroerend erfgoed samen aanzien als cultureel
erfgoed
MAAR vallen allemaal onder andere materies
Cultureel erfgoed onder bevoegdheid van de gemeenschap
= roerend erfgoed + immaterieel erfgoed
Beleidsdomein: cultuur, jeugd, sport en media
Onroerend erfgoed onder bevoegdheid van het gewest
Beleidsdomein: ruimtelijke ordening, wonen en onroerend
erfgoed
Erfgoed kan een nieuw leven leiden als mensen het een plaats geven in
hun eigen wereld. Ook vandaag maken we heel wat toekomstig erfgoed.
Erfgoed evolueert dus voortdurend.
5.3. Erfgoededucatie
Doelbewust leren over en door middel van materieel en immaterieel
erfgoed
5.3.1. Situering
Noodzaak samenwerking tussen de erfgoedsector en het onderwijs.


1

, 5.3.2. Academische opleidingen in Vlaanderen
- Master in de erfgoedstudies (UA)
- Master in conservation of monuments and sites (KUL)
5.4. Erfgoedzorg
Erfgoedzorg is de zorg voor het erfgoed welke volgende handelingen
omvat
5.4.1.Inventariseren
Een lijst opmaken van hetgeen men aantreft om basis van een
beoordeling van de erfgoedwaarde
- Archeologische waarde
= Betekenisvol kunnen bijdragen tot de reconstructie
van de bestaansgeschiedenis van de mensheid en haar
relatie tot de omgeving
- Architecturale waarde
= Getuigen van een fase of aspect van de architectuur
of de bouwkunst in het verleden
- Artistieke waarde
= Het kunstzinnige streven van de mens in het
verleden
- Culturele waarde
= Tijd- en regiogebonden menselijk gedrag
- Esthetische waarde
= Schoonheid laten ervaren
- Historische waarde
= Een ontwikkeling, gebeurtenis, figuur, instelling of
landgebruik uit het verleden
- Industrieel-archeologische waarde
= Ambachtelijk of industrieel verleden
- Technische waarde
= Illustreert een ontwikkeling van een techniek in het
verleden
- Ruimtelijk-structurerende waarde
= De ruimte ordenen, afbakenen, structureren
- Sociale waarde

2

, = In de hedendaagse gemeenschap nog actief


- Stedenbouwkundige waarde
= Een rol spelen in de inrichting van de bebouwde
ruimte in het verleden
- Volkskundige waarde
= Gebruiken, gewoonten, voorspellingen, tradities
- Wetenschappelijke waarde
= Kennisontwikkeling en kenniswinst over een bepaald
thema
Bijkomend worden 5 selectiecriteria gebruikt om te wegen of iets al
dan niet als onroerend erfgoed wordt opgenomen
Moet aan meerdere criteria voldoen, of in hoge mate aan
één
- Zeldzaamheid
= Komt uitzonderlijk voor
- Herkenbaarheid
- Representativiteit
= Is typerend
- Ensemblewaarde
= Sterke samenhang tussen de verschillende
elementen
- Contextwaarde
= Sterke relatie op landschappelijk, stedenbouwkundig
of esthetisch vlak
5.4.2. Beschermen
Beschermen van erfgoed is afhankelijk van:
- Twee groepen
- Voor bescherming vatbaar erfgoed
- Beschermd erfgoed
- Erfgoed kan op verschillende manieren beschermd zijn
- Monument
= Een overblijfsel uit het verleden dat van algemeen
belang wordt geacht om historische, esthetische,
symbolische, politieke, volkskundige, artistieke,

3

, wetenschappelijke, natuurkundige, archeologische,
economische en andere culturele waarde


- Stads- of dorpsgezicht
= Een groepering van een of meerdere monumenten
en/of onroerende goederen met omgevende
bestandsdelen
- Archeologische site
= Afbakening van beschermde archeologische sites
zoals voorzien in het decreet van 30 juni 1993 en het
decreet van 24 januari 2003
30 juni 1993: houdende bescherming van het archeologisch
patrimonium

24 januari 2003= houdende bescherming van het roerend cultureel
erfgoed van uitzonderlijk belang

- Varend erfgoed
= Nautisch erfgoed waarvan het behoud van algemeen
belang is wegens hun historische, wetenschappelijke,
industrieel-archeologische of andere sociaal-culturele
waarde
- Heraldisch erfgoed
= Wapenkunde
MAAR beschermen heeft bepaalde repercussies
- Het goed onderhouden
- De nodige instandhoudings- en onderhoudswerken uitvoeren
- Niet ontsieren, beschadigen, vernielen
5.4.3. Onderhouden
Het in een aanvaardbare conditie houden of terugbrengen teneinde
de gevraagde mate van functionaliteit, zijnde:
- Veiligheid
- Gezondheid
- Bruikbaarheid
- Comfort
- Duurzaamheid
- Uitstraling
5.4.4. In stand houden
Het bewaren, handhaven, onderhouden, cultiveren

4