Prototyping: functioneel textiel
1 Basisbegrippen functioneel textiel
Functioneel textiel omvat kledingstukken waarbij de eigenschappen van de stof of de constructie van
het kledingstuk of beiden ervoor zorgen dat het object de esthetiek of vorm overstijgt.
De speciale eigenschappen van de vezel, de draad, het textiel of de vorm van het ontwerp geven een
extra functionaliteit aan het kledingstuk.
1.1 Categorieën van functioneel textiel
- Zintuiglijk waarneembaar zijn voor de drager zelf
- Meten of registreren van bepaalde zaken (bv een t-shirt met ingebouwde hartslagmeter)
- Actieve smart textiles: slimme stoffen
1.2 Design van functioneel textiel
Bij het ontwerp van functionele kleding is het esthetische aspect vaak ondergeschikt aan de
functionaliteit.
Voor beschermingskledij is het uitzicht van het kledingstuk ondergeschikt aan:
- Aan welk risico men blootgesteld wordt en de ernst van het risico
- Het totaal aan functionaliteiten in het kledingstuk en de manier waarop deze
functionaliteiten samen het risico beperken en de bescherming maximaliseren.
1.2.1 Verschil tussen functionele kleding en dagdagelijkse mode op
vlak van het design
Functioneel textiel sijpelt door naar de mode trendy mode is afgelopen decennia beschikbaar
geworden voor een zeer divers publiek, van luxe high-fashion tot goedkope fast fashion.
Het gebruik van high tech stoffen die in eerste instantie ontwikkeld werden voor functionele
kledingtoepassingen, is intussen een courant gegeven voor vele modemerken.
1
,Onderstaande afbeelding geeft weer welke afwegingen men kan maken en welke beslissingen men
neemt bij het design van kledij in het algemeen:
Modieuze kleding zit vervat in een context waarin tal van factoren een rol spelen, namelijk de
percepties en opvattingen omtrent:
- Identiteit
- Cultuur
- trends en de tijdsgeest
- ideeën over comfort en gezondheid
- het belang dat men hecht aan innovatie en technologie of daartegenover traditionele
productieprocessen
- vorm en snit, stijl en volume, materiaal en kleur
- het marktsegment en de kostprijs
- toegevoegde functionaliteiten
- grootte van het aanbod
Indien we over functioneel textiel spreken, wijkt het designproces af in die zin dat de producten vaak
een lange testfase doorlopen alvorens ze op de markt komen. Een degelijkfunctioneel kledingstuk
voldoet aan :
- noodzakelijke functionele vereisten
- is geschikt voor het uitvoeren van een bepaalde taak en comfortabel
- is duurzaam en slijtvast
- is esthetisch verantwoord binnen de context van het kledingstuk en de werkomgeving
- voldoet, indien nodig, aan de normeringen
- is betaalbaar en produceerbaar.
Het designproces van functioneel textiel wordt sterk beïnvloed door bovengaande criteria. Voor een
kledingstuk op de markt gebracht wordt, gaat er vaak een lange periode van studie en testen aan
vooraf.
2
,In grote lijnen kunnen we in het ontwerpproces van functionele kleding enkele fasen onderscheiden:
1. bepalen van een bepaald probleem of risico en analyse
a. wie is de eindgebruiker
b. waarom, in welke situatie gaat hij/zij het kledingstuk gebruiken
c. omkadering: is het gebruik onderworpen aan bepaalde wetgeving of
normering?
d. Wat: welk type kledingstuk gaat men kiezen om te beschermen tegen het
risico? hier neemt men alle elementen in beshouwing die de opmaak van
het kledingstuk uitmaken.
2. Design concept: de factoren uit fase 1 worden meegenomen in het designconcept.
het eindproduct wordt hier gedefineerd.
het is belangrijk dat het concept duidelijk is, maar tegelijkertijd mag het ook niet
te sterk afgebakend zijn, zodat er ruimte gelaten wordt voor innovatie en creatieve
oplossingen.
3. Het ontwerp: kan gebeuren adhv tekeningen.
tegenwoordig steeds meer in een 3D omgeving waarin men op het
computerscherm een duidelijke simulatie van het eindproduct kan zien.
in het ontwerpproces houdt men rekening met: de gekozen materialen,
afwerkingen, sluitingen en andere details.
4. Het prototype: wordt ontwikkeld obv de technische tekening, de materiaalkeuzes en
de design detils.
5. Testen: om te oordelen of het prototype aan het design concept voldoet, zal men het
product uitgebreid testen binnen de gebruikersgroep en in de context van het
specifieke risico.
6. Productie: uitwerken van een uitgebreid technisch dossier met daarin alle
specificaties, richtlijnen, testresultaten enzovoort. adhv dit overzicht kan men de
definitieve kostprijs van het eindproduct bepalen.
7. Marketing, communicatie en feedback na verkoop
het doel van elke producent is dat het eindproduct z’n doelgroep bereikt.
functioneel textiel leent zich er minder toe om reclame te voeren in
modemagazines of andere dagdagelijkse pers. gespecialiseerde vakbeurzen en
magazines spreken makkelijker de specifieke doelgroep aan.
3
, 1.3 Jane McCann
Jane McCann bracht in het artikel “Establishing the requirements for the design development of
performance sportswear.” in kaart welke afwegingen men kan maken tijdens het design proces.
McCann onderscheidt primaire, secundaire en tertiaire factoren.
1. Bepalen van de noden van de gebruiker en de context
ergnonomische overwergingen
a. Makkelijk aan en uit te trekken
b. Makkelijk om te bewegen in het kledingstuk
2. Bepalen van het product of een combinatie van producten
Ahankelijk van beschikbare technologie & bepaalt mee het aantal lagen stof
Het totaal aan functionaliteiten van de stoffen combinatie (bv.: een
waterdichte buitenstof en een thermoregulerende voering.)
3. Bescherming tegen een bepaald risico
a. Voor welke activiteit moet het kledingstuk dienen
b. Noden van het lichaam
c. Specifieke beschermingseisen voor een bepaald risico
Deze 3 factoren dragen bij tot de keuze naargelang:
De functionaliteit van het totaal aan textiel
Het gewenst comfort
=> Hangt af van de keuze van vezels en materialen
4. Vormgeving en stijl
a. de cultuur modetrends of culturele aspecten (bv.: de herkenbaarheid van een
politieuniform wordt mee bepaald door de cultuur)
b. hedendaagse mode en esthetiek bepalen keuzes ivm
i. kleur en silhouet
ii. textiel functionaliteiten
iii. vezels en materialen
iv. maat/snit/pasvorm/proporties
5. Presentatie en kostpijs
a. mate van bruikbaarheid binnen de contet van de activiteit of het risico
b. commerciële overwegingen
c. behalen van een bepaald niveau van performance
deze 3 factoren zullen bepalend zijn voor de design details op het kledingstuk en
gebruiksgemak binnen de context van de activiteit.
deze punten bepalen samen de keuze van de productiemethode van het kledingstuk.
4
1 Basisbegrippen functioneel textiel
Functioneel textiel omvat kledingstukken waarbij de eigenschappen van de stof of de constructie van
het kledingstuk of beiden ervoor zorgen dat het object de esthetiek of vorm overstijgt.
De speciale eigenschappen van de vezel, de draad, het textiel of de vorm van het ontwerp geven een
extra functionaliteit aan het kledingstuk.
1.1 Categorieën van functioneel textiel
- Zintuiglijk waarneembaar zijn voor de drager zelf
- Meten of registreren van bepaalde zaken (bv een t-shirt met ingebouwde hartslagmeter)
- Actieve smart textiles: slimme stoffen
1.2 Design van functioneel textiel
Bij het ontwerp van functionele kleding is het esthetische aspect vaak ondergeschikt aan de
functionaliteit.
Voor beschermingskledij is het uitzicht van het kledingstuk ondergeschikt aan:
- Aan welk risico men blootgesteld wordt en de ernst van het risico
- Het totaal aan functionaliteiten in het kledingstuk en de manier waarop deze
functionaliteiten samen het risico beperken en de bescherming maximaliseren.
1.2.1 Verschil tussen functionele kleding en dagdagelijkse mode op
vlak van het design
Functioneel textiel sijpelt door naar de mode trendy mode is afgelopen decennia beschikbaar
geworden voor een zeer divers publiek, van luxe high-fashion tot goedkope fast fashion.
Het gebruik van high tech stoffen die in eerste instantie ontwikkeld werden voor functionele
kledingtoepassingen, is intussen een courant gegeven voor vele modemerken.
1
,Onderstaande afbeelding geeft weer welke afwegingen men kan maken en welke beslissingen men
neemt bij het design van kledij in het algemeen:
Modieuze kleding zit vervat in een context waarin tal van factoren een rol spelen, namelijk de
percepties en opvattingen omtrent:
- Identiteit
- Cultuur
- trends en de tijdsgeest
- ideeën over comfort en gezondheid
- het belang dat men hecht aan innovatie en technologie of daartegenover traditionele
productieprocessen
- vorm en snit, stijl en volume, materiaal en kleur
- het marktsegment en de kostprijs
- toegevoegde functionaliteiten
- grootte van het aanbod
Indien we over functioneel textiel spreken, wijkt het designproces af in die zin dat de producten vaak
een lange testfase doorlopen alvorens ze op de markt komen. Een degelijkfunctioneel kledingstuk
voldoet aan :
- noodzakelijke functionele vereisten
- is geschikt voor het uitvoeren van een bepaalde taak en comfortabel
- is duurzaam en slijtvast
- is esthetisch verantwoord binnen de context van het kledingstuk en de werkomgeving
- voldoet, indien nodig, aan de normeringen
- is betaalbaar en produceerbaar.
Het designproces van functioneel textiel wordt sterk beïnvloed door bovengaande criteria. Voor een
kledingstuk op de markt gebracht wordt, gaat er vaak een lange periode van studie en testen aan
vooraf.
2
,In grote lijnen kunnen we in het ontwerpproces van functionele kleding enkele fasen onderscheiden:
1. bepalen van een bepaald probleem of risico en analyse
a. wie is de eindgebruiker
b. waarom, in welke situatie gaat hij/zij het kledingstuk gebruiken
c. omkadering: is het gebruik onderworpen aan bepaalde wetgeving of
normering?
d. Wat: welk type kledingstuk gaat men kiezen om te beschermen tegen het
risico? hier neemt men alle elementen in beshouwing die de opmaak van
het kledingstuk uitmaken.
2. Design concept: de factoren uit fase 1 worden meegenomen in het designconcept.
het eindproduct wordt hier gedefineerd.
het is belangrijk dat het concept duidelijk is, maar tegelijkertijd mag het ook niet
te sterk afgebakend zijn, zodat er ruimte gelaten wordt voor innovatie en creatieve
oplossingen.
3. Het ontwerp: kan gebeuren adhv tekeningen.
tegenwoordig steeds meer in een 3D omgeving waarin men op het
computerscherm een duidelijke simulatie van het eindproduct kan zien.
in het ontwerpproces houdt men rekening met: de gekozen materialen,
afwerkingen, sluitingen en andere details.
4. Het prototype: wordt ontwikkeld obv de technische tekening, de materiaalkeuzes en
de design detils.
5. Testen: om te oordelen of het prototype aan het design concept voldoet, zal men het
product uitgebreid testen binnen de gebruikersgroep en in de context van het
specifieke risico.
6. Productie: uitwerken van een uitgebreid technisch dossier met daarin alle
specificaties, richtlijnen, testresultaten enzovoort. adhv dit overzicht kan men de
definitieve kostprijs van het eindproduct bepalen.
7. Marketing, communicatie en feedback na verkoop
het doel van elke producent is dat het eindproduct z’n doelgroep bereikt.
functioneel textiel leent zich er minder toe om reclame te voeren in
modemagazines of andere dagdagelijkse pers. gespecialiseerde vakbeurzen en
magazines spreken makkelijker de specifieke doelgroep aan.
3
, 1.3 Jane McCann
Jane McCann bracht in het artikel “Establishing the requirements for the design development of
performance sportswear.” in kaart welke afwegingen men kan maken tijdens het design proces.
McCann onderscheidt primaire, secundaire en tertiaire factoren.
1. Bepalen van de noden van de gebruiker en de context
ergnonomische overwergingen
a. Makkelijk aan en uit te trekken
b. Makkelijk om te bewegen in het kledingstuk
2. Bepalen van het product of een combinatie van producten
Ahankelijk van beschikbare technologie & bepaalt mee het aantal lagen stof
Het totaal aan functionaliteiten van de stoffen combinatie (bv.: een
waterdichte buitenstof en een thermoregulerende voering.)
3. Bescherming tegen een bepaald risico
a. Voor welke activiteit moet het kledingstuk dienen
b. Noden van het lichaam
c. Specifieke beschermingseisen voor een bepaald risico
Deze 3 factoren dragen bij tot de keuze naargelang:
De functionaliteit van het totaal aan textiel
Het gewenst comfort
=> Hangt af van de keuze van vezels en materialen
4. Vormgeving en stijl
a. de cultuur modetrends of culturele aspecten (bv.: de herkenbaarheid van een
politieuniform wordt mee bepaald door de cultuur)
b. hedendaagse mode en esthetiek bepalen keuzes ivm
i. kleur en silhouet
ii. textiel functionaliteiten
iii. vezels en materialen
iv. maat/snit/pasvorm/proporties
5. Presentatie en kostpijs
a. mate van bruikbaarheid binnen de contet van de activiteit of het risico
b. commerciële overwegingen
c. behalen van een bepaald niveau van performance
deze 3 factoren zullen bepalend zijn voor de design details op het kledingstuk en
gebruiksgemak binnen de context van de activiteit.
deze punten bepalen samen de keuze van de productiemethode van het kledingstuk.
4
