Bewustzijn HC en boek
Week 1 – The Problem (Boek H1-H3)
Geen geaccepteerde definitie van bewustzijn (kan vanaf verschillende perspectieven
bekeken worden), wat is bewustzijn (conceptueel, filosofisch)?
Filosofie van bewustzijn
Hoe veroorzaken onze hersenen subjectieve ervaring? Wat is de aard?
Bewuste en onbewuste geest (ego en superego die omgaan met de onbewuste impulsen van
het ID).
Dubbele procestheorie van gedachten:
- Systeem 1: snel/automatisch (emotioneel) Impulsen, gewoontes en overtuigingen
- Systeem 2: langzaam/inspannend (logisch) Reflectie, planning, probleemoplossing
Is systeem 2 dan bewustzijn?
Monisme versus dualisme:
- Monisme: lichaam en geest zijn hetzelfde (favoriet), er is één soort materie.
- Dualisme: lichaam en geest zijn verschillend (veel problemen)
Origin van dualisme Descartes: Cartesiaans Dualisme (Plato vs. Aristoteles hadden basis
hiervoor gelegd).
Plato: wereld van ideeën, de werkelijkheid die wij waarnemen is slechts een schaduw van de
échte werkelijkheid. Hier maken wij dan zelf dingen uit op. Alleen wanneer we doodgaan,
komt onze geest hier. Hij noemde ook wel de grot (mensen in grot zien schaduwen), om zijn
idee te illustreren. Dit is dualisme.
Aristoteles: empirist, we moeten zintuigelijke ervaring opdoen om kennis te kunnen
verkrijgen.
Hier heeft Descartes zijn idee uit opgemaakt.
Descartes
- Scepticus: hoe kunnen we zeker weten dat we überhaupt iets weten?
- Ik denk, dus ik ben (enige wat zeker is)
- Substantiële dualisme: lichaam (extended) versus geest (non-extended), hoe
interacteren ze? Interactie door pijnappelklier (lost het niet op, want hoe werkt dit
dan precies?). Bijna alle wetenschappers zijn het erover eens dat substantiële
dualisme niet werkt.
Eigendom dualisme/dual aspect theorie: de wereld bestaat slechts uit één soort substantie
(fysieke soort), maar kan worden beschreven met mentale en fysieke termen (ookal kan de
ene beschrijving niet worden gereduceerd tot de ander, bijvoorbeeld bij pijn). Zo hebben
lichaam en geest hebben dezelfde substanties, maar is hun eigenschap anders (fysieke en
mentale eigenschappen).
Laat open hoe de relatie is tussen fysieke en mentale eigendommen.
Reductionisme: mentale staten kunnen worden gereduceerd tot fysieke eigenschappen,
alles wat er is, is materie. Door deze fysieke eigenschappen kunnen mentale staten bestaan.
,Meeste psychologen en neurowetenschappers van vandaag beschouwen de geest als wat
het doet in plaats van wat het is. Zo is het mogelijk om te praten over mentale activiteiten en
vermogens zonder te stellen dat er een gescheiden geest is (van het lichaam). Over
bewustzijn is er minder overeenstemming (waarschijnlijk omdat veel vragen over geest nu
doorgeschoven zijn naar bewustzijn).
Supervention: mentale staten treden in fysieke eigenschappen.
Fysieke eigenschappen maken het mogelijk voor mentale staten om
te verschijnen. Bewustzijn hangt van deze fysieke eigenschappen af.
Elk verschil in bewustzijn moet gepaard zijn met een verschil in het
brein (andersom niet waar)
Andere filosofische posities:
- Gilbert Ryle (1949): Het probleem van bewustzijn is gedreven door een verkeerd
gebruik van onze taal. Hij reduceerde mentale processen naar fysieke processen,
maar probeerde een middenweg te vinden tussen dualisme en behaviorisme. Gedrag
wordt volgens hem niet veroorzaakt door mentale staten, en veel mentale staten zijn
het best beschreven als neigingen om te gedragen.
- Alva Noë (2009): bewustzijn is iets wat we doen, niet iets wat gebeurt in ons. Er is wel
een subjectieve dimensie, maar er is ook een actie daaraan verbonden (en die is
interessant om te bestuderen).
- Dualistisch interactionisme (Popper & Eccles, 1970): fysieke en mentale substanties
interacteren, ze kijken hiernaar hoe deze processen kunnen interacteren. De kritische
processen in synapsen van het brein zijn zo goed in evenwicht dat ze kunnen worden
beïnvloed door een denkende en voelende zelf. De zelf controleert het brein (Eccles).
- Benjamin Libet (2004): een niet-fysieke ‘bewust mentaal veld’ is verantwoordelijk
voor de eenheid en continuïteit van subjectieve ervaring en voor vrije wil. Hoe dit
werkt legt hij niet uit.
- Naturalistic Dualism (David Chalmers, 2007): Een onschuldige vorm van dualisme,
gericht op wetenschappelijke kijk op de wereld. Dualisme is waar, maar we hebben
psychofysische regels (Wundt) nodig die ons helpen om uit te leggen hoe mentale
staten worden uitgelegd door fysieke staten. Hij wil dus informatie (over hoe
subjectieve ervaring komt). Dit is een voorbeeld van eigendom dualisme.
- Cartesiaans Materialisme (Dennett): Dualisme moeilijk om van te ontkomen. Doen
alsof je materialist bent, maar leunen op dualisme. Hij heeft kritiek op dualistische
theorieën, hij vindt het Cartesiaanse Theater gewoon een metafoor. Daarnaast vindt
hij dat we ons bewust moeten zijn van dat er geen observeerder in ons brein is, maar
dat het gewoon mentale staten zijn die aanleiding geven tot onze ervaringen.
Theorieën en statements over bewustzijn kunnen impliciet of expliciet worden
gepresenteerd als materialistisch, maar iets anders zijn als je dieper graaft. Volgens
hem is dualisme accepteren hetzelfde als opgeven.
- Materialisme (Patricia Churchland): om bewustzijn te snappen, moet je gewoon
rigoureus neurowetenschappelijk onderzoek doen. Uiteindelijk zal dit antwoorden
geven over bewustzijn (misschien zelfs dat het niet bestaat), in plaats van theorieën
bedenken met vage begrippen.
- Epifenomenalisme (Frank Jackson): mentale staten zijn geproduceerd door fysieke
events. Fysieke events veroorzaken mentale events, maar mentale events
veroorzaken geen fysieke events. Dus: het subjectieve bewustzijn is een
, bijverschijnsel van hersenprocessen. Causaliteit alleen op een fysiek level.
Problemen: als bewuste ervaring nergens effect op heeft, hoe kunnen we er dan over
weten of erover spreken? Daarnaast, als de geest een deel is een bijproduct is van de
fysieke wereld maar zelf niet fysiek is, dan is er sprake van dualisme.
- Pan-psychisme (Chalmers, Strawson, Tonomi): in plaats van alles terugbrengen naar
materialistische substanties, hebben alle materiele dingen ook (primitief) bewustzijn.
- Functionalisme, Multiple Realizability (Putnam): Mentale staten zijn functionele
staten. Dezelfde mentale ervaring kan worden geïnstantieerd door verschillende
fysieke staten, zolang dezelfde functies er zijn. Verschillende breinstaten kunnen dus
zorgen voor dezelfde mentale events. Elk systeem met dezelfde systemen als een
mens wanneer die pijn heeft, heeft ook pijn Zombies onmogelijk (multiple
realizability). Bewustzijn is dus met die functies/systemen verbonden.
Functionalisme werkt niet goed bij het verklaren van bewustzijn, kan geen antwoord
geven op wat bewustzijn doet of wat het verschil is tussen bewuste en onbewuste
handelingen.
- Idealisme (Berkeley): werkelijkheid is afhankelijk van bewustzijn, sensaties in de
geest in plaats van materie.
- Materialisme: houdt in dat er alleen materie is, geen geest of mentale kracht
hiernaast. Het includeert de identiteit theorie (mentale staten identiek aan brein
staten) en functionalisme. Problemen: het lijkt alsof het de subjectieve ervaring
wegneemt (terwijl het dat probeerde uit te leggen) en hoe kunnen
gedachten/gevoelens materie zijn. Supervention zoals hierboven uitgelegd kan
helpen dit uitleggen; bewustzijn leunt volledig op fysieke eigendommen. Het
betekent niet per se dat bewustzijn kan worden gereduceerd tot fysieke
eigendommen.
- William James: Veronderstelde dat er een oerstof of materiaal is, waaruit alles is
samengesteld. We moeten denken over een wereld met mogelijke en actuele sense-
data, waarin het heden gemaakt is van pure ervaring, voordat bewustzijn en content
door uit elkaar worden gehaald. Dit idee is niet populair.
Om de extremen van materialisme en idealisme te vermijden, maar ook niet in dualisme te
vallen: neutraal monisme = de wereld is gemaakt van één soort spul, wat niet mentaal of
fysiek is.
Focus vooral op dualistische en monistische inzichten, mensen hebben deze twee proberen
te verzoenen door introduceren interactionisme en epifenomenalisme.
Psychologische benaderingen
Wilhelm Wundt wordt de vader van experimentele psychologie genoemd. Een andere
benadering om subjectieve ervaring te onderzoeken kan gedaan worden door methodes
gebaseerd op introspectie of zelfobservatie. Wundt heeft geholpen dit te ontwikkelen.
Introspectie moet systematisch en rigoureus zijn. Volgens Wundt waren er twee fysieke
elementen:
- Sensorische elementen/simpele sensaties: hitte, licht, klanken
- Affectieve elementen/simpele gevoelens: zintuigelijk plezier of ongenoegen die
kunnen komen kijken bij de simpele sensaties.
Hij weigerde een atomistische benadering volkomen.
Week 1 – The Problem (Boek H1-H3)
Geen geaccepteerde definitie van bewustzijn (kan vanaf verschillende perspectieven
bekeken worden), wat is bewustzijn (conceptueel, filosofisch)?
Filosofie van bewustzijn
Hoe veroorzaken onze hersenen subjectieve ervaring? Wat is de aard?
Bewuste en onbewuste geest (ego en superego die omgaan met de onbewuste impulsen van
het ID).
Dubbele procestheorie van gedachten:
- Systeem 1: snel/automatisch (emotioneel) Impulsen, gewoontes en overtuigingen
- Systeem 2: langzaam/inspannend (logisch) Reflectie, planning, probleemoplossing
Is systeem 2 dan bewustzijn?
Monisme versus dualisme:
- Monisme: lichaam en geest zijn hetzelfde (favoriet), er is één soort materie.
- Dualisme: lichaam en geest zijn verschillend (veel problemen)
Origin van dualisme Descartes: Cartesiaans Dualisme (Plato vs. Aristoteles hadden basis
hiervoor gelegd).
Plato: wereld van ideeën, de werkelijkheid die wij waarnemen is slechts een schaduw van de
échte werkelijkheid. Hier maken wij dan zelf dingen uit op. Alleen wanneer we doodgaan,
komt onze geest hier. Hij noemde ook wel de grot (mensen in grot zien schaduwen), om zijn
idee te illustreren. Dit is dualisme.
Aristoteles: empirist, we moeten zintuigelijke ervaring opdoen om kennis te kunnen
verkrijgen.
Hier heeft Descartes zijn idee uit opgemaakt.
Descartes
- Scepticus: hoe kunnen we zeker weten dat we überhaupt iets weten?
- Ik denk, dus ik ben (enige wat zeker is)
- Substantiële dualisme: lichaam (extended) versus geest (non-extended), hoe
interacteren ze? Interactie door pijnappelklier (lost het niet op, want hoe werkt dit
dan precies?). Bijna alle wetenschappers zijn het erover eens dat substantiële
dualisme niet werkt.
Eigendom dualisme/dual aspect theorie: de wereld bestaat slechts uit één soort substantie
(fysieke soort), maar kan worden beschreven met mentale en fysieke termen (ookal kan de
ene beschrijving niet worden gereduceerd tot de ander, bijvoorbeeld bij pijn). Zo hebben
lichaam en geest hebben dezelfde substanties, maar is hun eigenschap anders (fysieke en
mentale eigenschappen).
Laat open hoe de relatie is tussen fysieke en mentale eigendommen.
Reductionisme: mentale staten kunnen worden gereduceerd tot fysieke eigenschappen,
alles wat er is, is materie. Door deze fysieke eigenschappen kunnen mentale staten bestaan.
,Meeste psychologen en neurowetenschappers van vandaag beschouwen de geest als wat
het doet in plaats van wat het is. Zo is het mogelijk om te praten over mentale activiteiten en
vermogens zonder te stellen dat er een gescheiden geest is (van het lichaam). Over
bewustzijn is er minder overeenstemming (waarschijnlijk omdat veel vragen over geest nu
doorgeschoven zijn naar bewustzijn).
Supervention: mentale staten treden in fysieke eigenschappen.
Fysieke eigenschappen maken het mogelijk voor mentale staten om
te verschijnen. Bewustzijn hangt van deze fysieke eigenschappen af.
Elk verschil in bewustzijn moet gepaard zijn met een verschil in het
brein (andersom niet waar)
Andere filosofische posities:
- Gilbert Ryle (1949): Het probleem van bewustzijn is gedreven door een verkeerd
gebruik van onze taal. Hij reduceerde mentale processen naar fysieke processen,
maar probeerde een middenweg te vinden tussen dualisme en behaviorisme. Gedrag
wordt volgens hem niet veroorzaakt door mentale staten, en veel mentale staten zijn
het best beschreven als neigingen om te gedragen.
- Alva Noë (2009): bewustzijn is iets wat we doen, niet iets wat gebeurt in ons. Er is wel
een subjectieve dimensie, maar er is ook een actie daaraan verbonden (en die is
interessant om te bestuderen).
- Dualistisch interactionisme (Popper & Eccles, 1970): fysieke en mentale substanties
interacteren, ze kijken hiernaar hoe deze processen kunnen interacteren. De kritische
processen in synapsen van het brein zijn zo goed in evenwicht dat ze kunnen worden
beïnvloed door een denkende en voelende zelf. De zelf controleert het brein (Eccles).
- Benjamin Libet (2004): een niet-fysieke ‘bewust mentaal veld’ is verantwoordelijk
voor de eenheid en continuïteit van subjectieve ervaring en voor vrije wil. Hoe dit
werkt legt hij niet uit.
- Naturalistic Dualism (David Chalmers, 2007): Een onschuldige vorm van dualisme,
gericht op wetenschappelijke kijk op de wereld. Dualisme is waar, maar we hebben
psychofysische regels (Wundt) nodig die ons helpen om uit te leggen hoe mentale
staten worden uitgelegd door fysieke staten. Hij wil dus informatie (over hoe
subjectieve ervaring komt). Dit is een voorbeeld van eigendom dualisme.
- Cartesiaans Materialisme (Dennett): Dualisme moeilijk om van te ontkomen. Doen
alsof je materialist bent, maar leunen op dualisme. Hij heeft kritiek op dualistische
theorieën, hij vindt het Cartesiaanse Theater gewoon een metafoor. Daarnaast vindt
hij dat we ons bewust moeten zijn van dat er geen observeerder in ons brein is, maar
dat het gewoon mentale staten zijn die aanleiding geven tot onze ervaringen.
Theorieën en statements over bewustzijn kunnen impliciet of expliciet worden
gepresenteerd als materialistisch, maar iets anders zijn als je dieper graaft. Volgens
hem is dualisme accepteren hetzelfde als opgeven.
- Materialisme (Patricia Churchland): om bewustzijn te snappen, moet je gewoon
rigoureus neurowetenschappelijk onderzoek doen. Uiteindelijk zal dit antwoorden
geven over bewustzijn (misschien zelfs dat het niet bestaat), in plaats van theorieën
bedenken met vage begrippen.
- Epifenomenalisme (Frank Jackson): mentale staten zijn geproduceerd door fysieke
events. Fysieke events veroorzaken mentale events, maar mentale events
veroorzaken geen fysieke events. Dus: het subjectieve bewustzijn is een
, bijverschijnsel van hersenprocessen. Causaliteit alleen op een fysiek level.
Problemen: als bewuste ervaring nergens effect op heeft, hoe kunnen we er dan over
weten of erover spreken? Daarnaast, als de geest een deel is een bijproduct is van de
fysieke wereld maar zelf niet fysiek is, dan is er sprake van dualisme.
- Pan-psychisme (Chalmers, Strawson, Tonomi): in plaats van alles terugbrengen naar
materialistische substanties, hebben alle materiele dingen ook (primitief) bewustzijn.
- Functionalisme, Multiple Realizability (Putnam): Mentale staten zijn functionele
staten. Dezelfde mentale ervaring kan worden geïnstantieerd door verschillende
fysieke staten, zolang dezelfde functies er zijn. Verschillende breinstaten kunnen dus
zorgen voor dezelfde mentale events. Elk systeem met dezelfde systemen als een
mens wanneer die pijn heeft, heeft ook pijn Zombies onmogelijk (multiple
realizability). Bewustzijn is dus met die functies/systemen verbonden.
Functionalisme werkt niet goed bij het verklaren van bewustzijn, kan geen antwoord
geven op wat bewustzijn doet of wat het verschil is tussen bewuste en onbewuste
handelingen.
- Idealisme (Berkeley): werkelijkheid is afhankelijk van bewustzijn, sensaties in de
geest in plaats van materie.
- Materialisme: houdt in dat er alleen materie is, geen geest of mentale kracht
hiernaast. Het includeert de identiteit theorie (mentale staten identiek aan brein
staten) en functionalisme. Problemen: het lijkt alsof het de subjectieve ervaring
wegneemt (terwijl het dat probeerde uit te leggen) en hoe kunnen
gedachten/gevoelens materie zijn. Supervention zoals hierboven uitgelegd kan
helpen dit uitleggen; bewustzijn leunt volledig op fysieke eigendommen. Het
betekent niet per se dat bewustzijn kan worden gereduceerd tot fysieke
eigendommen.
- William James: Veronderstelde dat er een oerstof of materiaal is, waaruit alles is
samengesteld. We moeten denken over een wereld met mogelijke en actuele sense-
data, waarin het heden gemaakt is van pure ervaring, voordat bewustzijn en content
door uit elkaar worden gehaald. Dit idee is niet populair.
Om de extremen van materialisme en idealisme te vermijden, maar ook niet in dualisme te
vallen: neutraal monisme = de wereld is gemaakt van één soort spul, wat niet mentaal of
fysiek is.
Focus vooral op dualistische en monistische inzichten, mensen hebben deze twee proberen
te verzoenen door introduceren interactionisme en epifenomenalisme.
Psychologische benaderingen
Wilhelm Wundt wordt de vader van experimentele psychologie genoemd. Een andere
benadering om subjectieve ervaring te onderzoeken kan gedaan worden door methodes
gebaseerd op introspectie of zelfobservatie. Wundt heeft geholpen dit te ontwikkelen.
Introspectie moet systematisch en rigoureus zijn. Volgens Wundt waren er twee fysieke
elementen:
- Sensorische elementen/simpele sensaties: hitte, licht, klanken
- Affectieve elementen/simpele gevoelens: zintuigelijk plezier of ongenoegen die
kunnen komen kijken bij de simpele sensaties.
Hij weigerde een atomistische benadering volkomen.
