Jaar 3
Business Ethics
Samenvatting
1
, INHOUD
ETHIEK .......................................................................................................................................................... 4
1. Wat is Ethiek? ................................................................................................................................... 4
2. HRM en ethiek .................................................................................................................................. 4
3. Moreel gedrag................................................................................................................................. 5
4. Ethische stromingen (klassiek ethiek) ............................................................................................. 6
WAARHEID................................................................................................................................................... 8
1. Mensenrechten ............................................................................................................................... 8
2. Vier soorten waarheid ..................................................................................................................... 9
3. Denkers ........................................................................................................................................... 10
ARBEID ....................................................................................................................................................... 12
1. Karl Marx ......................................................................................................................................... 12
2. Hannah Arendt: The human condition ........................................................................................ 13
3. Alain de Botton .............................................................................................................................. 14
WELVAART ................................................................................................................................................. 16
1. Edward Freeman: .......................................................................................................................... 16
2. Betekeniseconomie: een ander blik op stakeholders ................................................................ 17
3. Jurgen Habermas .......................................................................................................................... 17
DUURZAAMHEID ........................................................................................................................................ 20
1. Wat is duurzaamheid? .................................................................................................................. 20
2. Donut economie: Kate Raworth .................................................................................................. 21
MACHT ...................................................................................................................................................... 23
1. Aristoteles: het gulden midden .................................................................................................... 23
2. (Niccolo) Machiavelli .................................................................................................................... 24
3. Zorgethiek:...................................................................................................................................... 24
4. (Max) Weber .................................................................................................................................. 26
5. (Michel) Foucault........................................................................................................................... 26
VRIJHEID .................................................................................................................................................... 28
2
, 1. Jean-Paul Sartre............................................................................................................................. 28
2. Raoul Martinez ............................................................................................................................... 29
3. Dick Swaab .................................................................................................................................... 29
RECHTVAARDIGHEID ................................................................................................................................ 30
1. John Rawls...................................................................................................................................... 30
2. Adam Smith.................................................................................................................................... 31
3. Gary Becker ................................................................................................................................... 31
4. Pierre Bourdieu ............................................................................................................................... 32
3
, ETHIEK
1. Wat is Ethiek?
Ethiek:
- Ethiek komt van Griekse èthos = moraal
- De ethiek is de leer van wat ethisch of moreel is. De ethiek is geïnteresseerd in wat goede
of kwade daden, levensstijlen of gedachten zijn – wat is goed? – maar vooral in wat de
maatstaf van dit goede of kwade is.
- Ethiek slaat op waarden, normen, gebruiken of gewoonten.
Wat is ethiek volgens jou? Wat is ethiek voor bedrijven? Waarom houdt een HR-
professional zich bezig met
ethiek?
• Op basis van moralen • Goed werkgeverschap Als HR professional ben je
handelen • Voor de medewerkers meestal de eerste
• Ongeschreven zorgen aanspreekpunt voor
gedragsregels • Geen illegale medewerkers, dus als je niet
• Regels en hoe we dingen/werkzaamheden volgens de regels handelt
daarmee omgaan • Gedragscodes dan kan je niet een
voorbeeld zijn voor de rest
van de medewerkers
Wat kan een maatstaf zijn voor:
- Goede gedachte : motivatie, normen & waarden Gedachte Handeling
- Goede handeling : belangrijk voor anderen, gelijkheid
- Goede levensstijl : geluk, gezondheid, geld, uitdaging
Levensstijl
Democratisch wereldburgerschap:
Burgerschap is het fundament van onze samenleving. Burgerschap betekent dat we elkaar als
gelijkwaardig erkennen en tegelijkertijd respecteren dat we verschillend zijn. En dat we over die
verschillen geweldloos ruziemaken. Om burgerschap mogelijk te maken hebben we een
democratische rechtsstaat nodig, en een verzorgingsstaat. De democratische rechtsstaat regelt
dat we in vrijheid iedereen en alles kunnen bekritiseren, en de verzorgingsstaat regelt dat
iedereen dankzij recht op bijvoorbeeld onderwijs, huisvesting en zorg, ook in staat is om dat te
doen.
2. HRM en ethiek
In welke mate moet je als HR-professioneel over seksueel overschrijdend gedrag een
eigen mening hebben?
Een HR-professioneel kan een eigen mening hebben over bepaalde zaken, maar
uiteindelijk moet zij/hij zich handelen in het belang van de medewerkers en de organisatie.
4
, Rol HRM afdeling m.b.t. ethiek van de organisatie:
- Meestal issuehouder ethiek
- Maakt de regels
- Bindt medewerkers contractueel aan de regels
- Informeert en traint met regelmaat
- Coacht en adviseert management m.b.t. gedrag
- Onderzoekt problemen en klachten
- Straft waar nodig
3. Moreel gedrag
De cultuur van een bedrijf zijn de waarden en normen die medewerkers met elkaar delen. De
cultuur van een bedrijf kan worden geduid met de verschillende morele oriëntaties. Er zijn vijf
oriëntaties (perspectieven) die kenmerkend zijn voor moreel gedrag:
Oriëntatie Bron Overweging
Egoïsme Eigen belang Genot, gewin, continuïteit
Wat levert mij het meeste op?
Een bedrijf of persoon stelt het eigenbelang voorop. Het dumpt van bijvoorbeeld afvalstoffen in
het milieu, verkoopt ondeugdelijke producten en perst leveranciers uit om het eigen profijt te
maximaliseren. Wat goed is voor jezelf ís goed. Opportunisme en eigengewin staan voorop. De
belangen van anderen tellen niet mee, hooguit om er zelf beter van te worden. Maar wie op
voorhand de belangen en verwachtingen van anderen uitsluit, sluit ook de ethiek uit.
Legalisme Wetten en regels Boetes, rechtspraak
Wat eisen de wetten van mij?
Een bedrijf of persoon kijkt verder dan het eigenbelang. Men houdt zich aan de geldende
wetten en regels, ook al kan dat geld kosten of tegen het eigenbelang indruisen. Hierbij is er nog
geen sprake van ethiek omdat iemand die zich braaf aan de wet houdt maar daarbuiten alles
geoorloofd vindt, nog geen eigen opvattingen heeft over wat goed en verkeerd is. Wat goed is,
wordt bepaald door de wetgever en niet door wat iemand zelf als recht en rechtvaardig
beschouwt. Het draait hier louter om compliance.
Conformisme Verwachtingen anderen Reputatie, acceptatie
Wat verwachten anderen van mij?
Een bedrijf of persoon richt zich op wat anderen verwachten. Het bedrijf matigt de lonen,
reduceert de milieuschade en vergroot de transparantie, omdat dit in de samenleving wordt
verwacht. Moraliteit wordt vooral ingegeven vanuit reputatie-, marketing- en risicomanagement.
Rekening houden met anderen is een basisprincipe van ethiek. Maar wanneer de maatstaf
volledig bij anderen komt te liggen, is dat nog niet waar iemand zelf voor staat en gaat. Iemand
die de oren laat hangen naar wat anderen vinden, loopt het risico een speelbal en populist te
worden.
Ethiek Afgewogen belang Geweten en algemeen
Wat is voor alle betrokkenen het belang
beste?
Een bedrijf of persoon laat zich leiden door wat het zelf heeft door- en overdacht vanuit wat
goed is voor alle betrokkenen en kan dit aan anderen uitleggen. Men houdt zich aan de wetten
5
Business Ethics
Samenvatting
1
, INHOUD
ETHIEK .......................................................................................................................................................... 4
1. Wat is Ethiek? ................................................................................................................................... 4
2. HRM en ethiek .................................................................................................................................. 4
3. Moreel gedrag................................................................................................................................. 5
4. Ethische stromingen (klassiek ethiek) ............................................................................................. 6
WAARHEID................................................................................................................................................... 8
1. Mensenrechten ............................................................................................................................... 8
2. Vier soorten waarheid ..................................................................................................................... 9
3. Denkers ........................................................................................................................................... 10
ARBEID ....................................................................................................................................................... 12
1. Karl Marx ......................................................................................................................................... 12
2. Hannah Arendt: The human condition ........................................................................................ 13
3. Alain de Botton .............................................................................................................................. 14
WELVAART ................................................................................................................................................. 16
1. Edward Freeman: .......................................................................................................................... 16
2. Betekeniseconomie: een ander blik op stakeholders ................................................................ 17
3. Jurgen Habermas .......................................................................................................................... 17
DUURZAAMHEID ........................................................................................................................................ 20
1. Wat is duurzaamheid? .................................................................................................................. 20
2. Donut economie: Kate Raworth .................................................................................................. 21
MACHT ...................................................................................................................................................... 23
1. Aristoteles: het gulden midden .................................................................................................... 23
2. (Niccolo) Machiavelli .................................................................................................................... 24
3. Zorgethiek:...................................................................................................................................... 24
4. (Max) Weber .................................................................................................................................. 26
5. (Michel) Foucault........................................................................................................................... 26
VRIJHEID .................................................................................................................................................... 28
2
, 1. Jean-Paul Sartre............................................................................................................................. 28
2. Raoul Martinez ............................................................................................................................... 29
3. Dick Swaab .................................................................................................................................... 29
RECHTVAARDIGHEID ................................................................................................................................ 30
1. John Rawls...................................................................................................................................... 30
2. Adam Smith.................................................................................................................................... 31
3. Gary Becker ................................................................................................................................... 31
4. Pierre Bourdieu ............................................................................................................................... 32
3
, ETHIEK
1. Wat is Ethiek?
Ethiek:
- Ethiek komt van Griekse èthos = moraal
- De ethiek is de leer van wat ethisch of moreel is. De ethiek is geïnteresseerd in wat goede
of kwade daden, levensstijlen of gedachten zijn – wat is goed? – maar vooral in wat de
maatstaf van dit goede of kwade is.
- Ethiek slaat op waarden, normen, gebruiken of gewoonten.
Wat is ethiek volgens jou? Wat is ethiek voor bedrijven? Waarom houdt een HR-
professional zich bezig met
ethiek?
• Op basis van moralen • Goed werkgeverschap Als HR professional ben je
handelen • Voor de medewerkers meestal de eerste
• Ongeschreven zorgen aanspreekpunt voor
gedragsregels • Geen illegale medewerkers, dus als je niet
• Regels en hoe we dingen/werkzaamheden volgens de regels handelt
daarmee omgaan • Gedragscodes dan kan je niet een
voorbeeld zijn voor de rest
van de medewerkers
Wat kan een maatstaf zijn voor:
- Goede gedachte : motivatie, normen & waarden Gedachte Handeling
- Goede handeling : belangrijk voor anderen, gelijkheid
- Goede levensstijl : geluk, gezondheid, geld, uitdaging
Levensstijl
Democratisch wereldburgerschap:
Burgerschap is het fundament van onze samenleving. Burgerschap betekent dat we elkaar als
gelijkwaardig erkennen en tegelijkertijd respecteren dat we verschillend zijn. En dat we over die
verschillen geweldloos ruziemaken. Om burgerschap mogelijk te maken hebben we een
democratische rechtsstaat nodig, en een verzorgingsstaat. De democratische rechtsstaat regelt
dat we in vrijheid iedereen en alles kunnen bekritiseren, en de verzorgingsstaat regelt dat
iedereen dankzij recht op bijvoorbeeld onderwijs, huisvesting en zorg, ook in staat is om dat te
doen.
2. HRM en ethiek
In welke mate moet je als HR-professioneel over seksueel overschrijdend gedrag een
eigen mening hebben?
Een HR-professioneel kan een eigen mening hebben over bepaalde zaken, maar
uiteindelijk moet zij/hij zich handelen in het belang van de medewerkers en de organisatie.
4
, Rol HRM afdeling m.b.t. ethiek van de organisatie:
- Meestal issuehouder ethiek
- Maakt de regels
- Bindt medewerkers contractueel aan de regels
- Informeert en traint met regelmaat
- Coacht en adviseert management m.b.t. gedrag
- Onderzoekt problemen en klachten
- Straft waar nodig
3. Moreel gedrag
De cultuur van een bedrijf zijn de waarden en normen die medewerkers met elkaar delen. De
cultuur van een bedrijf kan worden geduid met de verschillende morele oriëntaties. Er zijn vijf
oriëntaties (perspectieven) die kenmerkend zijn voor moreel gedrag:
Oriëntatie Bron Overweging
Egoïsme Eigen belang Genot, gewin, continuïteit
Wat levert mij het meeste op?
Een bedrijf of persoon stelt het eigenbelang voorop. Het dumpt van bijvoorbeeld afvalstoffen in
het milieu, verkoopt ondeugdelijke producten en perst leveranciers uit om het eigen profijt te
maximaliseren. Wat goed is voor jezelf ís goed. Opportunisme en eigengewin staan voorop. De
belangen van anderen tellen niet mee, hooguit om er zelf beter van te worden. Maar wie op
voorhand de belangen en verwachtingen van anderen uitsluit, sluit ook de ethiek uit.
Legalisme Wetten en regels Boetes, rechtspraak
Wat eisen de wetten van mij?
Een bedrijf of persoon kijkt verder dan het eigenbelang. Men houdt zich aan de geldende
wetten en regels, ook al kan dat geld kosten of tegen het eigenbelang indruisen. Hierbij is er nog
geen sprake van ethiek omdat iemand die zich braaf aan de wet houdt maar daarbuiten alles
geoorloofd vindt, nog geen eigen opvattingen heeft over wat goed en verkeerd is. Wat goed is,
wordt bepaald door de wetgever en niet door wat iemand zelf als recht en rechtvaardig
beschouwt. Het draait hier louter om compliance.
Conformisme Verwachtingen anderen Reputatie, acceptatie
Wat verwachten anderen van mij?
Een bedrijf of persoon richt zich op wat anderen verwachten. Het bedrijf matigt de lonen,
reduceert de milieuschade en vergroot de transparantie, omdat dit in de samenleving wordt
verwacht. Moraliteit wordt vooral ingegeven vanuit reputatie-, marketing- en risicomanagement.
Rekening houden met anderen is een basisprincipe van ethiek. Maar wanneer de maatstaf
volledig bij anderen komt te liggen, is dat nog niet waar iemand zelf voor staat en gaat. Iemand
die de oren laat hangen naar wat anderen vinden, loopt het risico een speelbal en populist te
worden.
Ethiek Afgewogen belang Geweten en algemeen
Wat is voor alle betrokkenen het belang
beste?
Een bedrijf of persoon laat zich leiden door wat het zelf heeft door- en overdacht vanuit wat
goed is voor alle betrokkenen en kan dit aan anderen uitleggen. Men houdt zich aan de wetten
5
