Samenvatting Structuurgericht Werken 2021-2022
Wat is structuurgericht werken?
1. Sociaal Werk en SGW
“Sociaal werkers waarborgen mee de toegang tot rechten en ze kaarten structurele factoren
die sociale rechtvaardigheid belemmeren aan. Samen met de betrokkenen zoeken ze naar
oplossingen en beïnvloeden
ze het beleid”.
Krachtlijn sterk sociaal werk: politiserend werken
• Structurele factoren = factoren die niet eigen zijn aan individuen, maar die eigen zijn
aan de structuren waarin wij leven, de structuren die zorgen dat er
onrechtvaardigheid is, dat we daar een invloed op hebben.
• Individueel gesprek met mensen op ingaan.
• Vb: Iets in samenleving dat actueel is waar mensen meer inspanningen zouden
mogen leveren?
• Roken in de auto met een kindje op de achterbank.
• Als het verboden is, is het een opgelegde regel (naar structuur vertaald).
• Samenleving probeert zich te structureren door wetten.
• Structueel aanpakken wet van maken.
• Individueel aanpakken in gesprek daar over gaan, overtuigen, folders over
gevaren?
• Is het eigen verantwoordelijkheid? Ik vind van wel!
• Kunnen we als samenleving sigaretten verbieden? Neen, er gaan illegale
praktijken ontstaan waardoor het toch gebeurt.
• Het is altijd een moeilijk evenwicht, in welke mate maken wij zelf keuzes? Of
is wat wij doen een gevolg van factoren in de samenleving?
• Mensen die laag opgeleid zijn roken meer dan mensen die hoog opgeleid zijn.
Kunnen we dan zeggen dat laag opgeleiden minder verantwoordelijk hebben?
Neen!
• Structureel? Ligt het aan de samenleving?
• Individueel? Ligt het aan de persoon zelf?
• In dit vak kijken we naar structurele elementen waardoor we dingen die spelen
kunnen oplossen in de samenleving, zonder te werken met wetten en sancties want
dat leidt enkel maar meer tot sociale onrechtvaardigheid.
2. Politiserend werken
Hoe richten wij onze samenleving in?
• Sociaal werk heeft een politieke opdracht (= niet als in opkomen voor een partij.
Maar in de zin van wij moeten bijdragen aan het publieke meningsverschil)
, • Draagt bij aan het publieke meningsverschil (= er is altijd verschil van mening over
hoe je dingen aanpakt in een samenleving)
• We moeten een stem in dat debat hebben als sociaal werker.
Uitganspunten:
• Ongelijkheid bestrijden
• Meer gelijkheid, democratie en duurzaamheid
Niveaus:
• Micro-niveau: acties ondernemen binnen eigen omgeving die gericht zijn op
verandering van een breder doelpubliek
• Meso-niveau: lokaal bestuur
• Macro-niveau: beleidsniveau, samenlevingsniveau
3. Sociale rechtvaardigheid
Martha Nussbaum:
• Amerikaanse filosoof
• Hoogleraar rechtsfilosofie en ethiek aan de Universiteit van Chicago
• Sociaal rechtvaardig: elk individu een menswaardig bestaan
• Menselijk Menswaardig
• Menselijkheid: enge invulling - basisbehoeften - Thin needs
• Menswaardig: werkelijke mogelijkheden of vrijheden, leven dat individu met rede
waardevol acht
• Thin needs: wat nodig is om te overleven
• Thick needs: noden die je hebt niet enkel om te overleven maar ook om te floreren
• Het gaat niet over een beschrijving over hoe het leven eruit ziet, want dat kan voor
iedereen er anders uitzien.
• We moeten mogelijkheden hebben om een waardevol leven te leiden, is iets anders
dan basisbehoeften vervullen.
Nussbaum: 10 capabilities:
• 10 mogelijkheden die belangrijk zijn om menswaardig leven te realiseren.
• Leven: een normaal leven kunnen leiden en niet voortijdig sterven.
• Lichamelijk gezondheid: een gezond leven leiden, voedsel en onderdak kunnen
verweven.
• Lichamelijke onschendbaarheid: je vrij kunnen verplaatsen. Beschermd zijn tegen
geweld, seksueel misbruik en eigen keuzes kunnen maken met betrekking tot
voortplanting.
• Verbeeldingskracht en denken: vrijheid hebben om te denken, te fantaseren,
intitiatieven te nemen; vrijheid van expressie en religie.
• Gevoelens: vrijheid om gehecht te zijn aan dingen en mensen, heb lief te hebben, te
rouwen bij hun afwezigheid, dankbaar te zijn, gerechtvaardigde woede te mogen
beleven en te mogen ontwikkelen als het gaat om gevoelens.
• Praktische rede: in staat zijn een beeld te vormen van het goede en kritisch te
reflecteren op de planning van je leven. Dat impliceert gewetensvrijheid en vrijheid
van godsdienstbeoefening.
, • Sociale banden: in staat zijn voor anderen te leven, anderen te erkennen en zich om
hen te bekommeren, deel te nemen aan vormen van sociale interactie. Dat impliceert
vrijheid van vereniging en politieke meningsuiting. Ook: beschikken over
maatschappelijke grondslagen die wapenen tegen vernedering en helpen bij
zelfrespect, vermogen tot zelfrespect, waardigheid; beschikken over voorzieningen
die discriminatie voorkomen op het terrein van ras, geslacht, seksuele oriëntatie,
etniciteit, kaste, religie en nationale herkomst.
• Biologie: in staat zijn te leven in relatie met dieren, planten en de natuur als geheel.
• Spel: in staat zijn te lachen, te spelen, te genieten van recreatieve activiteiten.
• Vormgeven van de eigen omgeving: recht hebben op een poltieke participatie,
vrijheid van meningsvorming en vergadering; recht hebben op het verwerven van
een inkomen, werk zoeken, arbeiid verrichten en relaties aangaan met andere
werkenden.
Is theorie van Nussbaum niet individualistisch?
Appél op de samenleving om deze mogelijkheden te realiseren!
Keuzevrijheid in verbondenheid:
• Enkel in relatie tot de medemens en ingebed in een gemeeschap is de mens in staat
vorm teg even aan zijn bestaan
• We kunnen slechts vrij zijn in een maatschappij die onze vrijheden mogelijk maakt en
garandeert
Nancy Fraser:
• Amerikaans kritisch theoreticus
• Hoogleraar politieke en sociale wetenschappen en filosofie
• New School New York
• Parity of participation of gelijkwaardige participatie
• Gelijk kunnen deelnemen aan de samenleving
• 3 vormen van onrechtvaardigheid
• Socio-economisch
• Verwijst naar een situatie waarbij individuen niet voldoende kunnen
participeren in de samenleving door een gebrekkige verdeling van
materiële hulprbornnen, zoals inkomen.
• Wanneer welvaartsstaat er niet in slaagt om een
herverdelingssysteem op te zetten dat ervoor zorgt dat mensen over
de nodige materiële middelen kunnen beschikken.
• Wie krijgt veel geld en wie minder?
• Cultureel-symbolische onrechtvaardigheid
• Bepaalde groepen in de samenleving voelen zich niet erkend of
gerespecteerd omdat ze afwijken van de dominante culturele
identiteit in die samenleving.
• Discriminatie op basis van ras, gender, seksuele geaardheid of andere
identiteitsaspecten.
• Politieke onrechtvaardigheid
• Iedereen die geen rechtstreekse politieke invloed heeft, wordt van
politieke besluitvorming uitgesloten.
, • Mensen worden in samenlevingen uitgesloten op basis van territoriale
grenzen.
• Ongelijkheid die er is in een stem hebben in een debat
• Mensen uit de middenklasse komen er altijd beter uit
• Ondemocratisch gehalte van de politiek
• Mensen uitsluiten op basis van territoriale grenzen
4. Rechtvaardigheidspolitiek
• Herverdelende politiek probeert een antwoord te bieden op socio-economische
onrechtvaardigheid en vraag om herverdeling tussen arm en rijk ten voordele van
sociale gelijkheid.
• Erkennende politiek is geënt op cultureel-symbolische onrechtvaardigheid en wil de
positie van minderheidsgroepen erkennen. Streeft naar inclusieve samenleving
waarin groepsverschillen getolereerd worden.
• Representatieve politiek zegt dat minderheden die politiek onvoldoende
vertegenwoordigd worden of uitgesloten worden van rechten sterk
vertegenwoordigd worden met hun noden op de voorgrond.
• Niet alleen opgaan over de meerderheid
• Beslissingen nemen op basis van meerder- of minderheid is niet
representatief over wat de samenleving wil.
5. Posities in structureel sociaal werk
• Beleid: beleid beïnvloeden
• In België lokale, regionale, federale en Europese beleid
• Of kan ook verwijzen naar het beleid van individuele sociaalwerkorganisaties
over hoe ze bv hun hulp- en dienstverlening inrichten.
• Case advocay: microniveau (3 soorten)
• Activiteiten die gericht zijn op de realisatie van rechten in individuele
cliëntsituaties
Wat is structuurgericht werken?
1. Sociaal Werk en SGW
“Sociaal werkers waarborgen mee de toegang tot rechten en ze kaarten structurele factoren
die sociale rechtvaardigheid belemmeren aan. Samen met de betrokkenen zoeken ze naar
oplossingen en beïnvloeden
ze het beleid”.
Krachtlijn sterk sociaal werk: politiserend werken
• Structurele factoren = factoren die niet eigen zijn aan individuen, maar die eigen zijn
aan de structuren waarin wij leven, de structuren die zorgen dat er
onrechtvaardigheid is, dat we daar een invloed op hebben.
• Individueel gesprek met mensen op ingaan.
• Vb: Iets in samenleving dat actueel is waar mensen meer inspanningen zouden
mogen leveren?
• Roken in de auto met een kindje op de achterbank.
• Als het verboden is, is het een opgelegde regel (naar structuur vertaald).
• Samenleving probeert zich te structureren door wetten.
• Structueel aanpakken wet van maken.
• Individueel aanpakken in gesprek daar over gaan, overtuigen, folders over
gevaren?
• Is het eigen verantwoordelijkheid? Ik vind van wel!
• Kunnen we als samenleving sigaretten verbieden? Neen, er gaan illegale
praktijken ontstaan waardoor het toch gebeurt.
• Het is altijd een moeilijk evenwicht, in welke mate maken wij zelf keuzes? Of
is wat wij doen een gevolg van factoren in de samenleving?
• Mensen die laag opgeleid zijn roken meer dan mensen die hoog opgeleid zijn.
Kunnen we dan zeggen dat laag opgeleiden minder verantwoordelijk hebben?
Neen!
• Structureel? Ligt het aan de samenleving?
• Individueel? Ligt het aan de persoon zelf?
• In dit vak kijken we naar structurele elementen waardoor we dingen die spelen
kunnen oplossen in de samenleving, zonder te werken met wetten en sancties want
dat leidt enkel maar meer tot sociale onrechtvaardigheid.
2. Politiserend werken
Hoe richten wij onze samenleving in?
• Sociaal werk heeft een politieke opdracht (= niet als in opkomen voor een partij.
Maar in de zin van wij moeten bijdragen aan het publieke meningsverschil)
, • Draagt bij aan het publieke meningsverschil (= er is altijd verschil van mening over
hoe je dingen aanpakt in een samenleving)
• We moeten een stem in dat debat hebben als sociaal werker.
Uitganspunten:
• Ongelijkheid bestrijden
• Meer gelijkheid, democratie en duurzaamheid
Niveaus:
• Micro-niveau: acties ondernemen binnen eigen omgeving die gericht zijn op
verandering van een breder doelpubliek
• Meso-niveau: lokaal bestuur
• Macro-niveau: beleidsniveau, samenlevingsniveau
3. Sociale rechtvaardigheid
Martha Nussbaum:
• Amerikaanse filosoof
• Hoogleraar rechtsfilosofie en ethiek aan de Universiteit van Chicago
• Sociaal rechtvaardig: elk individu een menswaardig bestaan
• Menselijk Menswaardig
• Menselijkheid: enge invulling - basisbehoeften - Thin needs
• Menswaardig: werkelijke mogelijkheden of vrijheden, leven dat individu met rede
waardevol acht
• Thin needs: wat nodig is om te overleven
• Thick needs: noden die je hebt niet enkel om te overleven maar ook om te floreren
• Het gaat niet over een beschrijving over hoe het leven eruit ziet, want dat kan voor
iedereen er anders uitzien.
• We moeten mogelijkheden hebben om een waardevol leven te leiden, is iets anders
dan basisbehoeften vervullen.
Nussbaum: 10 capabilities:
• 10 mogelijkheden die belangrijk zijn om menswaardig leven te realiseren.
• Leven: een normaal leven kunnen leiden en niet voortijdig sterven.
• Lichamelijk gezondheid: een gezond leven leiden, voedsel en onderdak kunnen
verweven.
• Lichamelijke onschendbaarheid: je vrij kunnen verplaatsen. Beschermd zijn tegen
geweld, seksueel misbruik en eigen keuzes kunnen maken met betrekking tot
voortplanting.
• Verbeeldingskracht en denken: vrijheid hebben om te denken, te fantaseren,
intitiatieven te nemen; vrijheid van expressie en religie.
• Gevoelens: vrijheid om gehecht te zijn aan dingen en mensen, heb lief te hebben, te
rouwen bij hun afwezigheid, dankbaar te zijn, gerechtvaardigde woede te mogen
beleven en te mogen ontwikkelen als het gaat om gevoelens.
• Praktische rede: in staat zijn een beeld te vormen van het goede en kritisch te
reflecteren op de planning van je leven. Dat impliceert gewetensvrijheid en vrijheid
van godsdienstbeoefening.
, • Sociale banden: in staat zijn voor anderen te leven, anderen te erkennen en zich om
hen te bekommeren, deel te nemen aan vormen van sociale interactie. Dat impliceert
vrijheid van vereniging en politieke meningsuiting. Ook: beschikken over
maatschappelijke grondslagen die wapenen tegen vernedering en helpen bij
zelfrespect, vermogen tot zelfrespect, waardigheid; beschikken over voorzieningen
die discriminatie voorkomen op het terrein van ras, geslacht, seksuele oriëntatie,
etniciteit, kaste, religie en nationale herkomst.
• Biologie: in staat zijn te leven in relatie met dieren, planten en de natuur als geheel.
• Spel: in staat zijn te lachen, te spelen, te genieten van recreatieve activiteiten.
• Vormgeven van de eigen omgeving: recht hebben op een poltieke participatie,
vrijheid van meningsvorming en vergadering; recht hebben op het verwerven van
een inkomen, werk zoeken, arbeiid verrichten en relaties aangaan met andere
werkenden.
Is theorie van Nussbaum niet individualistisch?
Appél op de samenleving om deze mogelijkheden te realiseren!
Keuzevrijheid in verbondenheid:
• Enkel in relatie tot de medemens en ingebed in een gemeeschap is de mens in staat
vorm teg even aan zijn bestaan
• We kunnen slechts vrij zijn in een maatschappij die onze vrijheden mogelijk maakt en
garandeert
Nancy Fraser:
• Amerikaans kritisch theoreticus
• Hoogleraar politieke en sociale wetenschappen en filosofie
• New School New York
• Parity of participation of gelijkwaardige participatie
• Gelijk kunnen deelnemen aan de samenleving
• 3 vormen van onrechtvaardigheid
• Socio-economisch
• Verwijst naar een situatie waarbij individuen niet voldoende kunnen
participeren in de samenleving door een gebrekkige verdeling van
materiële hulprbornnen, zoals inkomen.
• Wanneer welvaartsstaat er niet in slaagt om een
herverdelingssysteem op te zetten dat ervoor zorgt dat mensen over
de nodige materiële middelen kunnen beschikken.
• Wie krijgt veel geld en wie minder?
• Cultureel-symbolische onrechtvaardigheid
• Bepaalde groepen in de samenleving voelen zich niet erkend of
gerespecteerd omdat ze afwijken van de dominante culturele
identiteit in die samenleving.
• Discriminatie op basis van ras, gender, seksuele geaardheid of andere
identiteitsaspecten.
• Politieke onrechtvaardigheid
• Iedereen die geen rechtstreekse politieke invloed heeft, wordt van
politieke besluitvorming uitgesloten.
, • Mensen worden in samenlevingen uitgesloten op basis van territoriale
grenzen.
• Ongelijkheid die er is in een stem hebben in een debat
• Mensen uit de middenklasse komen er altijd beter uit
• Ondemocratisch gehalte van de politiek
• Mensen uitsluiten op basis van territoriale grenzen
4. Rechtvaardigheidspolitiek
• Herverdelende politiek probeert een antwoord te bieden op socio-economische
onrechtvaardigheid en vraag om herverdeling tussen arm en rijk ten voordele van
sociale gelijkheid.
• Erkennende politiek is geënt op cultureel-symbolische onrechtvaardigheid en wil de
positie van minderheidsgroepen erkennen. Streeft naar inclusieve samenleving
waarin groepsverschillen getolereerd worden.
• Representatieve politiek zegt dat minderheden die politiek onvoldoende
vertegenwoordigd worden of uitgesloten worden van rechten sterk
vertegenwoordigd worden met hun noden op de voorgrond.
• Niet alleen opgaan over de meerderheid
• Beslissingen nemen op basis van meerder- of minderheid is niet
representatief over wat de samenleving wil.
5. Posities in structureel sociaal werk
• Beleid: beleid beïnvloeden
• In België lokale, regionale, federale en Europese beleid
• Of kan ook verwijzen naar het beleid van individuele sociaalwerkorganisaties
over hoe ze bv hun hulp- en dienstverlening inrichten.
• Case advocay: microniveau (3 soorten)
• Activiteiten die gericht zijn op de realisatie van rechten in individuele
cliëntsituaties
