HET SOCIOLOGISCH
SPEELVELD: DE ESSENTIE
2021-2022
DERDE BACHELOR RECHTEN
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Op ontdekkingstocht door een bekend gebied? .............................................. 2
Beelden van de week ......................................................................................................................... 2
Inleiding: De eigen aard van de samenleving ................................................................................. 3
1. ............................................................................................................ Een beeld van een titel
............................................................................................................................................................. 4
2. ................................................................... Het dagelijks leven door de lens van de socioloog
............................................................................................................................................................. 4
3. ...................................................................................................................... Een stap verder
............................................................................................................................................................. 7
4. ...........................................................................................Een eerste definitie van sociologie
........................................................................................................................................................... 10
Hoofdstuk 2: De samenleving is een veld van tegengestelde krachten ...............................12
1. Individu en samenleving: een strijd van goed tegen kwaad? .................................................. 12
2. De samenleving: een vat vol mogelijkheden en beperkingen .................................................. 14
3. Solidariteit (samenhang) versus strijd....................................................................................... 15
4. Ongelijkheid versus gelijkheid ................................................................................................... 19
Hoofdstuk 4: Blokken uit de sociologische blokkendoos. Over sociaal handelen, interactie
en communicatie, posities en relaties, rol en status............................................................20
1. Sociaal handelen .......................................................................................................................... 20
2. Interactie en communicatie ........................................................................................................ 21
3. Sociale relaties en posities, sociale rol en status........................................................................ 23
4. De sociale rol ................................................................................................................................ 25
5. Rolattributen en statussymbolen ............................................................................................... 26
Hoofdstuk 5: Een netwerk is geen groep. Over de diversiteit van samenlevingsverbanden .27
1. Sociale netwerken ........................................................................................................................ 27
2. Groepen ........................................................................................................................................ 28
3. Referentiegroepen ....................................................................................................................... 30
4. Groepen tussen conflict en solidariteit ...................................................................................... 31
Hoofdstuk 6: Moderne samenlevingen zijn altijd multicultureel. Over cultuurpatronen en
hun componenten .............................................................................................................32
1. Door de ogen van anderen .......................................................................................................... 32
2. Waarvoor staat cultuur? ............................................................................................................ 32
3. Cultuur met een grote en met een kleine c ................................................................................ 33
4. Een patroon van waarden, normen, doeleinden en verwachtingen ........................................ 34
5. De ene cultuur is de andere niet ................................................................................................. 35
3BACH 2021-2022 1
, nog veel te ontdekken
over ‘samenleving’
Hoofdstuk 1: Op ontdekkingstocht door een bekend gebied?
Beelden van de week
• Spanningen Rusland en Oekraïne – 28/2/22
• Poetin presidentieel besluit: regio’s in Oekraïne erkennen als onafhankelijke staat
o Strategie: uit onafhankelijke regio’s hulpvraag voor militair ingrepen à
invasie
§ Redenering om broedervolken in gecontesteerde regio te helpen à
genocide van Russischsprekende minderheid (normaal 4 criteria, taal is
er geen van dus reden: nationaliteit à maanden geleden Russische
paspoorten geven aan die landen)
è Ideologische constructie - FRAMING: beweren dat genocide aan de
hand is om in te vallen
o Juridische instrumenten als legitimeringsgronden voor invasie
o
§ Kaart: gearceerde stukken hebben onafhankelijkheid gekregen door (1)
Doema (2) president
• Troepen (rode mannetjes) vreemd gestationeerd want
opstandige regio’s verwachten hebben steun en hulp van
Rusland
• Militaire interpretatie gaat in tegen ideologische
• Invasies langs drie kanten: dombas – krim – kiev +(garcov)
§ Link met sociologie: strijd en conflict
• Conflict ontstaan op verschillende manieren (niet per se
geweld)
• Socioloog: wanneer escaleert conflict zo fel dat geweld
onvermijdelijk wordt – de-escalatie
§ Foto rechtsonder: gewone mensen – burgermilities
• Opgeroepen om land te verdedigen à mannen moeten in land
blijven
• Solidariteit: met land, regering, tussen mensen
o Ook in Polen bij opvanging van vluchtelingen
§ Statuut B: kunnen geen aanvraag doen voor asiel
want niet persoonlijk vervolgd
§ Rechtsboven: Russische tanks
o Recht en politiek vervlochten
o Redenering om broedervolken in gecontesteerde
• Katanji Brown Jackson <3 – 28/2/22
o Eerste zwarte vrouw voorgesteld door Biden SCUS
o Discussies over:
§ Samenstelling/ rol /positie van SCUS
§ Onderscheid tussen progressief en conservatief is bepalend voor
benoeming (zaken als roe v wade, busing bills)
3BACH 2021-2022 2
, o Discussie over hogere gerechtshoven in het algemeen
§ Mate waarin rechters kunnen ingrijpen op maatsch. Realiteit
§ Macht 3e RM: als wetgever afwezig is want kan niet aan
rechtsweigering doen
• Omkering van chronologie
• 25/04/2022 Verkiezingen Frankrijk (realiteit achter cijfers)
o Niet verbale communicatie: lichaamstaal in debat
o Op welke manier stemmen verzameld en geteld
§ Grote verschillen tussen landen en systemen
• Frankrijk: elke stem telt
• VS: (getrapt) winnaar van district heeft alle kiesmannen
§ Waarom in die gebieden stemmen?
• Wie zijn kiezers die kandidaten aantrekken
Inleiding: De eigen aard van de samenleving
• Samenleving
• Iedereen is deel maar vaak vaststelling dat kennis ontoereikend is
• Het lijkt bekend maar het gebied is onbekend (lagen van samenleving)
• Sociologie als ‘studie van de samenleving’ of ‘samenlevingskunde’
• Socius = gezel/bondgenoot/verbondenheid – logos = ratio, opbouw orde
• Studie over (contouren) samenleving: hoe ontwikkeld
• Fundamentele terugkerende mechanismen:
• Solidariteit
• Strijd
• framing
• Van Sieyès tot Comte, en van normatief tot empirisch
= Sièyes bedoelde iets anders dan Comte 50j later:
• Sièyes: mankement van ancien regime aankaarten
• Bestaan van derde stand (handelaars met intellectueel) die niet politiek
vertegenwoordigd was à motor van omwentelingen 18e eeuw à
franse revolutie
• Declaration de droit de l’homme et citoyen = erkenning van
vertegenwoordiging van 3e stand + °parlement
• Normatief kader: sociologie dat er lacune is in staatsstructuur die moet
worden opgevuld à werken aan gedragsverandering
• Comte: sociologie = objectieve wetenschap, normen regels en procedures van
exacte wetenschappen
• Via wetmatigheid tot algemene wetten komen (cfr zwaartekracht)
• Empirische wetenschap ‘sociale fysica’
• Vandaag beiden elementen aanwezig
• gedragswetenschap: bestuderen hoe gedrag effectief plaatsvindt, i.p.v.
normatief (hoe het zou moeten zijn in ideale termen)
• Soms scholen normatief
• midden: sociologie met nadruk op empirische en begrijpen van
effectieve gedragingen mensen en structuren van samenleving
• De studie van: socioloog wil weten hoe mensen samenleven
• Sociale verbanden
• Primaire groepen gezinnen, verenigingen, bedrijven, steden (geven
vorm aan politieke bestel)
• Kenmerken
• ‘Wetmatigheden’
3BACH 2021-2022 3
SPEELVELD: DE ESSENTIE
2021-2022
DERDE BACHELOR RECHTEN
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Op ontdekkingstocht door een bekend gebied? .............................................. 2
Beelden van de week ......................................................................................................................... 2
Inleiding: De eigen aard van de samenleving ................................................................................. 3
1. ............................................................................................................ Een beeld van een titel
............................................................................................................................................................. 4
2. ................................................................... Het dagelijks leven door de lens van de socioloog
............................................................................................................................................................. 4
3. ...................................................................................................................... Een stap verder
............................................................................................................................................................. 7
4. ...........................................................................................Een eerste definitie van sociologie
........................................................................................................................................................... 10
Hoofdstuk 2: De samenleving is een veld van tegengestelde krachten ...............................12
1. Individu en samenleving: een strijd van goed tegen kwaad? .................................................. 12
2. De samenleving: een vat vol mogelijkheden en beperkingen .................................................. 14
3. Solidariteit (samenhang) versus strijd....................................................................................... 15
4. Ongelijkheid versus gelijkheid ................................................................................................... 19
Hoofdstuk 4: Blokken uit de sociologische blokkendoos. Over sociaal handelen, interactie
en communicatie, posities en relaties, rol en status............................................................20
1. Sociaal handelen .......................................................................................................................... 20
2. Interactie en communicatie ........................................................................................................ 21
3. Sociale relaties en posities, sociale rol en status........................................................................ 23
4. De sociale rol ................................................................................................................................ 25
5. Rolattributen en statussymbolen ............................................................................................... 26
Hoofdstuk 5: Een netwerk is geen groep. Over de diversiteit van samenlevingsverbanden .27
1. Sociale netwerken ........................................................................................................................ 27
2. Groepen ........................................................................................................................................ 28
3. Referentiegroepen ....................................................................................................................... 30
4. Groepen tussen conflict en solidariteit ...................................................................................... 31
Hoofdstuk 6: Moderne samenlevingen zijn altijd multicultureel. Over cultuurpatronen en
hun componenten .............................................................................................................32
1. Door de ogen van anderen .......................................................................................................... 32
2. Waarvoor staat cultuur? ............................................................................................................ 32
3. Cultuur met een grote en met een kleine c ................................................................................ 33
4. Een patroon van waarden, normen, doeleinden en verwachtingen ........................................ 34
5. De ene cultuur is de andere niet ................................................................................................. 35
3BACH 2021-2022 1
, nog veel te ontdekken
over ‘samenleving’
Hoofdstuk 1: Op ontdekkingstocht door een bekend gebied?
Beelden van de week
• Spanningen Rusland en Oekraïne – 28/2/22
• Poetin presidentieel besluit: regio’s in Oekraïne erkennen als onafhankelijke staat
o Strategie: uit onafhankelijke regio’s hulpvraag voor militair ingrepen à
invasie
§ Redenering om broedervolken in gecontesteerde regio te helpen à
genocide van Russischsprekende minderheid (normaal 4 criteria, taal is
er geen van dus reden: nationaliteit à maanden geleden Russische
paspoorten geven aan die landen)
è Ideologische constructie - FRAMING: beweren dat genocide aan de
hand is om in te vallen
o Juridische instrumenten als legitimeringsgronden voor invasie
o
§ Kaart: gearceerde stukken hebben onafhankelijkheid gekregen door (1)
Doema (2) president
• Troepen (rode mannetjes) vreemd gestationeerd want
opstandige regio’s verwachten hebben steun en hulp van
Rusland
• Militaire interpretatie gaat in tegen ideologische
• Invasies langs drie kanten: dombas – krim – kiev +(garcov)
§ Link met sociologie: strijd en conflict
• Conflict ontstaan op verschillende manieren (niet per se
geweld)
• Socioloog: wanneer escaleert conflict zo fel dat geweld
onvermijdelijk wordt – de-escalatie
§ Foto rechtsonder: gewone mensen – burgermilities
• Opgeroepen om land te verdedigen à mannen moeten in land
blijven
• Solidariteit: met land, regering, tussen mensen
o Ook in Polen bij opvanging van vluchtelingen
§ Statuut B: kunnen geen aanvraag doen voor asiel
want niet persoonlijk vervolgd
§ Rechtsboven: Russische tanks
o Recht en politiek vervlochten
o Redenering om broedervolken in gecontesteerde
• Katanji Brown Jackson <3 – 28/2/22
o Eerste zwarte vrouw voorgesteld door Biden SCUS
o Discussies over:
§ Samenstelling/ rol /positie van SCUS
§ Onderscheid tussen progressief en conservatief is bepalend voor
benoeming (zaken als roe v wade, busing bills)
3BACH 2021-2022 2
, o Discussie over hogere gerechtshoven in het algemeen
§ Mate waarin rechters kunnen ingrijpen op maatsch. Realiteit
§ Macht 3e RM: als wetgever afwezig is want kan niet aan
rechtsweigering doen
• Omkering van chronologie
• 25/04/2022 Verkiezingen Frankrijk (realiteit achter cijfers)
o Niet verbale communicatie: lichaamstaal in debat
o Op welke manier stemmen verzameld en geteld
§ Grote verschillen tussen landen en systemen
• Frankrijk: elke stem telt
• VS: (getrapt) winnaar van district heeft alle kiesmannen
§ Waarom in die gebieden stemmen?
• Wie zijn kiezers die kandidaten aantrekken
Inleiding: De eigen aard van de samenleving
• Samenleving
• Iedereen is deel maar vaak vaststelling dat kennis ontoereikend is
• Het lijkt bekend maar het gebied is onbekend (lagen van samenleving)
• Sociologie als ‘studie van de samenleving’ of ‘samenlevingskunde’
• Socius = gezel/bondgenoot/verbondenheid – logos = ratio, opbouw orde
• Studie over (contouren) samenleving: hoe ontwikkeld
• Fundamentele terugkerende mechanismen:
• Solidariteit
• Strijd
• framing
• Van Sieyès tot Comte, en van normatief tot empirisch
= Sièyes bedoelde iets anders dan Comte 50j later:
• Sièyes: mankement van ancien regime aankaarten
• Bestaan van derde stand (handelaars met intellectueel) die niet politiek
vertegenwoordigd was à motor van omwentelingen 18e eeuw à
franse revolutie
• Declaration de droit de l’homme et citoyen = erkenning van
vertegenwoordiging van 3e stand + °parlement
• Normatief kader: sociologie dat er lacune is in staatsstructuur die moet
worden opgevuld à werken aan gedragsverandering
• Comte: sociologie = objectieve wetenschap, normen regels en procedures van
exacte wetenschappen
• Via wetmatigheid tot algemene wetten komen (cfr zwaartekracht)
• Empirische wetenschap ‘sociale fysica’
• Vandaag beiden elementen aanwezig
• gedragswetenschap: bestuderen hoe gedrag effectief plaatsvindt, i.p.v.
normatief (hoe het zou moeten zijn in ideale termen)
• Soms scholen normatief
• midden: sociologie met nadruk op empirische en begrijpen van
effectieve gedragingen mensen en structuren van samenleving
• De studie van: socioloog wil weten hoe mensen samenleven
• Sociale verbanden
• Primaire groepen gezinnen, verenigingen, bedrijven, steden (geven
vorm aan politieke bestel)
• Kenmerken
• ‘Wetmatigheden’
3BACH 2021-2022 3
