Zorg en Beroep- Ethiek (uitgebreide samenvatting)

Ethiek
1. Euthanasie en hulp bij zelfdoding
Literatuur:
Verpleegethiek – H1, H2 en H7
Definities
 Ethiek is systematische en kritische reflectie op het menselijk gedrag en de
waarden en normen die daaraan ten grondslag liggen
 Euthanasie is het doelbewust beëindigen van iemand leven door een arts na
een expliciete vraag.
 Hulp bij zelfdoding is iemand helpen om te sterven na een expliciete vraag
door een arts.
Ethisch zorg verlenen

 Menswaardigheid van het handelen
 Iets anders dan wetten
 Je handelt vanuit een bepaalde ethische opvatting, vanuit een bepaald
moraal
Ethiek is gebaseerd op rationele afwegingsprocessen, dus niet uitsluitend het
gevolg van persoonlijke voorkeuren.
Waarden, principes en normen

 Waarden  een waarde is het idee dat we willen nastreven omdat het op
zichzelf al de moeite waard is, wat op zichzelf al reden genoeg is om iets te
doen. Iets dat het leven beter maakt.
 Principes of beginsel  een richtgevend idee, omdat het onze diepste
overtuiging samenvat. Zo is ‘leven’ door mensen op zichzelf de moeite
waard, dus een waarde. Eerbied voor het leven is een principe dat onder
alle omstandigheden aan het omgaan met mensen ten grondslag ligt.
 Normen  een gedragsregel, een voorschrift hoe we in een bepaalde
situatie moeten handelen. Normen houden vaak verband met waarden en
principes. Bij de waarde die leven voor ons vertegenwoordigd hoort het
principe heb eerbied voor het leven en daarop is een norm gij zult niet
doden gebaseerd.
4 basisprincipes in de gezondheidszorg (Hippocrates)
1. Geen schade berokkenen – schade stelt grenzen aan ons handelen,
ongeacht de gunstige gevolgen die het handelen verder zou kunnen
hebben.
2. Weldoen – in de oude formulering: het heil van de ziekte is de belangrijkste
wet; dit beginsel houdt in dat we het goede moeten doen en moeten
bevorderen, wat verder gaat dan het voorkomen van schade.
3. Respect voor autonomie – respect voor de eigenheid, de uniciteit en de
eigen keuzen van de patiënt.
4. Rechtvaardigheid – dit principe speelt vooral op meso- en macroniveau een
rol, bijvoorbeeld als het gaat om een rechtvaardige verdeling van
aandacht, van middelen in de gezondheidszorg, van toegang tot
zorgvoorzieningen.

, Zelfbeschikking = autonomie

 Zorg afstemmen op de vraag van de patiënt

Wie de gevolgen van een besluit ondervindt, heeft er recht op deel te nemen aan
de besluitvorming. Ben je de enige die de gevolgen moet dragen, dan dien je ook
als enige het desbetreffende besluit te kunnen nemen.
Zelfbeschikking is in de huidige cultuur een diep doordrongen ideaal, een
vanzelfsprekende morele waarde.
Verpleegkundigen krijgen beroepshalve te maken met allerlei situaties waarin het
ideaal van zelfbeschikking een rol speelt. Ze komen mensen tegen die zelf willen
kiezen, of iets anders willen dan wat er wordt geboden. Er is kans dat deze
mensen niet kiezen voor wat de verpleegkundige het beste voor hen vindt.
Verpleegkundigen komen ook mensen tegen die het helemaal niet lukt om zelf te
bepalen wat ze willen, mensen die helemaal niet zelf willen kiezen of die dat niet
kunnen.
Redenen waarom zelfbeschikking in de gezondheidszorg belangrijk is:

 Medische en verpleegkundige beslissingen hebben vaak een lichamelijk
gevolg voor de zorgvrager.
Er zijn grijze gebieden waar vraag en aanbod iet op elkaar zijn afgestemd en niet
vaststaat wat de uitkomst is:

 Het aanbod ontbreekt – de cliënt vindt iets belangrijk of vraagt iets wat er
niet is, of dat onhaalbaar is (om 9 uur ’s avonds nog eten).
 Het gevraagde is niet goed – de cliënt vraagt iets dat volgens de
professional niet is aangewezen (totale verdoving als een plaatselijke
volstaat).
 De vraag wordt niet gesteld – de zorg is juist nodig, maar de zorgvrager
beseft dat niet (bij een niet herkend ziektesymptoom).
Wilsbekwaam = beslissing bekwaam

 Het vermogen hebben tot het maken van gewichtige keuzes
 Je moet:
 Informatie kunnen verwerken (partiële beslissingsbekwaamheid)
 Gevoelens en impulsen meester kunnen blijven
(beslissingsbekwaamheid)
Beslissingsbekwaamheid
 meestal geen sprake van beslissingsbekwaamheid of wilsbekwaamheid op alle
terreinen in het leven, maar op een bepaald onderdeel (partiële
beslissingsbekwaamheid).
Verschil tussen autonomie en beslissingsbekwaamheid