Arbeidsrecht
Inhoud
1. Algemeen arbeidsrechtelijke beschouwingen ( les 1)......................................................................................................3
arbeid en recht.....................................................................................................................................................................3
algemeen......................................................................................................................................................................... 3
Beknopt historisch overzicht............................................................................................................................................3
2. Arbeidsrecht toepassingsgebieden..................................................................................................................................4
Ratione personae.................................................................................................................................................................. 4
Ratione materae................................................................................................................................................................... 4
Ratione loci........................................................................................................................................................................... 4
3. Rechtsbronnen.................................................................................................................................................................5
Hierarchie der normen.......................................................................................................................................................... 5
Internationale rechtsbronnen...............................................................................................................................................5
Nationale rechtsbronnen...................................................................................................................................................... 6
4. Sociaal handhavingsrecht.................................................................................................................................................7
Hierarchisch overzicht........................................................................................................................................................... 7
De arbeidsgerechten.............................................................................................................................................................8
Historiek........................................................................................................................................................................... 8
Bevoegdheid....................................................................................................................................................................8
Samenstelling zetel en OM...............................................................................................................................................8
Procesbevoegdheid..........................................................................................................................................................8
Wisselwerking met andere werkcolleges.........................................................................................................................8
Inspectiediensten.................................................................................................................................................................. 8
Sociaal strafrecht.................................................................................................................................................................. 8
5. Organisatie van de arbeidsmarkt ( les 2)..........................................................................................................................9
Algemeen.............................................................................................................................................................................. 9
Beperking van toegang tot de arbeidsmarkt.........................................................................................................................9
Arbeidsbemiddeling............................................................................................................................................................ 10
Recht ivm werkgelegenheid................................................................................................................................................10
Algemeen werkgelegenheidsbevorderende maatregelen..............................................................................................10
Specifieke werkgelegenheidsbevorderende maatregelen..............................................................................................10
6. Individueel arbeidsrecht................................................................................................................................................11
Arbeidsovereenkomst begrip..............................................................................................................................................11
Band van ondergeschiktheid...............................................................................................................................................11
Algemeen....................................................................................................................................................................... 11
Bewijs............................................................................................................................................................................. 11
Beoordeling.................................................................................................................................................................... 12
Bewijs leveren van de arbeidsovereenkomst ( hoe doe je dit ?)....................................................................................12
Sluiten van de arbeidsovereenkomst..................................................................................................................................13
Aanwerving = precontractuele fase...............................................................................................................................13
Algemene beginselen van het contractenrecht ( hoorcollege 3).........................................................................................15
Geldigheidvereisten....................................................................................................................................................... 15
, Vormvereisten............................................................................................................................................................... 16
Soorten arbeidsovereenkomsten...................................................................................................................................16
Inhoud van de arbeidsovereenkomst ( les 3 deel II).......................................................................................................19
Rechten en plichten....................................................................................................................................................... 21
Aansprakelijkheid werkenemer......................................................................................................................................23
Les 4 schorsingsgronden deel I................................................................................................................................................24
Begrip.................................................................................................................................................................................. 24
Bestaande schorsingsgronden............................................................................................................................................24
Overmacht..................................................................................................................................................................... 24
Vertraging en afwezigheid op het werk.........................................................................................................................25
Jaarlijkse vakantie.......................................................................................................................................................... 25
Klein verlet..................................................................................................................................................................... 28
Feestdagen..................................................................................................................................................................... 28
Ziekte en ongeval (gemeen recht)..................................................................................................................................29
Arbeidsongeval en beroepsziekte..................................................................................................................................31
Tijdskrediet ( CAO nr. 103: private sector, geen publieke sector herstelwet 1985) ook wel loopbaanonderbreking
genoemd ( geen correcte terminologie)........................................................................................................................34
Thematisch verlof (herstelwet 22/01/85) staat los van het andere, kan dus gecumuleerd worden..............................35
Politiek verlof ( 76)......................................................................................................................................................... 35
Verlof om dwingende redenen ( ART 30 bis AOW + CAO nr.45).....................................................................................35
Les 5 beëindigingsgronden van de arbeidsovereenkomst (– individueel arbeidsrecht)...........................................................37
Begrippenkader ontslag...................................................................................................................................................... 37
Civielrechtelijke beïndigingswijzen ( doorwerking vanuit het burgerlijk recht)...................................................................38
Ontbinding..................................................................................................................................................................... 38
Onderlinge toestemming...............................................................................................................................................38
Overmacht..................................................................................................................................................................... 39
Nietigheid....................................................................................................................................................................... 39
Arbeidsrechtelijke beïndigingswijze ( specifieke beïndigingsgronden voor arbeidsovereenkomstenwet)..........................39
Afloop van termijn of voltooiing van werk ( art 40 AOW)..............................................................................................39
Overlijden ( van de werknemer).....................................................................................................................................39
Opzegging...................................................................................................................................................................... 40
, 1. Algemeen arbeidsrechtelijke beschouwingen ( les
1) arbeid en recht
algemeen
- Arbeidsrecht bevindt zich op het domein van sociaal recht. Dit bestaat uit :
o Arbeidsrecht
o Sociale zekerheidsrecht
- Arbeidsrecht = regels mbt contractuele arbeid onder gezag van een werkgever
o Zelfstandige arbeid ( zonder gezag) = economisch recht
o Statuaire ondergeschiktheid ( geen overeenkomst): administratief recht (ambtenaren)
- Arbeidsrecht in zorgorganisaties
o Vb : publieke sector , VZW, NV
▪ Afhankelijk van de manier waarop het wordt georganiseerd
▪ Ruim 15% van de bevolking wordt tewerkgesteld in de zorgsector ( ruim begrip)
• Meestal vrouwen
• Vaak hooggeschoold
• Atypische arbeid
Beknopt historisch overzicht
19e eeuw
- Laissez faire : weinig inmenging van de overheid
- Repressief karakter: samenscholingsverbod , werkmansboekje ( boekje dat door werkgevers
werd bijgehouden en alles in werd genoteerd, indien je van werk veranderde ging dit mee)
1886
- Uitbuitingen leiden tot opstanden
- Leopold II ( 9 nov) beloofd maatschappelijke
veranderingen 20e eeuw
- 10/03/1900 : individuele arbeidsovereenkomst
- Na WO I erkenning vakbondsvrijheid
- Erkenning grondrechten ( ERVM = Europees Verdrag rechten van de mens)
o Belangrijk voor o.a. privicy en vrije meningsuiting
- Na WO II
o Institutionalisering collectief overleg
o Aanscherpen ontslagregels
o Gewaarborgd loon in geval van schorsing vd arbeidsovereenkomst
21e eeuw
- Kluwen aan arbeidsvormen en regelgeving
o Schreeuw naar modernisering ( vb: atypische arbeid)
- Codificatie : samenvoeging vaste methodes
o Belang van grondrechten ( internationaal bepaald )
o Belang van Europanisering ( eigen wetten nationaal aanpassen op wat EU bepaald)
, 2. Arbeidsrecht toepassingsgebieden
Ratione personae
- Particuliere sector : werknemer met contractuele arbeidsrelatie
- Publieke sector : ambtenaar met eenzijdige tewerkstelling
- Uitz : verruimd toepassingsgebied
o Voor eenieder tewerkgesteld ( vakantiejobs, stageairs,..)
o
Ratione materae
Individueel arbeidsrecht Collectief arbeidsrecht
- Rechtsregels mbt individuele - Rechtsregels mbt werknemersgroeperingen
arbeidsrelatie - Vb: vakbondvrijheid
- Arbeidsovereenkomstrecht
- Arbeidsreglementering mbt beschermende
finaliteit
Sociaal handhavingsrecht
- Publiekrechtelijke afdwingbaarheid en sanctionering van de materiële arbeidsrecht.
Ratione loci
Nationaal (Belgisch arbeidsrecht)
- Ongeacht nationaliteit ( wie in België werkt krijgt deze regels)
- Imperatief karakter en karakter openbare orde
( onaanvaardbare buitenlandse regels worden opzijgeschoven en eigen regels worden toegepast)
Grensoverschreidend karakter
- Tewerkstelling binnen EU
- Rome I-vordering : keuzevrijheid van partijen
o Niet omgezet in nationaal recht maar met een van toepassing
Inhoud
1. Algemeen arbeidsrechtelijke beschouwingen ( les 1)......................................................................................................3
arbeid en recht.....................................................................................................................................................................3
algemeen......................................................................................................................................................................... 3
Beknopt historisch overzicht............................................................................................................................................3
2. Arbeidsrecht toepassingsgebieden..................................................................................................................................4
Ratione personae.................................................................................................................................................................. 4
Ratione materae................................................................................................................................................................... 4
Ratione loci........................................................................................................................................................................... 4
3. Rechtsbronnen.................................................................................................................................................................5
Hierarchie der normen.......................................................................................................................................................... 5
Internationale rechtsbronnen...............................................................................................................................................5
Nationale rechtsbronnen...................................................................................................................................................... 6
4. Sociaal handhavingsrecht.................................................................................................................................................7
Hierarchisch overzicht........................................................................................................................................................... 7
De arbeidsgerechten.............................................................................................................................................................8
Historiek........................................................................................................................................................................... 8
Bevoegdheid....................................................................................................................................................................8
Samenstelling zetel en OM...............................................................................................................................................8
Procesbevoegdheid..........................................................................................................................................................8
Wisselwerking met andere werkcolleges.........................................................................................................................8
Inspectiediensten.................................................................................................................................................................. 8
Sociaal strafrecht.................................................................................................................................................................. 8
5. Organisatie van de arbeidsmarkt ( les 2)..........................................................................................................................9
Algemeen.............................................................................................................................................................................. 9
Beperking van toegang tot de arbeidsmarkt.........................................................................................................................9
Arbeidsbemiddeling............................................................................................................................................................ 10
Recht ivm werkgelegenheid................................................................................................................................................10
Algemeen werkgelegenheidsbevorderende maatregelen..............................................................................................10
Specifieke werkgelegenheidsbevorderende maatregelen..............................................................................................10
6. Individueel arbeidsrecht................................................................................................................................................11
Arbeidsovereenkomst begrip..............................................................................................................................................11
Band van ondergeschiktheid...............................................................................................................................................11
Algemeen....................................................................................................................................................................... 11
Bewijs............................................................................................................................................................................. 11
Beoordeling.................................................................................................................................................................... 12
Bewijs leveren van de arbeidsovereenkomst ( hoe doe je dit ?)....................................................................................12
Sluiten van de arbeidsovereenkomst..................................................................................................................................13
Aanwerving = precontractuele fase...............................................................................................................................13
Algemene beginselen van het contractenrecht ( hoorcollege 3).........................................................................................15
Geldigheidvereisten....................................................................................................................................................... 15
, Vormvereisten............................................................................................................................................................... 16
Soorten arbeidsovereenkomsten...................................................................................................................................16
Inhoud van de arbeidsovereenkomst ( les 3 deel II).......................................................................................................19
Rechten en plichten....................................................................................................................................................... 21
Aansprakelijkheid werkenemer......................................................................................................................................23
Les 4 schorsingsgronden deel I................................................................................................................................................24
Begrip.................................................................................................................................................................................. 24
Bestaande schorsingsgronden............................................................................................................................................24
Overmacht..................................................................................................................................................................... 24
Vertraging en afwezigheid op het werk.........................................................................................................................25
Jaarlijkse vakantie.......................................................................................................................................................... 25
Klein verlet..................................................................................................................................................................... 28
Feestdagen..................................................................................................................................................................... 28
Ziekte en ongeval (gemeen recht)..................................................................................................................................29
Arbeidsongeval en beroepsziekte..................................................................................................................................31
Tijdskrediet ( CAO nr. 103: private sector, geen publieke sector herstelwet 1985) ook wel loopbaanonderbreking
genoemd ( geen correcte terminologie)........................................................................................................................34
Thematisch verlof (herstelwet 22/01/85) staat los van het andere, kan dus gecumuleerd worden..............................35
Politiek verlof ( 76)......................................................................................................................................................... 35
Verlof om dwingende redenen ( ART 30 bis AOW + CAO nr.45).....................................................................................35
Les 5 beëindigingsgronden van de arbeidsovereenkomst (– individueel arbeidsrecht)...........................................................37
Begrippenkader ontslag...................................................................................................................................................... 37
Civielrechtelijke beïndigingswijzen ( doorwerking vanuit het burgerlijk recht)...................................................................38
Ontbinding..................................................................................................................................................................... 38
Onderlinge toestemming...............................................................................................................................................38
Overmacht..................................................................................................................................................................... 39
Nietigheid....................................................................................................................................................................... 39
Arbeidsrechtelijke beïndigingswijze ( specifieke beïndigingsgronden voor arbeidsovereenkomstenwet)..........................39
Afloop van termijn of voltooiing van werk ( art 40 AOW)..............................................................................................39
Overlijden ( van de werknemer).....................................................................................................................................39
Opzegging...................................................................................................................................................................... 40
, 1. Algemeen arbeidsrechtelijke beschouwingen ( les
1) arbeid en recht
algemeen
- Arbeidsrecht bevindt zich op het domein van sociaal recht. Dit bestaat uit :
o Arbeidsrecht
o Sociale zekerheidsrecht
- Arbeidsrecht = regels mbt contractuele arbeid onder gezag van een werkgever
o Zelfstandige arbeid ( zonder gezag) = economisch recht
o Statuaire ondergeschiktheid ( geen overeenkomst): administratief recht (ambtenaren)
- Arbeidsrecht in zorgorganisaties
o Vb : publieke sector , VZW, NV
▪ Afhankelijk van de manier waarop het wordt georganiseerd
▪ Ruim 15% van de bevolking wordt tewerkgesteld in de zorgsector ( ruim begrip)
• Meestal vrouwen
• Vaak hooggeschoold
• Atypische arbeid
Beknopt historisch overzicht
19e eeuw
- Laissez faire : weinig inmenging van de overheid
- Repressief karakter: samenscholingsverbod , werkmansboekje ( boekje dat door werkgevers
werd bijgehouden en alles in werd genoteerd, indien je van werk veranderde ging dit mee)
1886
- Uitbuitingen leiden tot opstanden
- Leopold II ( 9 nov) beloofd maatschappelijke
veranderingen 20e eeuw
- 10/03/1900 : individuele arbeidsovereenkomst
- Na WO I erkenning vakbondsvrijheid
- Erkenning grondrechten ( ERVM = Europees Verdrag rechten van de mens)
o Belangrijk voor o.a. privicy en vrije meningsuiting
- Na WO II
o Institutionalisering collectief overleg
o Aanscherpen ontslagregels
o Gewaarborgd loon in geval van schorsing vd arbeidsovereenkomst
21e eeuw
- Kluwen aan arbeidsvormen en regelgeving
o Schreeuw naar modernisering ( vb: atypische arbeid)
- Codificatie : samenvoeging vaste methodes
o Belang van grondrechten ( internationaal bepaald )
o Belang van Europanisering ( eigen wetten nationaal aanpassen op wat EU bepaald)
, 2. Arbeidsrecht toepassingsgebieden
Ratione personae
- Particuliere sector : werknemer met contractuele arbeidsrelatie
- Publieke sector : ambtenaar met eenzijdige tewerkstelling
- Uitz : verruimd toepassingsgebied
o Voor eenieder tewerkgesteld ( vakantiejobs, stageairs,..)
o
Ratione materae
Individueel arbeidsrecht Collectief arbeidsrecht
- Rechtsregels mbt individuele - Rechtsregels mbt werknemersgroeperingen
arbeidsrelatie - Vb: vakbondvrijheid
- Arbeidsovereenkomstrecht
- Arbeidsreglementering mbt beschermende
finaliteit
Sociaal handhavingsrecht
- Publiekrechtelijke afdwingbaarheid en sanctionering van de materiële arbeidsrecht.
Ratione loci
Nationaal (Belgisch arbeidsrecht)
- Ongeacht nationaliteit ( wie in België werkt krijgt deze regels)
- Imperatief karakter en karakter openbare orde
( onaanvaardbare buitenlandse regels worden opzijgeschoven en eigen regels worden toegepast)
Grensoverschreidend karakter
- Tewerkstelling binnen EU
- Rome I-vordering : keuzevrijheid van partijen
o Niet omgezet in nationaal recht maar met een van toepassing
