LEERDOELEN AVV BLOK 2
Kwalitatief onderzoek
• De kenmerken van kwalitatieve onderzoeksmethoden beschrijven;
- Directe waarneming in de natuurlijke situatie;
- De onderzoeker is nadrukkelijk aanwezig bij de dataverzameling;
- De inductieve werkwijze prevaleert meestal: de informatie die uit het veld wordt
verkregen, vormt de belangrijkste databron;
- Het perspectief van de respondenten staat centraal;
- Holistische of contextuele benadering;
- Onderzoeksresultaten worden vaak in verhalende vorm weergegeven.
• Een keuze voor kwalitatieve onderzoeksmethoden onderbouwen;
Bij bijvoorbeeld sociologisch onderzoek – onderzoek over een onderwerp waar nog niet veel
over bekend is. Kwalitatief onderzoek gaat tenslotte over het creëren van nog niet bestaande
gegevens.
- Basis: onderzoekscyclus
Ø Ontwerp:
o Doelstelling
Ø Verkennen van een onderzoeksveld waar nog weinig over bekend is;
Ø Beschrijven van emoties, perspectieven en sociale relaties;
Ø Begrijpen van menselijk handelen in een bepaalde context
Met als achterliggend doel om…
Ø Kennis te verwerven, theorie te bouwen, actie te ondernemen
Het perspectief van respondenten staat in kwalitatief onderzoek vaak centraal:
• De manier waarop zij betekenis geven aan de wereld;
• De werkelijkheden die door hun handelen ontstaan;
• Een fenomeen bestuderen in een natuurlijke context.
o Vraagstelling
§ Zowel open als gericht
§ Open, explorerend, holistisch (= het principe dat alles met elkaar
verbonden is)
§ Gericht op processen, ervaringen, strategieën, gevoelens, etc.
• Hoe
• Wat
• Waarom
o Theoretisch kader
• Theorie: een samenhang van concepten en uitspraken over de manier waarop
deze concepten zich tot elkaar verhouden.
• Doel: beter begrijpen hoe een bepaald aspect van de wereld werkt – om
kennis te verwerven. Denk aan conceptuele raamwerken, modellen of
hypothesen uit de wetenschappelijke literatuur.
, Concept
Concept: een zelfstandig naamwoord of werkwoord dat staat voor een bredere
categorie of fenomeen.
Theoretische concepten
De rol en het gebruik van theoretische concepten kan verschillen in elk kwalitatief
onderzoek. Er zijn twee vraagtukken die een betrekking hebben op de rol en
plaats van theoretische concepten in een kwalitatief onderzoek.
Ø Voorbeelden: stigma, sociale steun, macht, etc.
Abductief: tussen inductief en deductief redeneren in; heen en weer gaan tussen
die twee.
o Onderzoeksopzet
3 vaak terugkerende vormen in kwalitatief onderzoek:
I. Interview
II. Observeren
III. Documentanalyse
Interviewen – wie?
- Random sampling (= toeval steekproef) of criterion based sampling (= bepaalde
criteria opstellen waaraan respondenten moeten voldoen die je wilt interviewen)
- Sneeuwbalmethode: via kennissen in contact komen met mogelijke respondenten
en via hen ook weer in contact komen met nieuwe respondenten.
o Probleem: je zou vast kunnen komen te zitten in een groep met
gelijkgestemden.
- Deviant cases: mensen die andere opvattingen hebben en/of ander gedrag
vertonen.
o Meer omvattend en verdiepend antwoord op je onderzoeksvraag.
Tijdens het interviewen
Vragen:
- Open en gesloten
- Direct en indirect
- Hoofdvraag en doorvraag
- Waardenvrij en suggestief
- Neutraal of gevoelig
Doorvraagtechnieken:
- Samenvatten, concluderen
- Verduidelijking vragen
- Herhalen
- Stilte laten vallen
- Hummen, knikken, ‘ja’ zeggen
Interactieve cyclus:
• De wisselwerking tussen onderzoeksvragen stellen, data verzamelen, data analyseren
dataverzamelingsmethoden aanpassen en onderzoeksvragen aanscherpen > cyclisch
interactief werken
• Niet lineair, maar het gaat heen en weer tussen ontwerpen, analyseren en verzamelen.
Kwalitatief onderzoek
• De kenmerken van kwalitatieve onderzoeksmethoden beschrijven;
- Directe waarneming in de natuurlijke situatie;
- De onderzoeker is nadrukkelijk aanwezig bij de dataverzameling;
- De inductieve werkwijze prevaleert meestal: de informatie die uit het veld wordt
verkregen, vormt de belangrijkste databron;
- Het perspectief van de respondenten staat centraal;
- Holistische of contextuele benadering;
- Onderzoeksresultaten worden vaak in verhalende vorm weergegeven.
• Een keuze voor kwalitatieve onderzoeksmethoden onderbouwen;
Bij bijvoorbeeld sociologisch onderzoek – onderzoek over een onderwerp waar nog niet veel
over bekend is. Kwalitatief onderzoek gaat tenslotte over het creëren van nog niet bestaande
gegevens.
- Basis: onderzoekscyclus
Ø Ontwerp:
o Doelstelling
Ø Verkennen van een onderzoeksveld waar nog weinig over bekend is;
Ø Beschrijven van emoties, perspectieven en sociale relaties;
Ø Begrijpen van menselijk handelen in een bepaalde context
Met als achterliggend doel om…
Ø Kennis te verwerven, theorie te bouwen, actie te ondernemen
Het perspectief van respondenten staat in kwalitatief onderzoek vaak centraal:
• De manier waarop zij betekenis geven aan de wereld;
• De werkelijkheden die door hun handelen ontstaan;
• Een fenomeen bestuderen in een natuurlijke context.
o Vraagstelling
§ Zowel open als gericht
§ Open, explorerend, holistisch (= het principe dat alles met elkaar
verbonden is)
§ Gericht op processen, ervaringen, strategieën, gevoelens, etc.
• Hoe
• Wat
• Waarom
o Theoretisch kader
• Theorie: een samenhang van concepten en uitspraken over de manier waarop
deze concepten zich tot elkaar verhouden.
• Doel: beter begrijpen hoe een bepaald aspect van de wereld werkt – om
kennis te verwerven. Denk aan conceptuele raamwerken, modellen of
hypothesen uit de wetenschappelijke literatuur.
, Concept
Concept: een zelfstandig naamwoord of werkwoord dat staat voor een bredere
categorie of fenomeen.
Theoretische concepten
De rol en het gebruik van theoretische concepten kan verschillen in elk kwalitatief
onderzoek. Er zijn twee vraagtukken die een betrekking hebben op de rol en
plaats van theoretische concepten in een kwalitatief onderzoek.
Ø Voorbeelden: stigma, sociale steun, macht, etc.
Abductief: tussen inductief en deductief redeneren in; heen en weer gaan tussen
die twee.
o Onderzoeksopzet
3 vaak terugkerende vormen in kwalitatief onderzoek:
I. Interview
II. Observeren
III. Documentanalyse
Interviewen – wie?
- Random sampling (= toeval steekproef) of criterion based sampling (= bepaalde
criteria opstellen waaraan respondenten moeten voldoen die je wilt interviewen)
- Sneeuwbalmethode: via kennissen in contact komen met mogelijke respondenten
en via hen ook weer in contact komen met nieuwe respondenten.
o Probleem: je zou vast kunnen komen te zitten in een groep met
gelijkgestemden.
- Deviant cases: mensen die andere opvattingen hebben en/of ander gedrag
vertonen.
o Meer omvattend en verdiepend antwoord op je onderzoeksvraag.
Tijdens het interviewen
Vragen:
- Open en gesloten
- Direct en indirect
- Hoofdvraag en doorvraag
- Waardenvrij en suggestief
- Neutraal of gevoelig
Doorvraagtechnieken:
- Samenvatten, concluderen
- Verduidelijking vragen
- Herhalen
- Stilte laten vallen
- Hummen, knikken, ‘ja’ zeggen
Interactieve cyclus:
• De wisselwerking tussen onderzoeksvragen stellen, data verzamelen, data analyseren
dataverzamelingsmethoden aanpassen en onderzoeksvragen aanscherpen > cyclisch
interactief werken
• Niet lineair, maar het gaat heen en weer tussen ontwerpen, analyseren en verzamelen.
