Samenvatting nodige hoofdstukken handboek communicatie met psychiatrische patiënt (stationsproef)

COMMUNICATIE PSYCHIATRIE
PSYCHOTISCHE PATIËNT
THEORIE HANDBOEK

Inleiding:

 Psychose = stoornis in de realiteitstoetsing  patiënt met een psychose
maakt (al dan niet tijdelijk) minder of geen onderscheid tussen objectieve,
externe werkelijkheid en zijn subjectieve, eigen denkbeelden en
belevingen
o Patiënt trekt verkeerde conclusies uit wat hij waarneemt door een
gestoord denkproces
o Er kunnen ook hallucinaties, wanen, onsamenhangende spraak,
chaotisch of katatonisch gedrag voorkomen
 Moeilijk te herkennen!
 Iedere psychose heeft wel een kern van waarheid in zich  bijna
onmogelijk te bepalen waar de werkelijkheid ophoudt en de psychose
begint
o Patiënt confronteren of op zoek gaan naar de waarheid leidt meestal
tot welles-nietesdiscussies die de relatie in gevaar brengt
 Vragen naar patiënt zijn beweegredenen: wat maakt dat hij denkt dat hij
vergiftigd wordt? Welke aanwijzingen heeft hij daarvoor?
 Taak huisarts:
o In acute fase psychose vaststellen, naar specialistische GGZ
verwijzen of anti-psychotische medicatie voorschrijven
o Steun en informatie bieden aan familie
o Zorgdragen voor en bewaken van herhaalreceptuur
o Somatische comorbiditeiten opsporen en behandelen
 Psychose = symptoom waarbij een brede differentiaaldiagnose past


Invoegen:

 Erkenning geven:
o Patiënt zal door gebrek aan ziekte-inzicht of door de stoornis zelf
niet snel uit vrije wil bij een dokter komen  compliment geven
‘Goed dat u gekomen bent. Wat wilt u bespreken?’
o Ook vrienden en familie die meegekomen zijn erkenning geven voor
hun zorg en toewijding
 ‘Ik begrijp dat u dit al een aantal keren meegemaakt heeft
met … Wat zouden we in deze situatie het beste kunnen
doen, denkt u?’
 ‘U weet uit ervaring hoe lastig het is om … ‘

, o Ook als familieleden niet bij het gesprek zijn  belangrijk om ze
zoveel mogelijk bij de zorg van de patiënt te betrekken
 Toestemming van de patiënt voor nodig!
 Wees concreet, eerlijk en duidelijk:
o Psychotische patiënt is gevoelig voor discrepantie tussen non-
verbale en verbale communicatie  houding overeenstemmen met
uw woorden
o Als je moeite hebt met verhaal te volgen kan je dat beter eerlijk
zeggen
o Als je interesse veinst en naar het einde van het gesprek verlangt 
patiënt kan dat aan u zien
o Verwarring benoemen met een onthullende ik-boodschap: ‘ik wil
graag begrijpen wat u zegt en merk dat ik het verhaal nu niet goed
kan volgen’ of ‘ik begrijp niet goed hoe we op dit onderwerp zijn
gekomen’
o Psychotische patiënt let vooral op wat u zegt en minder hoe u het
zegt
 Humor, gezegdes en woordspelingen worden vaak niet goed
begrepen
 Geen grapjes maken
 Uzelf zo concreet mogelijk proberen uitdrukken!  patiënt
helpen om structuur aan te brengen door eenvoudige,
concrete vragen te stellen


Inventariseren:

 Uit de strijd proberen blijven en welles-nietesdiscussies proberen
voorkomen
 LEAP techniek = listen, empathize, agree, partner  bevordert
samenwerking met de patiënt door typisch patiëntgerichte vaardigheden
zoals actief luisteren, erkenning geven, samen beslissen en het beleid ook
samen uitvoeren
o + zo lang mogelijk uitstellen en uiteindelijk op respectvolle wijze uw
professionele mening geven over wat er met de patiënt aan de hand
kan zijn
 Actief luisteren:
o Als patiënt een andere mening heeft  hem niet proberen
overreden want lukt toch niet!
 Luisteren naar wat hij erover te zeggen heeft, zonder hem in
de reden te vallen
 Doorvragen, samenvatten en nagaan of je het goed begrepen
hebt
o Actief luisteren en patiënt laten horen dat je echt naar hem luistert
 letterlijk, zonder oordeel of commentaar, herhalen wat de patiënt
juist verteld heeft en of het klopt
 ‘als ik het goed begrijp, zegt u: … Heb ik dat goed?

,  ‘Ik hoor wat je zegt, je voelt je al maanden niet lekker. Het
eten blijft in je keel steken en je slaapt slecht. Je bent ervan
overtuigd dat je door je huisgenoot wordt vergiftigd’
 Ook zaken herhalen waarvan je denkt dat ze niet juist zijn,
zoals psychotische belevingen
- Vermijden: ‘het voelt voor u …’ ‘Dus volgens u .. ‘ ‘U
denkt … ‘  zijn onbedoeld devaluerend en zo
impliceer je dat je er eigenlijk anders over denkt




 Stel het geven van uw mening zo lang mogelijk uit
o Patiënt zal snel willen weten hoe u erover denkt ‘ben ik gek
dokter?’, ‘gelooft u me wel?’, ‘denkt u dat ik medicijnen nodig heb?’
 beter om te wachten met antwoorden
 ‘ik zal u zo vertellen hoe ik erover denk, maar eerst wil ik nog
van u horen …’ of ‘ik beloof je dat ik je vraag straks zal
beantwoorden, maar eerst wil ik je nog een paar vragen
stellen zodat ik goed begrijp hoe jij erover denkt. Vind je dat
goed?’
o Hoe langer u wacht, hoe nieuwsgieriger de patiënt wordt + hoe
meer moeite de patiënt moet doen om te horen hoe u erover denkt,
hoe meer hij uw mening zal waarderen ZELFS als u er anders over
denkt dan hij
o Patiënt wordt minder defensief en zal eerder geneigd zijn naar u te
luisteren omdat u ook de moeite heeft genomen naar hem te
luisteren
 Vragen naar wanen:
o Patiënt die een psychose doormaakt, zoekt een verklaring voor het
onverklaarbare dat hem overkomt
 Vraagt zich af wat er met hem gebeurt
 In een later stadium gaat hij op zoek naar een verklaring bv
‘dit overkomt me omdat ik een speciale roeping/paranormale
gave heb’
o In welk stadium bevindt de patiënt zich? Is er nog besef van de
realiteit?  ernaar vragen: ‘twijfelt u wel eens?’
 Je kan hier ook een schaalvraag voor gebruiken: ‘hoe zeker
weet u dat? Kunt u op een schaal van 0 tot 10, waarbij u bij 0
zeker weet dat het niet zo is en u bij 10 er absoluut van
overtuigd bent dat het wel waar is, aangeven hoe zeker u op
dit moment van uw zaak bent?’
o Als de overtuiging een waan geworden is  waarheid van de patiënt
accepteren
 Vragen naar de manier waarop de patiënt tot zijn conclusie is
gekomen
 Patiënt niet tegenspreken maar ook niet toegeven  naast
hem staan en meekijken naar de betekenis van zijn waan