WIJKANALYSE
KANALENEILAND-NOORD
Student:
Studentnummer:
Studiegroepcode:
Cursus: Wijkanalyse
Docent:
Inleverdatum: 18-01-2021
,Inhoudsopgave
Voorbereidingsopdracht 1: Terminologielijst.................................................................................................. 2
Voorbereidingsopdracht 2............................................................................................................................. 8
Stap 1: Wijk bepalen.................................................................................................................................... 10
Stap 2: observeer wijk of dorp...................................................................................................................... 12
Stap 3: Demografische en epidemiologische gegevens..................................................................................24
Stap 4: De sociale kaart voor ouderen ......................................................................................................... 31
Stap 5: Individuele opdracht........................................................................................................................ 35
Literatuurlijst............................................................................................................................................... 42
1
,Voorbereidingsopdracht 1: Terminologielijst
Expertisegebied wijkverpleegkundige
Een wijkverpleegkundige kan omschreven worden als een HBO-opgeleide verpleegkundige die wordt
ingezet als generalist met een hoge mate van autonomie. Zorgverlening bij mensen thuis en in de
wijk wordt gezien als de primaire taak. Alle rollen en de benodigde competenties zijn direct
gerelateerd aan de zorgtaken van de verpleegkundige in de wijk. Er wordt uitgegaan van de zeven
CanMEDS rollen: vakinhoudelijk handelen, communicatie, samenwerking, kennis en wetenschap,
maatschappelijk handelen, organisatie en professionaliteit en kwaliteit. De wijkverpleegkundige is de
spil in de buurt alsook de schakel tussen terreinen van zorg, wonen en welzijn (De Putter, Francke, De
Veer & Rademakers, 2014). Een citaat uit het Expertisegebied Wijkverpleegkundige:
‘…Zij geeft in samenwerking vorm aan het ontwikkelen van beleid met betrekking tot de individuele
patiëntenzorg over de grenzen van de individuele zorgorganisatie. Zij doet dit vanuit het perspectief
van de continuïteit van de zorg voor het individu. De verpleegkundige werkt daarnaast over de
grenzen van gezondheidszorgorganisaties heen, met onder meer woningbouwverenigingen, politie,
ouderensoos, wijkcentra, kerken en moskeeën, buurtregisseurs, scholen, kinderdagverblijven en
kunstenaars. Via deze samenwerking spoort zij ook zorgmijders op en mensen met (dreigende)
gezondheidsproblemen. De verpleegkundige in de wijk/buurt bereikt iedereen die zorgt behoeft, niet
alleen op indicatie.’(De Putter et al., 2014).
Waarom van belang voor wijkanalyse: door inhoudelijk te weten wat ‘expertisegebied
wijkverpleegkundige’ inhoudt, kan er gericht gekeken worden naar de bovenstaande rollen van de
wijkverpleegkundige in Kanaleneiland-Noord. Welke rollen worden vervuld en zijn er mogelijkheden
tot verbetering. Het geeft de onderzoekers handvatten en sturing bij het onderzoek.
Zelfmanagement
Zelfmanagement is het op een effectieve manier omgaan met de eigen ziekte en de gevolgen
daarvan in het dagelijks leven. Preventie en zelfmanagement bevordering door de
wijkverpleegkundige wordt steeds belangrijker doordat het aantal ouderen en chronisch zieken
toeneemt. Daarnaast moeten de groeiende kosten van langdurige zorg afgeremd worden.
De wijkverpleegkundige moet mogelijkheden hebben tot het bevorderen van zelfmanagement en
zelfredzaamheid en de inzet van het sociale netwerk van de cliënt. Uitgangspunt is dat indien zieke
mensen zorg nodig hebben, er eerst binnen de eigen sociale omgeving wordt gezocht naar een
oplossing. Interventies gericht op zelfmanagement bevordering zijn onder andere: het geven van
informatie, voorlichting en advies op individueel en groepsniveau (De Putter et al., 2014).
Waarom van belang voor wijkanalyse: er kan onderzocht worden in hoeverre de
wijkverpleegkundige in Kanaleneiland-Noord bezig zijn met zelfmanagement bevordering, zoals de
beschreven interventies.
Shared-decision making
Shared decision making (SDM), ofwel gezamenlijke besluitvorming is een manier om een meer
gelijkwaardige verhouding te realiseren. Het is belangrijk dat de patiënt als sturende kracht wordt
gezien waarbij hij zoveel mogelijk de eigen regie voert over zijn eigen zorg. Er wordt door de
zorgaanbieder ondersteuning geboden door het geven van goede informatie, de patiënt deelt
vervolgens zijn persoonlijke voorkeur(en), overtuigingen, ervaringen en kennis van de ziekte om tot
slot samen te bepalen ze welke mogelijkheden aansluiten bij de voorkeuren en omstandigheden van
de patiënt. Op deze manier is er sprake van gezamenlijke besluitvorming. Het samen tot een besluit
komen, bevorderd de therapietrouw waardoor een optimale behandeling wordt bereikt (Ouwens,
Van der Burg, Faber & Van der Weijden, 2012).
2
, Waarom belangrijk voor wijkanalyse: samen beslissen gaat een steeds belangrijkere rol spelen in de
communicatie tussen de wijkverpleegkundige en patiënt. Wanneer besluitvorming tot stand komt
door samen beslissen dan is de patiënt meer genegen om de adviezen van de wijkverpleegkundige
op te volgen (Van Haaren/Kerstens, 2020, p.131).
Sociale kaart
Een sociale kaart is speciaal ontwikkeld om de zelfredzaamheid en eigen kracht van burgers te
ondersteunen (‘’Wat bieden wij’’ n.d.). Burgers, maar ook hulpverleners vinden informatie over
organisaties en hun aanbod van diensten, producten en activiteiten in het sociale domein (Sociale
kaart, n.d.). Een sociale kaart biedt burgers de mogelijkheid om zelfstandig, gemakkelijk en snel
oplossingen in de eigen omgeving te vinden. Dit kunnen vrijwilligers organisaties, buurtverenigingen,
wijkinitiatieven maar ook specialistische organisaties of activiteiten zijn (‘’Wat bieden wij’’, n.d.).
Waarom belangrijk voor wijkanalyse: door de sociale kaart van Kanaleneiland-Noord in beeld te
brengen, is het voor de onderzoekers overzichtelijk welke voorzieningen aanwezig zijn in de buurt.
Hierdoor kunnen de onderzoekers een inschatting maken hoe de gezondheidszorg is georganiseerd.
Wijkgezondheidsprofiel
Om de (gezondheids)situatie, wensen, behoeften en gezondheidsbeleving van inwoners te
inventariseren, wordt er gebruik gemaakt van een wijkgezondheidsprofiel. Deze inventarisatie
gebeurt samen met de inwoners en partners uit verschillende domeinen, zoals eerstelijnszorg,
leefomgeving, onderwijs en ruimtelijke ordening, wonen, welzijn en sport. Doordat er verschillende
aspecten rondom gezondheid in kaart worden gebracht biedt dit de kans om aandachtspunten en
prioriteiten voor integraal beleid te formuleren en gerichter en in samenhang interventies in te
zetten (loketgezondleven.nl, n.d.).
Waarom belangrijk voor wijkanalyse: een wijkgezondheidsprofiel geeft de onderzoekers inzichten in
de (gezondheids)situatie, wensen, behoeften en gezondheidsbeleving van de bewoners van
Kanaleneiland-Noord.
Informele zorg
Mantelzorg en vrijwillige zorg worden samen informele zorg genoemd. Als gevolg van de
vermaatschappelijking en de extramuralisering van zorg is er een toenemende vraag naar informele
zorg (Struijs, 2006). Door de hervorming van de overheid in de zorg en het sociale domein zijn
gemeenten en organisaties de afgelopen jaren druk bezig geweest met de decentralisaties. De
decentralisatie daagt zorgaanbieder uit om zorg en ondersteuning dichter bij cliënten te organiseren
en de zorg meer op maat aan te bieden. Er wordt verwacht dat mensen eerst in eigen kring nagaan
welke informele hulp hun eigen netwerk kan bieden: mantelzorgers. Het sociale netwerk zal steeds
meer en vaker bij de zorg en ondersteuning betrokken worden. Als deze hulp er niet is, of
onvoldoende, kan er een beroep gedaan worden op vrijwilligers, ondersteuning van de gemeente of
welzijns- en zorgorganisaties (Alderliesten, 2018).
Waarom belangrijk voor wijkanalyse: er wordt gekeken naar de mate en intensiteit van de informele
zorg binnen Kanaleneiland-Noord.
Multimorbiditeit
Volgens Sassen (2018) is multimorbiditeit het hebben van meerdere gezondheidsproblemen tegelijk.
Veel mensen met een chronisch gezondheidsprobleem hebben niet één, maar meerdere
gezondheidsproblemen tegelijk. In Nederland heeft ongeveer 11% twee of meer ziekten, bij 75-
plussers is dit 50%. Mensen met een chronische ziekte ervaren een lagere kwaliteit van leven dan
mensen zonder een chronische ziekte. Multimorbiditeit heeft waarschijnlijk een extra negatief effect
3
KANALENEILAND-NOORD
Student:
Studentnummer:
Studiegroepcode:
Cursus: Wijkanalyse
Docent:
Inleverdatum: 18-01-2021
,Inhoudsopgave
Voorbereidingsopdracht 1: Terminologielijst.................................................................................................. 2
Voorbereidingsopdracht 2............................................................................................................................. 8
Stap 1: Wijk bepalen.................................................................................................................................... 10
Stap 2: observeer wijk of dorp...................................................................................................................... 12
Stap 3: Demografische en epidemiologische gegevens..................................................................................24
Stap 4: De sociale kaart voor ouderen ......................................................................................................... 31
Stap 5: Individuele opdracht........................................................................................................................ 35
Literatuurlijst............................................................................................................................................... 42
1
,Voorbereidingsopdracht 1: Terminologielijst
Expertisegebied wijkverpleegkundige
Een wijkverpleegkundige kan omschreven worden als een HBO-opgeleide verpleegkundige die wordt
ingezet als generalist met een hoge mate van autonomie. Zorgverlening bij mensen thuis en in de
wijk wordt gezien als de primaire taak. Alle rollen en de benodigde competenties zijn direct
gerelateerd aan de zorgtaken van de verpleegkundige in de wijk. Er wordt uitgegaan van de zeven
CanMEDS rollen: vakinhoudelijk handelen, communicatie, samenwerking, kennis en wetenschap,
maatschappelijk handelen, organisatie en professionaliteit en kwaliteit. De wijkverpleegkundige is de
spil in de buurt alsook de schakel tussen terreinen van zorg, wonen en welzijn (De Putter, Francke, De
Veer & Rademakers, 2014). Een citaat uit het Expertisegebied Wijkverpleegkundige:
‘…Zij geeft in samenwerking vorm aan het ontwikkelen van beleid met betrekking tot de individuele
patiëntenzorg over de grenzen van de individuele zorgorganisatie. Zij doet dit vanuit het perspectief
van de continuïteit van de zorg voor het individu. De verpleegkundige werkt daarnaast over de
grenzen van gezondheidszorgorganisaties heen, met onder meer woningbouwverenigingen, politie,
ouderensoos, wijkcentra, kerken en moskeeën, buurtregisseurs, scholen, kinderdagverblijven en
kunstenaars. Via deze samenwerking spoort zij ook zorgmijders op en mensen met (dreigende)
gezondheidsproblemen. De verpleegkundige in de wijk/buurt bereikt iedereen die zorgt behoeft, niet
alleen op indicatie.’(De Putter et al., 2014).
Waarom van belang voor wijkanalyse: door inhoudelijk te weten wat ‘expertisegebied
wijkverpleegkundige’ inhoudt, kan er gericht gekeken worden naar de bovenstaande rollen van de
wijkverpleegkundige in Kanaleneiland-Noord. Welke rollen worden vervuld en zijn er mogelijkheden
tot verbetering. Het geeft de onderzoekers handvatten en sturing bij het onderzoek.
Zelfmanagement
Zelfmanagement is het op een effectieve manier omgaan met de eigen ziekte en de gevolgen
daarvan in het dagelijks leven. Preventie en zelfmanagement bevordering door de
wijkverpleegkundige wordt steeds belangrijker doordat het aantal ouderen en chronisch zieken
toeneemt. Daarnaast moeten de groeiende kosten van langdurige zorg afgeremd worden.
De wijkverpleegkundige moet mogelijkheden hebben tot het bevorderen van zelfmanagement en
zelfredzaamheid en de inzet van het sociale netwerk van de cliënt. Uitgangspunt is dat indien zieke
mensen zorg nodig hebben, er eerst binnen de eigen sociale omgeving wordt gezocht naar een
oplossing. Interventies gericht op zelfmanagement bevordering zijn onder andere: het geven van
informatie, voorlichting en advies op individueel en groepsniveau (De Putter et al., 2014).
Waarom van belang voor wijkanalyse: er kan onderzocht worden in hoeverre de
wijkverpleegkundige in Kanaleneiland-Noord bezig zijn met zelfmanagement bevordering, zoals de
beschreven interventies.
Shared-decision making
Shared decision making (SDM), ofwel gezamenlijke besluitvorming is een manier om een meer
gelijkwaardige verhouding te realiseren. Het is belangrijk dat de patiënt als sturende kracht wordt
gezien waarbij hij zoveel mogelijk de eigen regie voert over zijn eigen zorg. Er wordt door de
zorgaanbieder ondersteuning geboden door het geven van goede informatie, de patiënt deelt
vervolgens zijn persoonlijke voorkeur(en), overtuigingen, ervaringen en kennis van de ziekte om tot
slot samen te bepalen ze welke mogelijkheden aansluiten bij de voorkeuren en omstandigheden van
de patiënt. Op deze manier is er sprake van gezamenlijke besluitvorming. Het samen tot een besluit
komen, bevorderd de therapietrouw waardoor een optimale behandeling wordt bereikt (Ouwens,
Van der Burg, Faber & Van der Weijden, 2012).
2
, Waarom belangrijk voor wijkanalyse: samen beslissen gaat een steeds belangrijkere rol spelen in de
communicatie tussen de wijkverpleegkundige en patiënt. Wanneer besluitvorming tot stand komt
door samen beslissen dan is de patiënt meer genegen om de adviezen van de wijkverpleegkundige
op te volgen (Van Haaren/Kerstens, 2020, p.131).
Sociale kaart
Een sociale kaart is speciaal ontwikkeld om de zelfredzaamheid en eigen kracht van burgers te
ondersteunen (‘’Wat bieden wij’’ n.d.). Burgers, maar ook hulpverleners vinden informatie over
organisaties en hun aanbod van diensten, producten en activiteiten in het sociale domein (Sociale
kaart, n.d.). Een sociale kaart biedt burgers de mogelijkheid om zelfstandig, gemakkelijk en snel
oplossingen in de eigen omgeving te vinden. Dit kunnen vrijwilligers organisaties, buurtverenigingen,
wijkinitiatieven maar ook specialistische organisaties of activiteiten zijn (‘’Wat bieden wij’’, n.d.).
Waarom belangrijk voor wijkanalyse: door de sociale kaart van Kanaleneiland-Noord in beeld te
brengen, is het voor de onderzoekers overzichtelijk welke voorzieningen aanwezig zijn in de buurt.
Hierdoor kunnen de onderzoekers een inschatting maken hoe de gezondheidszorg is georganiseerd.
Wijkgezondheidsprofiel
Om de (gezondheids)situatie, wensen, behoeften en gezondheidsbeleving van inwoners te
inventariseren, wordt er gebruik gemaakt van een wijkgezondheidsprofiel. Deze inventarisatie
gebeurt samen met de inwoners en partners uit verschillende domeinen, zoals eerstelijnszorg,
leefomgeving, onderwijs en ruimtelijke ordening, wonen, welzijn en sport. Doordat er verschillende
aspecten rondom gezondheid in kaart worden gebracht biedt dit de kans om aandachtspunten en
prioriteiten voor integraal beleid te formuleren en gerichter en in samenhang interventies in te
zetten (loketgezondleven.nl, n.d.).
Waarom belangrijk voor wijkanalyse: een wijkgezondheidsprofiel geeft de onderzoekers inzichten in
de (gezondheids)situatie, wensen, behoeften en gezondheidsbeleving van de bewoners van
Kanaleneiland-Noord.
Informele zorg
Mantelzorg en vrijwillige zorg worden samen informele zorg genoemd. Als gevolg van de
vermaatschappelijking en de extramuralisering van zorg is er een toenemende vraag naar informele
zorg (Struijs, 2006). Door de hervorming van de overheid in de zorg en het sociale domein zijn
gemeenten en organisaties de afgelopen jaren druk bezig geweest met de decentralisaties. De
decentralisatie daagt zorgaanbieder uit om zorg en ondersteuning dichter bij cliënten te organiseren
en de zorg meer op maat aan te bieden. Er wordt verwacht dat mensen eerst in eigen kring nagaan
welke informele hulp hun eigen netwerk kan bieden: mantelzorgers. Het sociale netwerk zal steeds
meer en vaker bij de zorg en ondersteuning betrokken worden. Als deze hulp er niet is, of
onvoldoende, kan er een beroep gedaan worden op vrijwilligers, ondersteuning van de gemeente of
welzijns- en zorgorganisaties (Alderliesten, 2018).
Waarom belangrijk voor wijkanalyse: er wordt gekeken naar de mate en intensiteit van de informele
zorg binnen Kanaleneiland-Noord.
Multimorbiditeit
Volgens Sassen (2018) is multimorbiditeit het hebben van meerdere gezondheidsproblemen tegelijk.
Veel mensen met een chronisch gezondheidsprobleem hebben niet één, maar meerdere
gezondheidsproblemen tegelijk. In Nederland heeft ongeveer 11% twee of meer ziekten, bij 75-
plussers is dit 50%. Mensen met een chronische ziekte ervaren een lagere kwaliteit van leven dan
mensen zonder een chronische ziekte. Multimorbiditeit heeft waarschijnlijk een extra negatief effect
3
