Inleiding internationaal publiekrecht
Week 1
Internationaal publiekrecht als wereldrecht
1. Geschiedenis van het internationaal publiekrecht
2. Aard en functie van het internationaal psheubliekrecht
3. Ius ad bellum (recht inzake militair
geweld) Literatuur
Internationaal publiekrecht als
wereldrecht Kern van het internationaal
publiekrecht Elementair internationaal
recht 2021
30 multiple choice 80 procent, 20 procent casus vraag
1. Geschiedenis van het internationaal publiekrecht
Internationaal publiek regelt de uitoefening van publiek gezag in de internationale gemeenschap. Het
kent bevoegdheden toe aan entiteiten die publiek gezag uitoefenen (vooral Staten en internationale
organisaties) en biedt een juridisch kader waarbinnen zij deze bevoegdheden uitoefenen.
(Nollkaemper, para. 9)
Internationaal publiekrecht beschermt publieke belangen, zoals veiligheid, welzijn, bescherming van
natuur en milieu, etc. (Nollkaemper, para. 18)
Voordat er staten waren die leden waren van bijv. de VN werkte de wereld zo dat meestal
verschillende religieuze heersers gezag uitoefenden over grondgebied.
Kantelpunt: Vrede van Westfalen (1648)
Reeks van verdragen die een einde maakte aan een 30 jarige oorlog van het Roomse rijk en de 80
jarige oorlog tussen Nederland en Spanje. Het ging erom dat de macht van de oorspronkelijke
religieuze leiders werd ingeperkt en meer gaan over de onafhankelijkheid van de staat en de staat
als soevereine staat. We begonnen de wereld te zien als een wereld van landen en staten en dat is
de hoogste juridische entiteit van het functioneren op internationaal gebied. Begin internationaal
recht.
Vrede van Munster: Nederland werd als een onafhankelijke entiteit erkend.
Alle staten zijn op papier gelijk aan elkaar omdat het de hoogste soevereiniteit is.
Wat betekent soevereiniteit?
- Bevoegdheid van de staat om zelf zijn eigen rechtsorde en bestuursvorm in te stellen,
zonder rekening te moeten houden met andere instellingen (interne soevereiniteit van een
staat)
- De bevoegdheid van de staat om zelf, maar wel in overeenstemming met het
internationale verdragsrecht, zijn rechtsverhoudingen met andere staten te organiseren
(externe soevereiniteit van een staat)
,Europese Unie zit tussen een federatie en een internationale organisatie in waarbij er integratie is
en de Europese lidstaten hebben een deel van hun soevereiniteit ook aan de EU gegeven en dat
leidt tot veel conflicten.
Beginsel van zelfbeschikking
Handvest van de VN (1945)
Het recht van volkeren om over hun eigen lot te beschikken
50 staten na WOII, 190 staten in 2018 op de wereld
Maar ook Internationale Organisaties zoals VN, EU, multinationale ondernemingen (Shell, Google)
Hugo de Groot (Grotius): 1583-1645
Alumnus van Leiden.
Ontsnapt in boekenkist uit slot
Loevestein Voorloper natuurrechtelijke
denkers
De iure belli ac pacis (boek over het recht van oorlog en vrede)
Mare liberum (vrijhandel en toegang tot de zee, grondlegger zeerecht)
2. Aard en functie van het internationaal
publiekrecht Nationale rechtsorde:
- Hoogontwikkeld
- Verticale structuur (bijvoorbeeld tussen staat en rechtssubjecten)
- Centraal gezag (wetgever, rechterlijke en uitvoerende macht)
- Rechter > bindende uitspraken
Internationale rechtsorde:
- Gefragmenteerd
- Horizontale structuur (bijvoorbeeld tussen soevereine staten)
- Geen centraal gezag
- Geen automatische wereldrechter, rechtsmacht Internationaal Gerechtshof
- Grote beleidsvrijheid voor staten
- Onderscheid tussen vredes- en oorlogsrecht
Verhouding tot het nationale recht
Erkenning geldigheid internationaal publiekrecht in nationale rechtsorde maar
Monisme vs Dualisme
Monisme:
Uitgangspunt is een eenheid van nationale en internationale rechtssysteem
Internationale bepalingen kunnen direct verplichtingen opleggen aan burgers
,Dualisme
Gaat uit van een afzonderlijk internationaal en nationaal rechtsstelsel
Pas na omzetting (transformatie) van internationale bepalingen in het nationale recht ontstaan er
rechten en verplichtingen voor burgers
Geen rechtstreekse werking
LaGrand zaak (IGH)
Broeders LaGrand, Duitse broeders
Verbleven in de VS maar vroegen nooit de Amerikaanse nationaliteit aan. Ze pleegde een
gewapende overval in Arizona waarbij iemand is vermoord en eentje gewond geraakt. Ze zijn toen
opgepakt en ter dood veroordeeld in Arizona. Officiers van Justitie hadden nagelaten om de broers
te informeren op het recht van consulaire bijstand waar ze recht op hadden wat staat in het verdrag
van Wenen.
Omdat zij Duitse burgers waren hadden ze recht op bijstand van Duitsland. Duitsland spant zaak
aan. Dualisme in Amerika dus er kan geen beroep op worden gedaan. Er was geen wet die de het
verdrag om had gezet naar nationaal recht. Dus broeders beide geëxecuteerd.
Verhouding tot Nederlandse rechtsorde
Internationale rechtsorde:
Art. 90 Gw:
De regering bevordert de ontwikkeling van de internationale rechtsorde
Doorwerking van internationaal recht in de nationale rechtsorde
Art 93 Gw:
Bepalingen van verdragen en van besluiten van volkenrechtelijke organisaties, die naar haar inhoud
een ieder kunnen verbinden, hebben verbindende kracht nadat zij zijn bekendgemaakt.
Gematigd monistisch stelsel aangezien niet alle regels van internationaal recht direct doorwerken
in de Nederlandse rechtsorde. Als de bepalingen een ieder verbindend zijn, dan pas werken ze door
en kan men zich hierop beroepen.
Voorrang internationale rechtsorde boven nationale wet
Art 94 GW
Binnen het Koninkrijk geldende wettelijke voorschriften vinden geen toepassing, indien deze
toepassing niet verenigbaar is met een ieder verbindende bepalingen van verdragen en van besluiten
van volkenrechtelijke organisaties.
Als Nederlandse grondwet strijdig is met internationaal recht dan moet de Grondwet worden
aangepast, die is dan niet geldig.
Sanctieregeling Iran arrest
, In 2006 heeft de veiligheidsraad van de VN Resolutie 1737 aangenomen en hierin zijn verschillende
sancties en maatregelen tegenover Iran uitgesproken. Het gaat vooral om het kennis embargo,
ontwikkelen van kernwapens door Iran (dit te voorkomen). Doel; VN lidstaten worden opgeroepen
om voorzichtig te zijn om aan Iraanse burgers opleiding te bieden m.b.t. nucleaire processen en
chemische processen en activiteiten. Nederland geeft effect aan deze resolutie in de sanctie regeling
Iran: verboden om aan Iraanse onderdanen gespecialiseerde vorming of opleiding te geven die kan
bijdragen aan proliferatie gevoelige activiteiten van Iran en de ontwikkeling van de systemen van
kernwapens etc. Er is een uitzondering: Iraanse onderdanen die in Nederland willen studeren
kunnen een ministeriële ontheffing krijgen bijvoorbeeld als de minister vindt dat er geen dreiging is.
Het kan geweigerd worden als de minister het risico ziet dat de burger in kwestie kan bijdragen aan
proliferatie gevoelige activiteiten van Iran. Hier wordt over geklaagd (naast nederlands ook iraanse
nationaliteit hebben), ze vragen zich af of de sanctieregeling in strijd is met gelijkheidsbeginsel
(Europees recht en internationaal recht) omdat er expliciet onderscheid wordt gemaakt tussen
Iraanse en niet-iraanse burgers.
De Nederlandse staat voert aan dat het onvermijdelijk is om een onderscheid te maken tussen
iraanse en niet-iraanse burgers omdat het voortvloeit uit Resolutie 1737. Dit heeft voorrang boven
de verplichtingen zoals het gelijkheidsbeginsel. Het moet worden getoetst op objectieve en
rechtvaardige regels en dat de VN dit de staat aandraagt en dat ze dit moeten uitvoeren op de best
mogelijke manier.
HR: VN handvest heeft weliswaar voorrang boven verplichtingen namens andere internationale
overeenkomsten maar het aan de staten zelf is om uitvoering te geven aan de resolutie en ze
hebben daarin vrije keuze. De resolutie zelf geeft geen precisering met betrekking tot de
maatregelen. Dus daarom moeten andere belangen meegetrokken worden. Heeft Nederland z’n
best gedaan om onderscheid naar nationaliteit te voorkomen. Nederland heeft dus niet alles in werk
gesteld om onderscheid op basis van nationaliteit te voorkomen want in de resolutie zelf staat
nergens dat Nederland zelf expliciet de sanctieregeling naar Iraniërs toe moet formuleren. Er bestaat
onvoldoende inzicht om af te zien van elders genomen maatregelen die niet berusten op een
onderscheid tussen Iraanse en niet-Iraanse onderdanen. Nederland verliest de zaak en HR
concludeert dat de sanctieregeling onnodig schadelijk was voor Iraniërs en eigenlijk discriminerend
was.
Doorwerking internationale recht
Decembermoorden aangaande Bouterse
(1982) HR:
Of Bouterse kon worden vervolgd in Nederland? (Suriname)
15 tegenstanders van het regime vermoord in december 1982
Uitvoeringswet van VN Folteringsverdrag 1984 treed in werking in 1989
Kan Desi Bouterse hiervoor in NL worden vervolgd?
Op basis van misdrijf tegen de algemene rechtsbeginselen die in de internationale gemeenschap
worden erkend?
HR: Nee, want in strijd met artikel 16 Gw (verbod tot verlenen terugwerkende kracht)
Week 1
Internationaal publiekrecht als wereldrecht
1. Geschiedenis van het internationaal publiekrecht
2. Aard en functie van het internationaal psheubliekrecht
3. Ius ad bellum (recht inzake militair
geweld) Literatuur
Internationaal publiekrecht als
wereldrecht Kern van het internationaal
publiekrecht Elementair internationaal
recht 2021
30 multiple choice 80 procent, 20 procent casus vraag
1. Geschiedenis van het internationaal publiekrecht
Internationaal publiek regelt de uitoefening van publiek gezag in de internationale gemeenschap. Het
kent bevoegdheden toe aan entiteiten die publiek gezag uitoefenen (vooral Staten en internationale
organisaties) en biedt een juridisch kader waarbinnen zij deze bevoegdheden uitoefenen.
(Nollkaemper, para. 9)
Internationaal publiekrecht beschermt publieke belangen, zoals veiligheid, welzijn, bescherming van
natuur en milieu, etc. (Nollkaemper, para. 18)
Voordat er staten waren die leden waren van bijv. de VN werkte de wereld zo dat meestal
verschillende religieuze heersers gezag uitoefenden over grondgebied.
Kantelpunt: Vrede van Westfalen (1648)
Reeks van verdragen die een einde maakte aan een 30 jarige oorlog van het Roomse rijk en de 80
jarige oorlog tussen Nederland en Spanje. Het ging erom dat de macht van de oorspronkelijke
religieuze leiders werd ingeperkt en meer gaan over de onafhankelijkheid van de staat en de staat
als soevereine staat. We begonnen de wereld te zien als een wereld van landen en staten en dat is
de hoogste juridische entiteit van het functioneren op internationaal gebied. Begin internationaal
recht.
Vrede van Munster: Nederland werd als een onafhankelijke entiteit erkend.
Alle staten zijn op papier gelijk aan elkaar omdat het de hoogste soevereiniteit is.
Wat betekent soevereiniteit?
- Bevoegdheid van de staat om zelf zijn eigen rechtsorde en bestuursvorm in te stellen,
zonder rekening te moeten houden met andere instellingen (interne soevereiniteit van een
staat)
- De bevoegdheid van de staat om zelf, maar wel in overeenstemming met het
internationale verdragsrecht, zijn rechtsverhoudingen met andere staten te organiseren
(externe soevereiniteit van een staat)
,Europese Unie zit tussen een federatie en een internationale organisatie in waarbij er integratie is
en de Europese lidstaten hebben een deel van hun soevereiniteit ook aan de EU gegeven en dat
leidt tot veel conflicten.
Beginsel van zelfbeschikking
Handvest van de VN (1945)
Het recht van volkeren om over hun eigen lot te beschikken
50 staten na WOII, 190 staten in 2018 op de wereld
Maar ook Internationale Organisaties zoals VN, EU, multinationale ondernemingen (Shell, Google)
Hugo de Groot (Grotius): 1583-1645
Alumnus van Leiden.
Ontsnapt in boekenkist uit slot
Loevestein Voorloper natuurrechtelijke
denkers
De iure belli ac pacis (boek over het recht van oorlog en vrede)
Mare liberum (vrijhandel en toegang tot de zee, grondlegger zeerecht)
2. Aard en functie van het internationaal
publiekrecht Nationale rechtsorde:
- Hoogontwikkeld
- Verticale structuur (bijvoorbeeld tussen staat en rechtssubjecten)
- Centraal gezag (wetgever, rechterlijke en uitvoerende macht)
- Rechter > bindende uitspraken
Internationale rechtsorde:
- Gefragmenteerd
- Horizontale structuur (bijvoorbeeld tussen soevereine staten)
- Geen centraal gezag
- Geen automatische wereldrechter, rechtsmacht Internationaal Gerechtshof
- Grote beleidsvrijheid voor staten
- Onderscheid tussen vredes- en oorlogsrecht
Verhouding tot het nationale recht
Erkenning geldigheid internationaal publiekrecht in nationale rechtsorde maar
Monisme vs Dualisme
Monisme:
Uitgangspunt is een eenheid van nationale en internationale rechtssysteem
Internationale bepalingen kunnen direct verplichtingen opleggen aan burgers
,Dualisme
Gaat uit van een afzonderlijk internationaal en nationaal rechtsstelsel
Pas na omzetting (transformatie) van internationale bepalingen in het nationale recht ontstaan er
rechten en verplichtingen voor burgers
Geen rechtstreekse werking
LaGrand zaak (IGH)
Broeders LaGrand, Duitse broeders
Verbleven in de VS maar vroegen nooit de Amerikaanse nationaliteit aan. Ze pleegde een
gewapende overval in Arizona waarbij iemand is vermoord en eentje gewond geraakt. Ze zijn toen
opgepakt en ter dood veroordeeld in Arizona. Officiers van Justitie hadden nagelaten om de broers
te informeren op het recht van consulaire bijstand waar ze recht op hadden wat staat in het verdrag
van Wenen.
Omdat zij Duitse burgers waren hadden ze recht op bijstand van Duitsland. Duitsland spant zaak
aan. Dualisme in Amerika dus er kan geen beroep op worden gedaan. Er was geen wet die de het
verdrag om had gezet naar nationaal recht. Dus broeders beide geëxecuteerd.
Verhouding tot Nederlandse rechtsorde
Internationale rechtsorde:
Art. 90 Gw:
De regering bevordert de ontwikkeling van de internationale rechtsorde
Doorwerking van internationaal recht in de nationale rechtsorde
Art 93 Gw:
Bepalingen van verdragen en van besluiten van volkenrechtelijke organisaties, die naar haar inhoud
een ieder kunnen verbinden, hebben verbindende kracht nadat zij zijn bekendgemaakt.
Gematigd monistisch stelsel aangezien niet alle regels van internationaal recht direct doorwerken
in de Nederlandse rechtsorde. Als de bepalingen een ieder verbindend zijn, dan pas werken ze door
en kan men zich hierop beroepen.
Voorrang internationale rechtsorde boven nationale wet
Art 94 GW
Binnen het Koninkrijk geldende wettelijke voorschriften vinden geen toepassing, indien deze
toepassing niet verenigbaar is met een ieder verbindende bepalingen van verdragen en van besluiten
van volkenrechtelijke organisaties.
Als Nederlandse grondwet strijdig is met internationaal recht dan moet de Grondwet worden
aangepast, die is dan niet geldig.
Sanctieregeling Iran arrest
, In 2006 heeft de veiligheidsraad van de VN Resolutie 1737 aangenomen en hierin zijn verschillende
sancties en maatregelen tegenover Iran uitgesproken. Het gaat vooral om het kennis embargo,
ontwikkelen van kernwapens door Iran (dit te voorkomen). Doel; VN lidstaten worden opgeroepen
om voorzichtig te zijn om aan Iraanse burgers opleiding te bieden m.b.t. nucleaire processen en
chemische processen en activiteiten. Nederland geeft effect aan deze resolutie in de sanctie regeling
Iran: verboden om aan Iraanse onderdanen gespecialiseerde vorming of opleiding te geven die kan
bijdragen aan proliferatie gevoelige activiteiten van Iran en de ontwikkeling van de systemen van
kernwapens etc. Er is een uitzondering: Iraanse onderdanen die in Nederland willen studeren
kunnen een ministeriële ontheffing krijgen bijvoorbeeld als de minister vindt dat er geen dreiging is.
Het kan geweigerd worden als de minister het risico ziet dat de burger in kwestie kan bijdragen aan
proliferatie gevoelige activiteiten van Iran. Hier wordt over geklaagd (naast nederlands ook iraanse
nationaliteit hebben), ze vragen zich af of de sanctieregeling in strijd is met gelijkheidsbeginsel
(Europees recht en internationaal recht) omdat er expliciet onderscheid wordt gemaakt tussen
Iraanse en niet-iraanse burgers.
De Nederlandse staat voert aan dat het onvermijdelijk is om een onderscheid te maken tussen
iraanse en niet-iraanse burgers omdat het voortvloeit uit Resolutie 1737. Dit heeft voorrang boven
de verplichtingen zoals het gelijkheidsbeginsel. Het moet worden getoetst op objectieve en
rechtvaardige regels en dat de VN dit de staat aandraagt en dat ze dit moeten uitvoeren op de best
mogelijke manier.
HR: VN handvest heeft weliswaar voorrang boven verplichtingen namens andere internationale
overeenkomsten maar het aan de staten zelf is om uitvoering te geven aan de resolutie en ze
hebben daarin vrije keuze. De resolutie zelf geeft geen precisering met betrekking tot de
maatregelen. Dus daarom moeten andere belangen meegetrokken worden. Heeft Nederland z’n
best gedaan om onderscheid naar nationaliteit te voorkomen. Nederland heeft dus niet alles in werk
gesteld om onderscheid op basis van nationaliteit te voorkomen want in de resolutie zelf staat
nergens dat Nederland zelf expliciet de sanctieregeling naar Iraniërs toe moet formuleren. Er bestaat
onvoldoende inzicht om af te zien van elders genomen maatregelen die niet berusten op een
onderscheid tussen Iraanse en niet-Iraanse onderdanen. Nederland verliest de zaak en HR
concludeert dat de sanctieregeling onnodig schadelijk was voor Iraniërs en eigenlijk discriminerend
was.
Doorwerking internationale recht
Decembermoorden aangaande Bouterse
(1982) HR:
Of Bouterse kon worden vervolgd in Nederland? (Suriname)
15 tegenstanders van het regime vermoord in december 1982
Uitvoeringswet van VN Folteringsverdrag 1984 treed in werking in 1989
Kan Desi Bouterse hiervoor in NL worden vervolgd?
Op basis van misdrijf tegen de algemene rechtsbeginselen die in de internationale gemeenschap
worden erkend?
HR: Nee, want in strijd met artikel 16 Gw (verbod tot verlenen terugwerkende kracht)
