Samenvatting Ethisch & Juridisch handelen

Samenvatting juridisch & ethiek
Inhoud
1. Inleiding tot het recht..................................................................................................................................................2
1.1 Wat is recht?..........................................................................................................................................................2
1.2 Scheiding der machten..........................................................................................................................................2
1.3 Hoven en rechtbanken..........................................................................................................................................2
2. Het huwelijk & samenwonen.......................................................................................................................................4
2.1 Huwelijk.....................................................................................................................................................................4
2.2 Wettelijk samenwonen..............................................................................................................................................6
2.3 Feitelijk samenwonen............................................................................................................................................6
3. Echtscheiding...............................................................................................................................................................6
4. Rechtspositie van minderjarigen.................................................................................................................................7
5. Aansprakelijkheidsrecht..............................................................................................................................................9
5.1 Basisbegrippen......................................................................................................................................................9
5.2 Schuldaansprakelijkheid (foutaansprakelijkheid)..................................................................................................9
5.3 Objectieve aansprakelijkheid (foutloze aansprakelijkheid)...................................................................................9
5.4 Gevolgen van aansprakelijkheid..........................................................................................................................10
1. Moraal, ethiek en normatieve theorieënb................................................................................................................10
1.1 Moraal:................................................................................................................................................................10
1.2 Ethiek................................................................................................................................................................... 10
1.3 Ontwikkeling........................................................................................................................................................11
1.4 Normatieve theorieën.........................................................................................................................................12
2. Beroepsethiek...........................................................................................................................................................13
2.1 Ethische dilemma’s & argumenteren..................................................................................................................13
2.2 Drogredenen.......................................................................................................................................................15
2.3 Stappenplan.........................................................................................................................................................16
2.4 Beroepsethiek van de toegepast psycholoog......................................................................................................17
3. Deontologische code, privacy & beroepsgeheim......................................................................................................17
3.1 Deontologische code (2014)................................................................................................................................17
3.2 Beroepsgeheim – strafwetboek...........................................................................................................................18
3.3 Vormen van beroepsgeheim...............................................................................................................................20
4. Beroepsgeheim & minderjarigen...............................................................................................................................20
4.1 Decreet rechtspositie minderjarigen (DRM).......................................................................................................20
4.2 Beroepsgeheim....................................................................................................................................................21
4.3 Het dossier...........................................................................................................................................................21
4.4 Beroepsgeheim na de dood.................................................................................................................................22
5. Diagnostiek & therapie..............................................................................................................................................22
6. Euthanasie & Abortus................................................................................................................................................23

, 6.1 Euthanasie bij meerderjarogenn.........................................................................................................................23
6.2 Euthanasie bij minderjarigen...............................................................................................................................24
6.3 Abortus arte provocatus......................................................................................................................................24



A. Juridisch
1. Inleiding tot het recht
1.1 Wat is recht?
 Definitie van recht
o Belang weten wat recht is: recht is overal & iedereen onwillekeurig mee geconfronteerd --> wat
mag/moet/niet mag door recht geregeld
o Geheel van gedragsregels & ermee samenhangende institutionele voorschriften, uitgevaardigd
& gehandhaafd door of krachtens het maatschappelijk gezag, met het oog op een doeltreffende,
rechtszekere en rechtvaardige ordening vd maatschappij
o Fundamentele kenmerken
 Gedragsregels met institutionele voorschriften
 Opgelegd door maatschappij --> moet gedragen worden door maatschappij, anders w niet
gebruikt
 Doel ordenen van maatschappij
 Handhaving door of krachtens maatschappelijk gezag
 Verschil objectief & subjectief recht
o Objectief recht= recht bestaande uit abstracte normen, los van concrete toepassing of individuele
gevolgen voor burgers
 Vb. burgerlijk recht, strafrecht,..
o Subjectief recht= concrete, door objectief recht erkende, macht of bevoegdheid om iets te
vorderen, vragen of eisen
 Vb. recht op betaling van verkoper
 Verschil natuurlijke personen en rechtspersonen
o Natuurlijke persoon= mens van vlees en bloed
o Rechtspersoon: groepering, instelling of stichting die, zoals natuurlijk persoon, bepaalde rechten en
juridische plichten heeft

1.2 Scheiding der machten
België: staatsmacht verdeeld over 3 machten – elke macht controleert & beperkt andere machten

 Wetgevende macht (federaal)
o Maakt wetten: gedragsregels met abstract, algemeen, onpersoonlijk karakter die voor de duur van
hun gelding op onbepaald aantal gevallen van toepassing zijn
o Controleert uitvoerende macht
o Uitgeoefend door federaal parlement & koning
o Federaal parlement:
 Kamer van volksvertegenwoordigers (150 rechtstreeks verkozen door bevolking)
 Senaat (60, niet-permanent orgaan)
 Koning
 Uitvoerende macht (federaal)
o Bestuurt land
o Zorgt voor toepassing & naleving wetten
o Koning & federale regering
 Premier
 Ministers (max 15 – aantal gelijk verdeeld Nl & Fr-talig)
 Rechterlijke macht
o Uitspraak over geschillen
o Uitgevoerd door hoven & rechtbanken
o Controleert wettelijkheid daden uitvoerende macht

1.3 Hoven en rechtbanken
• Algemene beginselen
o Eenheid van rechtspraak
 In gelijkaardig geschil gelijkaardige uitspraak --> in
principe

,  Piramidale opbouw hoven & rechtbanken --> hoe ↓ op piramide, hoe ↑ aantal
 Bovenste 2= arrest, onderste 2= vonnis
o Dubbele aanleg
 Wat: 1e aanleg= 1e inhoudelijke beoordeling – hoger beroep= 2e inhoudelijke beoordeling
door ander rechtscollege
 Principe: elke uitspraak in 1e aanleg= vatbaar voor hoger beroep
 Uitzonderingen:
 Arrest hof van assisen
 Vonnis politierechtbank/vrederecht van <2000 euro
 Vonnis ondernemingsrechtbank/ rechtbank eerste aanleg van <2500 euro
 Hof van Cassatie enkel over fouten dossier, niet inhoudelijk, gaat terug naar hof van
assisen (Vb. partijdigheid)
o Materiële bevoegdheid
 Specialisatie van rechtbank in bepaald domein (Vb. geschil verblijfsregeling kdn -->
familierechtbank, geschil huur --> vrederechter)
o Territoriale bevoegdheid
 Elke rechtbank is bevoegd voor bepaald deel grondgebied
• Verschillende hoven en rechtbanken
o Vredegerecht
 Rechter dichtst bij de burger – 187 (162) in Be – 1 vredegerecht per kanton
 Bevoegd voor:
 Alle geschillen <5000 euro
 Huurgeschillen
 Burenruzie’s
 Geschillen mbt nutvoorzieningen (Vb. gas, water, elektriciteit)
 Geesteszieken (Vb. verplichte opname)
o Rechtbank van eerste aanleg (REA)
 Bevoegd voor alle geschillen tenzij door wet toegewezen aan ander rechtscollege
 4 Afdelingen
 Burgerlijke rechtbank
 Familie-en jeugdrechtbank (2014) – bevoegd alle familie-gebonden vorderingen
o Echtscheidingen
o Verblijfregeling kinderen
o Onderhoudsbijdrage ex-partner & kinderen
o Schijnhuwelijken
 Correctionele rechtbank
 Strafuitvoeringsrechtbank
 Per gerechtelijk arrondissement 1 REA (Bxl 2; Nl & Fr) --> 13
o Arbeidsrechtbank
 Sociale aangelegenheden
 Sociale zekerheid (Vb. pensioen, werkloosheid)
 Arbeidsongevallen
 Arbeidsgeschillen (Vb. arbeidsovereenkomst)
 Verzoek toelating collectieve schuldenregeling
o Arbeidshof: bevoegd hoger beroep tegen vonnis arbeidsrechtbank
o Hof van beroep:
 Hoger beroep tegen vonnissen REA & ondernemingsrechtbank --> niets rechtstreeks
 3 Kamers:
 Correctionele kamer
 Burgerlijke kamer
 Familie-en jeugdkamer
 Binnen elk rechtsgebied in HvB --> 5
• Actoren binnen deze hoven en rechtbanken
o Rechter
 Leidt proces & velt oordeel in het geschil
 Meestal alleen, soms (bij beroep/specifieke
rechtszaken) 3
o Openbaar ministerie (1 lid)
 In strafzaken: opsporen & vervolgen misdrijven -->
vraagt rechtbank straf op te leggen beklaagde
 Burgerlijke zaken: beschermt maatschappij &
verleent advies
o Griffier (1): bereidt zitting voor & noteert verloop zitting + uitspraken
o Partijen: personen betrokken bij geschil
 Eisende partij: legt probleem voor en wil iets van andere partij
 Verwerende partij: verdedigt zich tegen eis & stelt ev. tegeneis in
 Strafzaken: