SAMENVATTING RELIGIE
2020-2021
,Inhoud
Les 1 – De “zingevende interesse”............................................................................................................................4
Afdeling 1. Begrippen............................................................................................................................................4
Afdeling 2. Zingevend & cognitief.........................................................................................................................5
§1. Stellingen.....................................................................................................................................................5
§2. Voorbeelden................................................................................................................................................6
Voorbeeld 1: Wie wordt mijn partner?.........................................................................................................6
Voorbeeld 2: Wie blijft mijn partner?...........................................................................................................6
Voorbeeld 3. Straf.........................................................................................................................................6
Afdeling 3. Zingevend & manipulatief...................................................................................................................7
§1. Stellingen.....................................................................................................................................................7
Afdeling 4. Samenvatting......................................................................................................................................9
Les 2 – Religie..........................................................................................................................................................10
Afdeling 1. Religie is complex..............................................................................................................................10
Afdeling 2. Religie en zingeving...........................................................................................................................10
§1. Religie en de cognitieve interesse.............................................................................................................11
§2. Religie en de manipulatieve interesse......................................................................................................11
§3. De teloorgang van de geïnstitutionaliseerde religie.................................................................................12
A. Secularisatie(these).................................................................................................................................12
B. Auteurs....................................................................................................................................................12
Afdeling 3. The West and the Rest......................................................................................................................12
§1. Grafieken...................................................................................................................................................12
§2. William James en The Will to Believe........................................................................................................12
A. James’ argument.....................................................................................................................................12
Les 3 – Het politieke oordeel. De banaliteit van het kwaad...................................................................................14
Afdeling 1. Verstandigheid en oordeelsvermogen.............................................................................................14
Afdeling 2. Hannah Arendt (1906-1975) over handelen, oordelen en denken..................................................17
§1. Menselijk handelen en de kunst van het oordelen...................................................................................18
§2. Eichmann, de ‘banaliteit van het kwaad’ en het belang van het denken.................................................20
A. Eichmann in Jerusalem. A report in the Banality of Evil.........................................................................20
B. Wat dan met de rol van het denken?.....................................................................................................21
Afdeling 3. Het hedendaagse kwaad...................................................................................................................22
Les 4 – Woede en vergeving....................................................................................................................................24
§1. Inleiding.....................................................................................................................................................25
§2. Definities van woede.................................................................................................................................25
§3. Woede en straf in antiek Athene (5e-4e eeuw v. Chr.)..............................................................................25
1
, §4. Aristoteles’ definitie van woede...............................................................................................................26
A. Elementen van Aristoteles’ definitie.......................................................................................................26
§5. Rede en emotie in de woede....................................................................................................................28
§6. De dynamiek van de woede......................................................................................................................28
§7. Woede en haat..........................................................................................................................................29
§8. Emotie en recht.........................................................................................................................................30
§9. De waarde van woede in de filosofie........................................................................................................31
§10. De waarde van woede in het strafrecht..................................................................................................32
§11. Martha Nussbaum...................................................................................................................................32
A. Idee..........................................................................................................................................................32
B. Kritiek......................................................................................................................................................33
Les 5. De goddelijke en menselijke wet..................................................................................................................35
Afdeling 1. Inleiding.............................................................................................................................................35
§1. Thema ‘de goddelijke wet’........................................................................................................................35
§2. Structuur....................................................................................................................................................36
Afdeling 2. De wet in de Hebreeuwse bijbel.......................................................................................................36
Afdeling 3. Het Nieuwe Testament.....................................................................................................................38
§1. Jezus..........................................................................................................................................................38
§2. Paulus........................................................................................................................................................40
Afdeling 4. De synthese van Thomas van Aquino...............................................................................................42
§1. De vierdeling van de wet...........................................................................................................................42
§2. Besluit (EXAMEN)......................................................................................................................................43
Afdeling 5. Historische noot................................................................................................................................44
Afdeling 6. De moderne tijd................................................................................................................................45
§1. Dubbelzinnige verhouding tussen moderne tijd en Christendom............................................................45
§2.Kan de moderne tijd nog iets bijleren van het christendom?....................................................................46
Les 6. Euthanasie, zingeving, levensbeschouwing, recht en politiek......................................................................47
Syntheseles .........................................................................................................................................................47
De dood als probleem van zingeving .................................................................................................................48
Communitarisme en liberalisme (Michael Sandel) ............................................................................................49
What the hell is ‘liberalism’?...............................................................................................................................49
Politiek liberalisme en communitarisme.............................................................................................................52
Het traject van de euthanasiewetgeving............................................................................................................53
“Politiek liberalisme” over euthanasie................................................................................................................55
‘Politiek liberalisme’ over euthanasie: Kritiek.................................................................................................56
Politiek liberalisme’ over euthanasie: Conclusie.............................................................................................60
Politiek, tragiek en incommensurabele waarden...............................................................................................60
2
, 3
2020-2021
,Inhoud
Les 1 – De “zingevende interesse”............................................................................................................................4
Afdeling 1. Begrippen............................................................................................................................................4
Afdeling 2. Zingevend & cognitief.........................................................................................................................5
§1. Stellingen.....................................................................................................................................................5
§2. Voorbeelden................................................................................................................................................6
Voorbeeld 1: Wie wordt mijn partner?.........................................................................................................6
Voorbeeld 2: Wie blijft mijn partner?...........................................................................................................6
Voorbeeld 3. Straf.........................................................................................................................................6
Afdeling 3. Zingevend & manipulatief...................................................................................................................7
§1. Stellingen.....................................................................................................................................................7
Afdeling 4. Samenvatting......................................................................................................................................9
Les 2 – Religie..........................................................................................................................................................10
Afdeling 1. Religie is complex..............................................................................................................................10
Afdeling 2. Religie en zingeving...........................................................................................................................10
§1. Religie en de cognitieve interesse.............................................................................................................11
§2. Religie en de manipulatieve interesse......................................................................................................11
§3. De teloorgang van de geïnstitutionaliseerde religie.................................................................................12
A. Secularisatie(these).................................................................................................................................12
B. Auteurs....................................................................................................................................................12
Afdeling 3. The West and the Rest......................................................................................................................12
§1. Grafieken...................................................................................................................................................12
§2. William James en The Will to Believe........................................................................................................12
A. James’ argument.....................................................................................................................................12
Les 3 – Het politieke oordeel. De banaliteit van het kwaad...................................................................................14
Afdeling 1. Verstandigheid en oordeelsvermogen.............................................................................................14
Afdeling 2. Hannah Arendt (1906-1975) over handelen, oordelen en denken..................................................17
§1. Menselijk handelen en de kunst van het oordelen...................................................................................18
§2. Eichmann, de ‘banaliteit van het kwaad’ en het belang van het denken.................................................20
A. Eichmann in Jerusalem. A report in the Banality of Evil.........................................................................20
B. Wat dan met de rol van het denken?.....................................................................................................21
Afdeling 3. Het hedendaagse kwaad...................................................................................................................22
Les 4 – Woede en vergeving....................................................................................................................................24
§1. Inleiding.....................................................................................................................................................25
§2. Definities van woede.................................................................................................................................25
§3. Woede en straf in antiek Athene (5e-4e eeuw v. Chr.)..............................................................................25
1
, §4. Aristoteles’ definitie van woede...............................................................................................................26
A. Elementen van Aristoteles’ definitie.......................................................................................................26
§5. Rede en emotie in de woede....................................................................................................................28
§6. De dynamiek van de woede......................................................................................................................28
§7. Woede en haat..........................................................................................................................................29
§8. Emotie en recht.........................................................................................................................................30
§9. De waarde van woede in de filosofie........................................................................................................31
§10. De waarde van woede in het strafrecht..................................................................................................32
§11. Martha Nussbaum...................................................................................................................................32
A. Idee..........................................................................................................................................................32
B. Kritiek......................................................................................................................................................33
Les 5. De goddelijke en menselijke wet..................................................................................................................35
Afdeling 1. Inleiding.............................................................................................................................................35
§1. Thema ‘de goddelijke wet’........................................................................................................................35
§2. Structuur....................................................................................................................................................36
Afdeling 2. De wet in de Hebreeuwse bijbel.......................................................................................................36
Afdeling 3. Het Nieuwe Testament.....................................................................................................................38
§1. Jezus..........................................................................................................................................................38
§2. Paulus........................................................................................................................................................40
Afdeling 4. De synthese van Thomas van Aquino...............................................................................................42
§1. De vierdeling van de wet...........................................................................................................................42
§2. Besluit (EXAMEN)......................................................................................................................................43
Afdeling 5. Historische noot................................................................................................................................44
Afdeling 6. De moderne tijd................................................................................................................................45
§1. Dubbelzinnige verhouding tussen moderne tijd en Christendom............................................................45
§2.Kan de moderne tijd nog iets bijleren van het christendom?....................................................................46
Les 6. Euthanasie, zingeving, levensbeschouwing, recht en politiek......................................................................47
Syntheseles .........................................................................................................................................................47
De dood als probleem van zingeving .................................................................................................................48
Communitarisme en liberalisme (Michael Sandel) ............................................................................................49
What the hell is ‘liberalism’?...............................................................................................................................49
Politiek liberalisme en communitarisme.............................................................................................................52
Het traject van de euthanasiewetgeving............................................................................................................53
“Politiek liberalisme” over euthanasie................................................................................................................55
‘Politiek liberalisme’ over euthanasie: Kritiek.................................................................................................56
Politiek liberalisme’ over euthanasie: Conclusie.............................................................................................60
Politiek, tragiek en incommensurabele waarden...............................................................................................60
2
, 3