samenvatting microbiologie (virologie)

Les 1
Eigenschappen van virussen
 Obligate intracellulaire moleculaire parasieten
 Infectieus
 Niet met lichtmicroscoop waarneembaar
 Genoom is DNA of RNA (enkel of (partieel)dubbelstrengig, al dan niet gefragmenteerd)
 Meeste virussen veroorzaken, na inoculatie op celculturen, een typisch cytopathogeen
(schadelijk) effect (CPE)
 In tegenstelling tot bacteriën, zijn virussen niet gevoelig aan antibiotica



 Icosahedrale capsidestructuur
o 20 vlakken (gelijkzijdige driehoeken)
o 12 hoekpunten
o 30 zijden
o Grotere virussen bezitten meer capsomeren
o Aantal pentons is altijd 12, aantal hexons kan variëren
 Helicale capsidestructuur
 Complexe capsidestructuur
o Vb. structuur van een bacteriofaag

5 basis types van virale symmetrie

 Naakt icosahedraal
 Naakt helicaal
 Icosahedraal met enveloppe
 Helicaal met enveloppe
 Complex type

De enveloppe is altijd afkomstig van de doelwitcel

Spike proteïnen = uitsteeksel op virus dat welbepaalde receptor zoekt om op te binden om de cel
binnen te dringen en replicatie te kunnen starten

Binnendringen van de gastheercel gebeurd door versmelting met het membraan waarna het virus
wordt vrijgegeven in het cytoplasma van de gastheercel of in het golgi apparaat van de gastheercel.
Het virus kan worden opgenomen in een lysosoom (heeft een zure pH om viruspartikels kapot te
maken) om te worden vernietigd.

Een bacteriofaag penetreert in de gastheercel om dan zijn inhoud in de gastheercel te spuiten.

DNA genoomstructuren

 Dubbelstrengig
 Enkelstrengig
 Partieel dubbelstrengig (hepatitis B virus)
 Circulair dubbelstrengig (humaan papillomavirus)

RNA genoomstructuren

,  Dubbelstrengig
 Enkelstrengig

Elk virus heeft een bepaalde doelwitcel en een bepaalde receptor

Virusreplicatie

 Attachment op receptor
 Penetratie
 Uncoating = opening van het capside en genetisch materiaal komt in de cel, replicatie kan
beginnen
 Replicatie
 Assembly van nieuwe viruspartikels
 Vrijkomen van nieuwe viruspartikels via budding of cytolyse

Pathogenese van virussen: de postulaten van dokter Koch

1. Het micro-organisme moet aanwezig zijn bij elk ziek individu;

2. Het moet geïsoleerd en gekweekt kunnen worden uit een ziek individu;

3. Bij inoculatie in een ander gezond individu moet hetzelfde ziektebeeld ontstaan;

4. Het micro-organisme moet terug uit het geïnoculeerde individu geïsoleerd en gekweekt
kunnen worden.

Bestrijding van virus infecties

 Preventie
 Vaccins: meestal profylactisch (preventief)
 Antivirale geneesmiddelen: meestal therapeutisch
o Pre-exposure-prophylaxis = preventie voorafgaand aan blootstelling

Methodes voor virus inactivatie

 Fysische methodes
o Autoclavering = stoom onder hoge druk
o Droge warmte
o Bestraling
o nanofiltratie
 Chemische methodes
o Ether: actief tegen virussen met enveloppe en lipiden
o Hypochloriet
o Formaldehyde en gluteraldehyde

Eigenschappen van een goed virus vaccin

 Voldoende immunogeen
 Beschermen tegen alle virus subtypes
 Langdurige immuniteit
 Veilig
 Goedkoop
o Individuele bescherming: wie gevaccineerd is, is beschermd tegen een bepaalde
ziekte of maakt ze in een minder ernstige vorm mee

, o Collectieve bescherming: vaccinatie is niet alleen belangrijk voor een individu, ook de
totale bevolking is beter beschermd als zoveel mogelijk personen ingeënt zijn

Soorten virus vaccins

 Levend: attenuatie van virus door celpassages
 Dood : geïnactiveerd
 Recombinant eiwit of synthetisch eiwit
 DNA, plasmide en mRNA: endogene generatie van virale eiwitten/antigenen
o Vaccins worden in het algemeen intramusculair, subcutaan of intracutaan als injectie
toegediend
o Bij de meeste vaccinaties is na een maand een tweede dosis nodig

Virus transmissie

 Oraal: enterovirus, rotavirus
 Droplet: respiratoire virussen
 Direct inoculatie: via bloed of dieren
 Direct huid contact: papillomavirus
 Transplacentaal: cytomegalovirus, rubella virus
 Seksuele transmissie: papillomavirus, HIV, HSV2

route voorbeeld


prenataal placenta cytomegalovirus;

(congenitaal) rubellavirus

perinataal geïnfecteerd neonatale herpes

geboortekanaal (HSV-2)

postnataal moedermelk HIV


postnataal direct contact cytomegalovirus


kiemlijn (‘germline’) virale DNA sequenties in endogene retrovirussen
humaan genoom



Virussen overgedragen door dieren

 Zoönose: infectie die naar de mens wordt overgedragen door een gewervelde diersoort
(al of niet met tussenkomst van een insect zoals een mug)
 Arbovirus: wordt overgedragen door arthropoden (geleedpotigen zoals insecten en teken).


Les 2

, Humane herpesvirussen




DNA – icosahedraal – enveloppe – dubbelstrengig lineair

Naam Veelvoorkomende Verschijnselen in Verschijnselen in
naam gezonde personen personen
immunodeficiëntie
HHV-1 of HSV-1 Humaan herpesvirus 1 Koortsblaasjes (orale Koortsblaasjes (orale
of herpes simplex herpes), herpes herpes), herpes
virus 1 keratitis keratitis
(oogontsteking), mat (oogontsteking), mat
herpes of herpes herpes of herpes
gladiatorum, herpes gladiatorum, herpes
rugbeiorum, eczema rugbeiorum, eczema,
infectie aan interne
organen
HHV-2 of HSV-2 Humaan herpesvirus 2 Genitale herpes, Genitale herpes,
of herpes simplex aseptische meningitis, verspreide infectie
virus 2 neonatale herpes

HHV-3 of VZV Humaan herpesvirus 3 Windpokken, Verspreide infectie
of varicella zoster gordelroos
virus
HHV-4 of EBV Humaan herpesvirus 4 Mononucleosis, Burkitt lymphoma,
of epstein-barr virus hepatitis, encephalitis oral harige leukoplakia
HHV-5 of CMV Humaan herpesvirus 5 Mononucleosis, Hepatitis, retinitis,
of humaan congenitale infectie andere diepe infecties
cytomegalovirus


Herpes virus zit voor altijd in de neuronale cellen voor de rest van je leven




dubbelstrengig genoom

Spikes nodig voor vasthechting aan cellen