Inleiding
Parasitisme: vorm van symbiose waarbij één van de partners afhankelijk is van de andere partner
ivm nutriënten, protectie etc.
Hierbij “geniet” de parasiet van deze vorm van samenleving, terwijl het schadelijk is voor de
gastheer
- ectoparasieten (teken)
- endoparasieten
protozoa: eukaryote eencelligen zonder celwand
helminthes: wormen
Onderverdeling protozoa: gedeeltelijk gebaseerd op voortbeweginswijze
- Amoebidae: amoeboide voortbeweging met pseudopodium
- Mastigophora: flagellaten
- Giardia Leishmania Trypanosoma
- Apicomplexa: aanwezigheid van apicaal complex voor cel-invasie
Plasmodium
Toxoplasma
- (Ciliophora): cilia zijn miniatuur flagellen of trilharen
paramecium: pantoffeldiertje
balantidium coli: intestinale infectie, kan diarree veroorzaken, kan ernstig zijn bij
immunosuppressie
- (Microsporidia) à worden tegenwoordig bij fungi ondergebracht
geen mitochondrium
Amoebae
- protozoa die zich voortbewegen met pseudopodium
- cytoplasma met 2 zones: plasmagel (buitenste) en plasmasol (binnenste)
plasmagel wordt aangemaakt thv pseudopodium, de achterkant wordt afgebroken waardoor het
kan bewegen (links afbreken, rechts groeien)
Entamoeba histolytica
- Pseudopodium
- Onderscheid tussen soorten: gebaseerd op morfologie kern en “chromatoidal bars”
- Cosmopoliet, ook in Westerse wereld, vooral dichtbevolkte gebieden
- Transmissie via cysten in faeces hygiëne!
cysten (kleinere cellen in rustende fase die omgeven zijn door celwand) overleven in
darmkanaal van vliegen en kakkerlakken
, Persoon neemt cysten oraal op (begin vanonder) komen in maag terecht,
lage pH gaat parasiet in cyste activeren passage in darmen komt parasiet
vrij in lumen gebeurd proliferatie trofozoiet is parasiet die zich aant
voeden, groeien en proliferen productie nieuwe cysten die terug naar
buiten gaan om door een andere persoon worden opgenomen
In lumen van darmen kan deze ook de darmwand aantasten en in bloed
komen verdere verspreiding in lichaam
Luminale amoebiasis
asymptomatisch maar wel infectieus (productie van cysten)
Invasieve amoebiasis
- pathologisch
- weinig infectieus: meestal worden geen cysten geproduceerd
- trophozoiet bindt op suikers op mucosa en produceert proteasen, oa. Histolysine
invasie van submucosaal weefsel
ulceratie
- eventueel via portaal bloedvat naar lever
hepatische amoebiase en hepatitis
kan lethaal zijn, oa perforatie abdomen of diafragma
- secundaire amoebiase: longen, hersenen, gonaden,hart, huid,...
NB. infectie van hersenen, ogen, gezicht: zeldzaam maar abrupt en meestal lethaal, wellicht door
rechtstreekse infectie
Naeglaeria fowleri (vrijlevende pathogene amoebae)
Is een amoeba die flagella bevat zodat deze kan rondzwemmen in het water
- veroorzaakt “primary amoebic meningoencephalitis”
- infectie via neus of mond
- amoeben in hersenweefsel en CSF
- meestal lethaal
Intestinale flagellaten: gardia
lamblia
- trophozoieten zitten vastgehecht in duodenum en galkanaal
- grote adhesieve schijf zorgt voor vasthechting aan epitheelcellen
- flagellen om te zwemmen in het lumen
• vermenigvuldiging door longitudinale splitsinh
, - cysten met 4 kernen en resten van flagellen, worden gevormd in colon
- komt veel voor (“backpacker’s disease”), cosmopoliet; oa 23 % van toeristen in Rusland
- wellicht ook in allerlei dieren (schapen, honden, bevers, ...
- heeft 2 celkernen, hierdoor is het continu bezig met vermenigvuldigen
Cysten oraal opgenomen activatie in maag in darm parasiet uit
cysten proliferatie pathologie (diarree) opnieuw cysten gevormd
die naar buiten gaan via faeces
- meestal massieve infecties
- kinderen zijn gevoelig
- hygiëne is erg belangrijk
Hemoflagellaten
- Amastigoot: bolvormig en geen flagella
- Promastigoot: eindstandig lange flagella, zwemt van links naar rechts omdat flagel voorop zit
- epimastigoot: flagella liggen zijdelings + membraan ontspringt achteraan celkern
- trypomastigoot: celkern loopt erlangs
Leishmania
Parasiet die wordt doorgegeven door bloedzuigend vliegje (zandvlieg)
Zandvlieg draagt in monddelen promastigoot komt in
huid terecht na steken waar die wordt gefagocyteerd door
macrofaag in fagolysosoom omzetten naar amastigoot
die gaat proliferen tot macrofaag open barst amastigoot
gaat omliggende weefsels infecteren of komen in bloed
als ze in bloed zitten is er verspreiding over heel het
lichaam of ze kunnen worden opgenomen door andere
zandvlieg worden in darmkanaal voor omzetting
promastigoot zodat vlieg terug infectieus wordt
Zoonose= infectieuze aandoening die van dier op mens wordt overgedragen
In macrophaag: amastigoot vermenigvuldigt zich in endocytotische vacuole of parasitophore
vacuole, en is resistent tegen lysosomale enzymen.
Uiteindelijk barst de cel open en nieuwe amastigoten worden vrijgezet.
Parasitisme: vorm van symbiose waarbij één van de partners afhankelijk is van de andere partner
ivm nutriënten, protectie etc.
Hierbij “geniet” de parasiet van deze vorm van samenleving, terwijl het schadelijk is voor de
gastheer
- ectoparasieten (teken)
- endoparasieten
protozoa: eukaryote eencelligen zonder celwand
helminthes: wormen
Onderverdeling protozoa: gedeeltelijk gebaseerd op voortbeweginswijze
- Amoebidae: amoeboide voortbeweging met pseudopodium
- Mastigophora: flagellaten
- Giardia Leishmania Trypanosoma
- Apicomplexa: aanwezigheid van apicaal complex voor cel-invasie
Plasmodium
Toxoplasma
- (Ciliophora): cilia zijn miniatuur flagellen of trilharen
paramecium: pantoffeldiertje
balantidium coli: intestinale infectie, kan diarree veroorzaken, kan ernstig zijn bij
immunosuppressie
- (Microsporidia) à worden tegenwoordig bij fungi ondergebracht
geen mitochondrium
Amoebae
- protozoa die zich voortbewegen met pseudopodium
- cytoplasma met 2 zones: plasmagel (buitenste) en plasmasol (binnenste)
plasmagel wordt aangemaakt thv pseudopodium, de achterkant wordt afgebroken waardoor het
kan bewegen (links afbreken, rechts groeien)
Entamoeba histolytica
- Pseudopodium
- Onderscheid tussen soorten: gebaseerd op morfologie kern en “chromatoidal bars”
- Cosmopoliet, ook in Westerse wereld, vooral dichtbevolkte gebieden
- Transmissie via cysten in faeces hygiëne!
cysten (kleinere cellen in rustende fase die omgeven zijn door celwand) overleven in
darmkanaal van vliegen en kakkerlakken
, Persoon neemt cysten oraal op (begin vanonder) komen in maag terecht,
lage pH gaat parasiet in cyste activeren passage in darmen komt parasiet
vrij in lumen gebeurd proliferatie trofozoiet is parasiet die zich aant
voeden, groeien en proliferen productie nieuwe cysten die terug naar
buiten gaan om door een andere persoon worden opgenomen
In lumen van darmen kan deze ook de darmwand aantasten en in bloed
komen verdere verspreiding in lichaam
Luminale amoebiasis
asymptomatisch maar wel infectieus (productie van cysten)
Invasieve amoebiasis
- pathologisch
- weinig infectieus: meestal worden geen cysten geproduceerd
- trophozoiet bindt op suikers op mucosa en produceert proteasen, oa. Histolysine
invasie van submucosaal weefsel
ulceratie
- eventueel via portaal bloedvat naar lever
hepatische amoebiase en hepatitis
kan lethaal zijn, oa perforatie abdomen of diafragma
- secundaire amoebiase: longen, hersenen, gonaden,hart, huid,...
NB. infectie van hersenen, ogen, gezicht: zeldzaam maar abrupt en meestal lethaal, wellicht door
rechtstreekse infectie
Naeglaeria fowleri (vrijlevende pathogene amoebae)
Is een amoeba die flagella bevat zodat deze kan rondzwemmen in het water
- veroorzaakt “primary amoebic meningoencephalitis”
- infectie via neus of mond
- amoeben in hersenweefsel en CSF
- meestal lethaal
Intestinale flagellaten: gardia
lamblia
- trophozoieten zitten vastgehecht in duodenum en galkanaal
- grote adhesieve schijf zorgt voor vasthechting aan epitheelcellen
- flagellen om te zwemmen in het lumen
• vermenigvuldiging door longitudinale splitsinh
, - cysten met 4 kernen en resten van flagellen, worden gevormd in colon
- komt veel voor (“backpacker’s disease”), cosmopoliet; oa 23 % van toeristen in Rusland
- wellicht ook in allerlei dieren (schapen, honden, bevers, ...
- heeft 2 celkernen, hierdoor is het continu bezig met vermenigvuldigen
Cysten oraal opgenomen activatie in maag in darm parasiet uit
cysten proliferatie pathologie (diarree) opnieuw cysten gevormd
die naar buiten gaan via faeces
- meestal massieve infecties
- kinderen zijn gevoelig
- hygiëne is erg belangrijk
Hemoflagellaten
- Amastigoot: bolvormig en geen flagella
- Promastigoot: eindstandig lange flagella, zwemt van links naar rechts omdat flagel voorop zit
- epimastigoot: flagella liggen zijdelings + membraan ontspringt achteraan celkern
- trypomastigoot: celkern loopt erlangs
Leishmania
Parasiet die wordt doorgegeven door bloedzuigend vliegje (zandvlieg)
Zandvlieg draagt in monddelen promastigoot komt in
huid terecht na steken waar die wordt gefagocyteerd door
macrofaag in fagolysosoom omzetten naar amastigoot
die gaat proliferen tot macrofaag open barst amastigoot
gaat omliggende weefsels infecteren of komen in bloed
als ze in bloed zitten is er verspreiding over heel het
lichaam of ze kunnen worden opgenomen door andere
zandvlieg worden in darmkanaal voor omzetting
promastigoot zodat vlieg terug infectieus wordt
Zoonose= infectieuze aandoening die van dier op mens wordt overgedragen
In macrophaag: amastigoot vermenigvuldigt zich in endocytotische vacuole of parasitophore
vacuole, en is resistent tegen lysosomale enzymen.
Uiteindelijk barst de cel open en nieuwe amastigoten worden vrijgezet.
