BIJZONDERE FARMACOLOGIE
H1 PERIFEER ZENUWSTELSEL
ORGANISATIE VAN HET PERIFEER ZENUWSTELSEL
Belangrijkste: verschillende neurotransmitters en de receptoren.
- Somatisch zenuwstelsel:
Gaan de skeletspieren doen activeren: spiercontractie
- Autonoom zenuwstelsel:
o Sympaticus: fight or flight mechanisme
als de sympaticus geactiveerd wordt betekent dit dat je je gaat klaarmaken om te
gaan vechten of vluchten
▪ Bloeddruk omhoog
▪ Pupillen vergroten
▪ Longen vergroten
▪ Adrenaline omhoog
▪ Gastro-intestinaal stelsel wordt op een laag pitje gezet
o Parasympaticus: omgekeerde → live and let live
▪ Spijsvertering actief
▪ Bloeddruk daalt (bradycardie)
▪ Rustig, relaxed
Parasympaticus:
Craniosacraal:
- Kopzenuwen
o Kopzenuw X → nervus vagus (de zwervende zenuw): gaan de thoracale en
abdominale organen beinvloeden
- Urineren wordt gefaciliteerd door de parasympaticus
- Hart geïnnerveerd: bloeddruk daling via bradycardie
- Gastro-intestinaalstelsel: secretie en beweging wordt gestimuleerd
- Blaas wordt gerelaxeerd zodat je kan urineren
- Oog is ook geïnnerveerd: myosis → pupilvernauwing
Sympaticus:
Thoracolumbaal:
- Oog wordt beïnvloed door de sympaticus → mydriasis: oogpupil verwijd
- Hart en longen ook geïnnerveerd door de sympaticus
- Bloedvat is voornamelijk sympatisch geinnerveerd: bloeddrukstijging
,
,NEUROHUMORALE TRANSMISSIE
Cholinerge en adrenerge transmissie
SOMATISCH:
Gaat de dwarsgestreepte skeletspieren gaan innerveren
- Preganglion neuron dat rechtstreeks stopt op de dwarsgestreepte spier
- Neurotransmitter: acetylcholine (cholinerge transmissie)
- Acetylcholine gaat binden op de nicotinereceptoren van de skeletspieren, dit zorgt voor
spiercontractie.
AUTONOOM:
Parasympaticus
- Preganglionair neuron dat thv het ganglion gaat overschakelen naar een postganglionair
neuron, dit postganglionair neuron gaat stoppen thv het eindorgaan bvb thv een gladde
spiercel van het doelorgaan.
- Activatie parasympaticus: preganglionair neuron gaat acetylcholine vrijstellen dat gaat
binden op de nicotinereceptoren van het postganglionair neuron.
- Door binding van acetylcholine met nicotinereceptor wordt de postganglionaire neuron
geactiveerd.
- Einde postganglionaire neuron: weer vrijstelling van acetylcholine
- Acetylcholine gaat thv het eindorgaan binden op de muscarine receptoren
Sympaticus
- Preganglionair neuron dat zich thv het ganglion verbindt met de postanglionaire neuron
- Weer preganglionaire neuron thv het ganglion acetylcholine vrijstellen dat bindt met de
nicotinereceptoren van het postganglionaire neuron.
- Het postganglionaire neuron stopt weer thv het doelorgaan (bijv endotheel bloedvaten)
- Vrijstelling van adrenaline en noradrenaline thv doelorgaan
- Adrenaline en noradrenaline gaan binden op de alfa of beta receptoren van het
doelorgaan.
- Adrenerge transmissie
CHOLINERGE TRANSMISSIE
Acetylcholine als neurotransmitter
Acetylcholine gaat binden op ofwel een nicotinereceptor of een muscarine receptor.
acetylcholine bindt met de receptor maar laat dan ook weer los.
Het enzyme acetylcholine-esterase gevormd thv de synaps gaat acetylcholine inactiveren.
(afbreken tot acetaat, azijnzuur en choline). Het choline gaat weer opnieuw opgenomen worden
door het neuron en dan wordt er weer opnieuw acetylcholine gevormd in het neuron.
, Acetylcholine-esterase inhibitoren
Bepaalde anti-ectoparasitica gaan inwerken hierop: acetylcholine-esterase inhibitoren → wat
gebeurt en dan? acetylcholine wordt niet afgebroken en kan telkens opnieuw binden met de
receptor (verhoogde concentratie van acetylcholine thv de synaps).
Somatisch zenuwstelsel → spiercontractie, dit is bij zoogdieren zo, maar ook bij de
ectoparasieten: de vlo/mijt/teek krijgen dan spastische paralyse.
Intoxicatie van een patient met zo’n anti-ectoparasitica → zelfde symptomen als bij de
ectoparasiet: spastische paralyse. Vooral katten zijn hier erg gevoelig aan
MUSCARINE ANTAGONISTEN – anticholinergica
Gaan het cholinerg systeem gaan inhiberen: acetylcholine inhiberen. Is oorspronkelijk afkomstig
van planten.
- Atropa belladonna plant:
bevat het product atropine → atropine is een muscarine receptor antagonist en gaat
zorgen voor blokkering van de parasympaticus.
- Datura stramonium plant:
bevat hyoscine → hyoscine is ook een actieve muscarine antagonist
Effecten van de inhiberende werking op de parasymptacius:
- Thv het hart:
inhibitie van de bradycardie, het zorgt voor milde tachycardie (inhibitie van de n. vagus)
maar de ‘activatie’ is maar mild omdat het inhibitie is van een inhiberende prikkel, het is
geen rechtstreekse activatie.
- Thv de bloedvaten:
zijn voornamelijk sympatisch geinnerveerd dus weinig effect → milde hypertensie
(bloeddruk zal licht omhoog gaan)
- Thv de Klieren:
parasympaticus gaat klieren activeren (alveolair of GI stelsel) dus de klieren worden
geinhibeerd → inhibitie van de secretie
- Thv de Gladde spiercellen:
parasympaticus zorgt voor stimulatie van het gastro-intestinaal stelsel (vertering en
peristaltiek) wordt geinhibeerd dus inhibitie van de peristaltiek/contractie
- Thv het Oog:
parasympaticus zorgt voor myosis, inhibitie hiervan zorgt voor mydriasis dus de pupil zal
gaan verwijden.
therapeutische toepassing
Waarom zou je dit gaan gebruiken?
- Voor anesthesie als premedicatie:
de patient preconditioneren voor de anesthetica, veel anesthetica zorgen voor
cardiovasculaire depressie. We willen vermijden dat het hartritme zeer snel gaat dalen
tijdens de operatie, daarom wordt dit eerst gegeven (zorgt voor lichte tachycardie).
- Gastro-enterologie:
Bij spasmen → bijvoorbeeld koliek bij het paard. Koliek is vaak te wijten aan spasticiteit
van het gastro-intestinaalstelsel: te fel geactiveerd, dit dan opgeheven
(de overactivatie van de galdde spiercellen van de darmen worden opgeheven)
H1 PERIFEER ZENUWSTELSEL
ORGANISATIE VAN HET PERIFEER ZENUWSTELSEL
Belangrijkste: verschillende neurotransmitters en de receptoren.
- Somatisch zenuwstelsel:
Gaan de skeletspieren doen activeren: spiercontractie
- Autonoom zenuwstelsel:
o Sympaticus: fight or flight mechanisme
als de sympaticus geactiveerd wordt betekent dit dat je je gaat klaarmaken om te
gaan vechten of vluchten
▪ Bloeddruk omhoog
▪ Pupillen vergroten
▪ Longen vergroten
▪ Adrenaline omhoog
▪ Gastro-intestinaal stelsel wordt op een laag pitje gezet
o Parasympaticus: omgekeerde → live and let live
▪ Spijsvertering actief
▪ Bloeddruk daalt (bradycardie)
▪ Rustig, relaxed
Parasympaticus:
Craniosacraal:
- Kopzenuwen
o Kopzenuw X → nervus vagus (de zwervende zenuw): gaan de thoracale en
abdominale organen beinvloeden
- Urineren wordt gefaciliteerd door de parasympaticus
- Hart geïnnerveerd: bloeddruk daling via bradycardie
- Gastro-intestinaalstelsel: secretie en beweging wordt gestimuleerd
- Blaas wordt gerelaxeerd zodat je kan urineren
- Oog is ook geïnnerveerd: myosis → pupilvernauwing
Sympaticus:
Thoracolumbaal:
- Oog wordt beïnvloed door de sympaticus → mydriasis: oogpupil verwijd
- Hart en longen ook geïnnerveerd door de sympaticus
- Bloedvat is voornamelijk sympatisch geinnerveerd: bloeddrukstijging
,
,NEUROHUMORALE TRANSMISSIE
Cholinerge en adrenerge transmissie
SOMATISCH:
Gaat de dwarsgestreepte skeletspieren gaan innerveren
- Preganglion neuron dat rechtstreeks stopt op de dwarsgestreepte spier
- Neurotransmitter: acetylcholine (cholinerge transmissie)
- Acetylcholine gaat binden op de nicotinereceptoren van de skeletspieren, dit zorgt voor
spiercontractie.
AUTONOOM:
Parasympaticus
- Preganglionair neuron dat thv het ganglion gaat overschakelen naar een postganglionair
neuron, dit postganglionair neuron gaat stoppen thv het eindorgaan bvb thv een gladde
spiercel van het doelorgaan.
- Activatie parasympaticus: preganglionair neuron gaat acetylcholine vrijstellen dat gaat
binden op de nicotinereceptoren van het postganglionair neuron.
- Door binding van acetylcholine met nicotinereceptor wordt de postganglionaire neuron
geactiveerd.
- Einde postganglionaire neuron: weer vrijstelling van acetylcholine
- Acetylcholine gaat thv het eindorgaan binden op de muscarine receptoren
Sympaticus
- Preganglionair neuron dat zich thv het ganglion verbindt met de postanglionaire neuron
- Weer preganglionaire neuron thv het ganglion acetylcholine vrijstellen dat bindt met de
nicotinereceptoren van het postganglionaire neuron.
- Het postganglionaire neuron stopt weer thv het doelorgaan (bijv endotheel bloedvaten)
- Vrijstelling van adrenaline en noradrenaline thv doelorgaan
- Adrenaline en noradrenaline gaan binden op de alfa of beta receptoren van het
doelorgaan.
- Adrenerge transmissie
CHOLINERGE TRANSMISSIE
Acetylcholine als neurotransmitter
Acetylcholine gaat binden op ofwel een nicotinereceptor of een muscarine receptor.
acetylcholine bindt met de receptor maar laat dan ook weer los.
Het enzyme acetylcholine-esterase gevormd thv de synaps gaat acetylcholine inactiveren.
(afbreken tot acetaat, azijnzuur en choline). Het choline gaat weer opnieuw opgenomen worden
door het neuron en dan wordt er weer opnieuw acetylcholine gevormd in het neuron.
, Acetylcholine-esterase inhibitoren
Bepaalde anti-ectoparasitica gaan inwerken hierop: acetylcholine-esterase inhibitoren → wat
gebeurt en dan? acetylcholine wordt niet afgebroken en kan telkens opnieuw binden met de
receptor (verhoogde concentratie van acetylcholine thv de synaps).
Somatisch zenuwstelsel → spiercontractie, dit is bij zoogdieren zo, maar ook bij de
ectoparasieten: de vlo/mijt/teek krijgen dan spastische paralyse.
Intoxicatie van een patient met zo’n anti-ectoparasitica → zelfde symptomen als bij de
ectoparasiet: spastische paralyse. Vooral katten zijn hier erg gevoelig aan
MUSCARINE ANTAGONISTEN – anticholinergica
Gaan het cholinerg systeem gaan inhiberen: acetylcholine inhiberen. Is oorspronkelijk afkomstig
van planten.
- Atropa belladonna plant:
bevat het product atropine → atropine is een muscarine receptor antagonist en gaat
zorgen voor blokkering van de parasympaticus.
- Datura stramonium plant:
bevat hyoscine → hyoscine is ook een actieve muscarine antagonist
Effecten van de inhiberende werking op de parasymptacius:
- Thv het hart:
inhibitie van de bradycardie, het zorgt voor milde tachycardie (inhibitie van de n. vagus)
maar de ‘activatie’ is maar mild omdat het inhibitie is van een inhiberende prikkel, het is
geen rechtstreekse activatie.
- Thv de bloedvaten:
zijn voornamelijk sympatisch geinnerveerd dus weinig effect → milde hypertensie
(bloeddruk zal licht omhoog gaan)
- Thv de Klieren:
parasympaticus gaat klieren activeren (alveolair of GI stelsel) dus de klieren worden
geinhibeerd → inhibitie van de secretie
- Thv de Gladde spiercellen:
parasympaticus zorgt voor stimulatie van het gastro-intestinaal stelsel (vertering en
peristaltiek) wordt geinhibeerd dus inhibitie van de peristaltiek/contractie
- Thv het Oog:
parasympaticus zorgt voor myosis, inhibitie hiervan zorgt voor mydriasis dus de pupil zal
gaan verwijden.
therapeutische toepassing
Waarom zou je dit gaan gebruiken?
- Voor anesthesie als premedicatie:
de patient preconditioneren voor de anesthetica, veel anesthetica zorgen voor
cardiovasculaire depressie. We willen vermijden dat het hartritme zeer snel gaat dalen
tijdens de operatie, daarom wordt dit eerst gegeven (zorgt voor lichte tachycardie).
- Gastro-enterologie:
Bij spasmen → bijvoorbeeld koliek bij het paard. Koliek is vaak te wijten aan spasticiteit
van het gastro-intestinaalstelsel: te fel geactiveerd, dit dan opgeheven
(de overactivatie van de galdde spiercellen van de darmen worden opgeheven)
