Communicatieve ontwikkeling Examen 3/12/2022
Communicatie via taal en spraak:
• Communicatie tussen zender en ontvanger Auditief communicatiemodel
Communicatie = een beurtelingse uitwisseling
van informatie tussen een zender en een
ontvanger
Het uitwisselen van deze informatie
(betekenis) is de reden waarom er
gecommuniceerd wordt. De zender wil
gedachten, gevoelens, gebeurtenissen… delen
met iemand.
Menselijke communicatie beperkt zich niet tot
spraak en taal maar bevat ook non-verbale of
niet-talige informatie. (gebarentaal) Visueel communicatiemodel
Communicatie via geluid = auditieve
communicatie
Communicatie via spraak = oraal-auditieve
communicatie (van mond tot gehoor)
Communicatie via een concrete vorm of via
handelingen = visuele communicatie
Communicatie via woorden, melodie
(luidheid, intonatie en tempo) en non-verbaal
gedrag. Werd gezegd dat 80-90% van de
communicatie via melodie en non-verbaal
gedrag verloopt. Moest dit waar zijn dan
zouden we personen waarvan taal volledig wegvalt nog 80-90% verstaan a.d.h.v. melodie en non-
verbaal gedrag. Maar zonder woorden krijgt de ontvanger de boodschap niet gedecodeerd (=
gedachten omzetten naar taal). Woorden zijn dus wel noodzakelijk voor de verstaanbaarheid
DUS observatie van het totale gedrag in de communicatie is cruciaal. Bij communicatieve
ontwikkeling focussen we op taal, spraak en gehoor.
Bouwstenen van het auditief model:
Taalproductie: expressieve
Taalbegrip: receptieve
,Communicatieve ontwikkeling Examen 3/12/2022
Ruis kan voorkomen op elk niveau
van het model
1. Idee omgezet naar taal
2. Mimiek, houding, handgebaren,
mond- en tongspieren
3. Geluid en wat je ziet
4. Wat je aan het lichaam kan zien
5. Taalsignaal, reageren op jouw
boodschap
6. Context waarbinnen jij
communiceert, omgeving: met
een kind anders dan met een
volwassenen
• Cascade- of watervalmodel van de
spraakproductie
Output = het idee omzetten in spraak
1. Concept:
in dit voorbeeld is dat het woord ‘olifant’.
2. Lexicon + grammaticale encodering:
Wat roept olifant op in je mentaal lexicon bv. ‘groot,
grijs, slurf, 4 poten…’
Dan ga je het best bijpassende lexeem zoeken in je
lexicon en wordt ook het lemma (gepaste lidwoord
zoeken…) geactiveerd
3. Fonologische encodering:
Het volwassen cascade- of watervalmodel van de spraakproductie
aparte klanken: splitsen /o.li.fant/ gebaseerd op het model van Levelt
4. Motorische planning:
Spatiale en temporele
doelen vb. klankovergangen
5. Motorische programmering:
Programma klaarzetten van
wijze, plaats en timing van de
beweging: articulatie organen
op de juiste plaats zetten om
het woord uit te spreken
6. Motorische uitvoering:
uitspreken van het woord
(tip bij oefeningen: lexicon heeft
altijd te maken met
betekenissen en fonologische
fout altijd met klanken)
,Communicatieve ontwikkeling Examen 3/12/2022
Semantiek: betekenis
Morfosyntaxis: vorm
Fonologie: taalcomponenten die taal specifiek zijn
Fonetiek: uitspraak
Input = akoestisch signaal omzetten naar taal
1. Overdracht van het akoestisch
signaal/auditory processing &
memory:
Spraakklanken herkennen en
onderscheiden, en ze
vasthouden (peer is niet
hetzelfde als beer)
2. Fonologische decodering:
Bestaat het woord? Koppelen
aan lexemen in je semantisch
lexicon
3. Lexicon en grammaticale
decodering:
De betekenis zoeken van een
woord
Bij het cascade model heb je elk
stukje nodig om tot een woord te geraken.
Babymodel:
Er is een directe verbinding tussen het concept en je
spraakprogramma. Is associatief omdat het allemaal in interactie staat
met elkaar.
De baby kan niet alle stappen doorlopen waardoor de output niet het
correcte woord zal zijn. ‘ofa’
De auditieve ontwikkeling van het kind:
, Communicatieve ontwikkeling Examen 3/12/2022
• Belang van goed horen
‘Het zijn niet onze oren die horen, maar wel onze hersenen’
Universele voorwaarden voor een normale taal- en spraakontwikkeling:
1. Een goed gehoor
2. Volwaardig aanbod van gesproken taal
Er is een kritieke periode (vooral eerste
levensjaar):
een mens is neuraal voorbestemd om
bepaalde vaardigheden met een minimale
inspanning te leren op voorwaarde dat de
vaardigheid wordt getriggerd binnen het
daarvoor bestemd tijdsvenster.
Taal en spraak ontwikkelen vanzelf als het
jonge kind tijdens de kritische fase voor de
taalontwikkeling voldoende gesproken taal
aangeboden krijgt en kan horen.
Optimale Triggert Voldoende AUDITIEVE NEURALE
Auditieve Neuroplasticiteit CAPACITEIT = BASIS voor
input van brein taalontwikkeling
Gehoororgaan is slechts een middel om geluid tot ons brein te brengen.
Een aangeboren voorkeur voor auditieve stimuli:
Kinderen tot 7 à 8 jaar hebben een auditieve voorkeur boven een visuele stimuli. Daarom is
luisterervaring een absolute basis tijdens de vroege periode van de taalontwikkeling.
Na 7 à 8 jaar is de taalbasis verworven: hebben ze niet langer een voorkeur voor auditieve modaliteit
en kunnen ze spraak verwerken met minder precieze akoestische informatie.
M.a.w. kind kan spraak verstaan in moeilijke luisteromstandigheden zoals:
Spraak op afstand
Spraak in lawaai
Kinderen kunnen de vele omgevingsgeluiden vanaf nu beter wegfilteren.
Baby’s zijn organisch voorbestemd om te LUISTEREN en te PRATEN als we doen wat nodig is om
geluid tot bij het brein te brengen. Bij kinderen met gehoorverlies gebeurt dat door middel van
technologie en luistertraining.
Proces van cross modale reorganisatie:
Neuroplasticiteit = het vermogen van de hersenen om zich gedurende ons hele leven aan te passen, te
veranderen en opnieuw te ‘bedraden’.
Communicatie via taal en spraak:
• Communicatie tussen zender en ontvanger Auditief communicatiemodel
Communicatie = een beurtelingse uitwisseling
van informatie tussen een zender en een
ontvanger
Het uitwisselen van deze informatie
(betekenis) is de reden waarom er
gecommuniceerd wordt. De zender wil
gedachten, gevoelens, gebeurtenissen… delen
met iemand.
Menselijke communicatie beperkt zich niet tot
spraak en taal maar bevat ook non-verbale of
niet-talige informatie. (gebarentaal) Visueel communicatiemodel
Communicatie via geluid = auditieve
communicatie
Communicatie via spraak = oraal-auditieve
communicatie (van mond tot gehoor)
Communicatie via een concrete vorm of via
handelingen = visuele communicatie
Communicatie via woorden, melodie
(luidheid, intonatie en tempo) en non-verbaal
gedrag. Werd gezegd dat 80-90% van de
communicatie via melodie en non-verbaal
gedrag verloopt. Moest dit waar zijn dan
zouden we personen waarvan taal volledig wegvalt nog 80-90% verstaan a.d.h.v. melodie en non-
verbaal gedrag. Maar zonder woorden krijgt de ontvanger de boodschap niet gedecodeerd (=
gedachten omzetten naar taal). Woorden zijn dus wel noodzakelijk voor de verstaanbaarheid
DUS observatie van het totale gedrag in de communicatie is cruciaal. Bij communicatieve
ontwikkeling focussen we op taal, spraak en gehoor.
Bouwstenen van het auditief model:
Taalproductie: expressieve
Taalbegrip: receptieve
,Communicatieve ontwikkeling Examen 3/12/2022
Ruis kan voorkomen op elk niveau
van het model
1. Idee omgezet naar taal
2. Mimiek, houding, handgebaren,
mond- en tongspieren
3. Geluid en wat je ziet
4. Wat je aan het lichaam kan zien
5. Taalsignaal, reageren op jouw
boodschap
6. Context waarbinnen jij
communiceert, omgeving: met
een kind anders dan met een
volwassenen
• Cascade- of watervalmodel van de
spraakproductie
Output = het idee omzetten in spraak
1. Concept:
in dit voorbeeld is dat het woord ‘olifant’.
2. Lexicon + grammaticale encodering:
Wat roept olifant op in je mentaal lexicon bv. ‘groot,
grijs, slurf, 4 poten…’
Dan ga je het best bijpassende lexeem zoeken in je
lexicon en wordt ook het lemma (gepaste lidwoord
zoeken…) geactiveerd
3. Fonologische encodering:
Het volwassen cascade- of watervalmodel van de spraakproductie
aparte klanken: splitsen /o.li.fant/ gebaseerd op het model van Levelt
4. Motorische planning:
Spatiale en temporele
doelen vb. klankovergangen
5. Motorische programmering:
Programma klaarzetten van
wijze, plaats en timing van de
beweging: articulatie organen
op de juiste plaats zetten om
het woord uit te spreken
6. Motorische uitvoering:
uitspreken van het woord
(tip bij oefeningen: lexicon heeft
altijd te maken met
betekenissen en fonologische
fout altijd met klanken)
,Communicatieve ontwikkeling Examen 3/12/2022
Semantiek: betekenis
Morfosyntaxis: vorm
Fonologie: taalcomponenten die taal specifiek zijn
Fonetiek: uitspraak
Input = akoestisch signaal omzetten naar taal
1. Overdracht van het akoestisch
signaal/auditory processing &
memory:
Spraakklanken herkennen en
onderscheiden, en ze
vasthouden (peer is niet
hetzelfde als beer)
2. Fonologische decodering:
Bestaat het woord? Koppelen
aan lexemen in je semantisch
lexicon
3. Lexicon en grammaticale
decodering:
De betekenis zoeken van een
woord
Bij het cascade model heb je elk
stukje nodig om tot een woord te geraken.
Babymodel:
Er is een directe verbinding tussen het concept en je
spraakprogramma. Is associatief omdat het allemaal in interactie staat
met elkaar.
De baby kan niet alle stappen doorlopen waardoor de output niet het
correcte woord zal zijn. ‘ofa’
De auditieve ontwikkeling van het kind:
, Communicatieve ontwikkeling Examen 3/12/2022
• Belang van goed horen
‘Het zijn niet onze oren die horen, maar wel onze hersenen’
Universele voorwaarden voor een normale taal- en spraakontwikkeling:
1. Een goed gehoor
2. Volwaardig aanbod van gesproken taal
Er is een kritieke periode (vooral eerste
levensjaar):
een mens is neuraal voorbestemd om
bepaalde vaardigheden met een minimale
inspanning te leren op voorwaarde dat de
vaardigheid wordt getriggerd binnen het
daarvoor bestemd tijdsvenster.
Taal en spraak ontwikkelen vanzelf als het
jonge kind tijdens de kritische fase voor de
taalontwikkeling voldoende gesproken taal
aangeboden krijgt en kan horen.
Optimale Triggert Voldoende AUDITIEVE NEURALE
Auditieve Neuroplasticiteit CAPACITEIT = BASIS voor
input van brein taalontwikkeling
Gehoororgaan is slechts een middel om geluid tot ons brein te brengen.
Een aangeboren voorkeur voor auditieve stimuli:
Kinderen tot 7 à 8 jaar hebben een auditieve voorkeur boven een visuele stimuli. Daarom is
luisterervaring een absolute basis tijdens de vroege periode van de taalontwikkeling.
Na 7 à 8 jaar is de taalbasis verworven: hebben ze niet langer een voorkeur voor auditieve modaliteit
en kunnen ze spraak verwerken met minder precieze akoestische informatie.
M.a.w. kind kan spraak verstaan in moeilijke luisteromstandigheden zoals:
Spraak op afstand
Spraak in lawaai
Kinderen kunnen de vele omgevingsgeluiden vanaf nu beter wegfilteren.
Baby’s zijn organisch voorbestemd om te LUISTEREN en te PRATEN als we doen wat nodig is om
geluid tot bij het brein te brengen. Bij kinderen met gehoorverlies gebeurt dat door middel van
technologie en luistertraining.
Proces van cross modale reorganisatie:
Neuroplasticiteit = het vermogen van de hersenen om zich gedurende ons hele leven aan te passen, te
veranderen en opnieuw te ‘bedraden’.
