1. ontwerptheorie
Kijken: persoonlijk subjectief -> hoe nemen wij waar?
• Ontstaan relatie tussen makers & beschouwers
• Eerste contact: visuele waarneming -> met zintuigen
o Met ogen -> geleerd om hard/zacht, licht/zwaar & warm/koud te zien
o Eigenschappen waarnemen die niet visueel van aard zijn
o Visuele waarneming -> belangrijkste zintuig
o Gedrag bepaald door visuele indrukken -> Reflexen = automatische reacties
reflexen & automatismen Automatismen = automatische
• Schematisch karakter bepaalt wat & hoe we zien -> handelingen -> grote invloed op onze
via herkenning & classificatie volgens persoonlijk wijze waarnemen
systeem
o Negatie = gevolg van schematisch karakter van waarnemen
o Factoren die beeldvorming beïnvloeden zijn cultureel & opvoedkundig bepaald
• Normen & waarden gekleurd door ervaringen -> connotieve benadering
Zien: objectief -> wat nemen wij waar?
• Afstappen van concrete betekenissen & stilstaan bij visuele aspecten
• 3 categorieën (kijkvoorwaarden) -> visuele info
o Licht
o Kleur
o Ruimte (vorm
• “kijken” & “zien” zien als 2 naast elkaar werkende processen
1.1 ontwerpmethodiek
1.1.1 creativiteit
Creativiteit = doorbreken van patronen, gewoonten & zekerheden. Iets nuttig & verrassend creëren
-> combi waarnemen, denken of doen
Wat verstaan we onder creativiteit? -> top 5
• Vernieuwend zijn
• Oplossingen bedenken
• Out-of-the-box thinking
• Originaliteit
• Anders denken
1.1.2 model van triple diamond
‘Triple Diamond’
• Ontwikkelmodel uit discipline ‘Design Thinking’
• ‘triple’: 3 fases -> analyse, ontwerpvorming & uitwerking
• ‘diamond’: opeenvolgend proces van divergeren en convergeren
• Constant terugkoppelen tussen verschillende ‘diamonds’ is een constante in het proces
o Ontdekken (discover) -> analyse
▪ Verbredende/divergerende aanpak
▪ Opdrachtstelling divergeren -> onderzoek verschillende standpunten
1|Pagina
, ▪ Opdrachtstelling convergeren tot essentie -> eigenlijke ontwerpvraag,
geëxploreerde randvoorwaarden & herformulering doelstellingen
o Ontwerpen (design) -> ontwerpvorming
▪ Van ontwerpvraag naar conceptidee -> divergerend werken & veel
experimenteren
▪ Idee convergeren -> ontstaan éénduidig & helder conceptidee
o Ontwikkelen (develop) -> uitwerking
▪ Conceptidee ontwikkelen tot definitief ontwerp
▪ Dummy’s worden uitgetest, geëvalueerd & bijgestuurd om één ontwerp te
bekomen -> doelgerichte & doelgroepgerichte wijze
OPDRACHTSTELLING
ANALYSE
(OLR 1)
ONTDEKKEN
ONTWERPVRAAG
ONTWERPVORMING
(OLR 2 EN OLR 3)
ONTWERPEN
CONCEPTIDEE
UITWERKING
(OLR 4, 5, 6 en 7)
ONTWIKKELEN
DEFINITIEF ONTWERP
2|Pagina
,1.1.3 brainstorm
Brainstormen = creativiteitstechniek met als doel snel & veel nieuwe ideeën over een bepaald
onderwerp of vraagstuk te bekomen
Basisregels
• Geen kritiek: later ideeën bekritiseren
• Aandacht op kwantiteit: altijd een bruikbaar idee
• Wilde ideeën zijn welkom: mogelijk nieuwe onverwachte toepassingen
• 1+1=3: combineren bestaande ideeën realiseren beter idee
Verschillende technieken
• Quickstorm
• Omgekeerde/negatieve brainstorm
• GPS,…
o Stap 1: ideeën genereren
o Stap 2: ideeën selecteren
o Stap 3: ideeën uitwerken
Aandachtspunten
• Stel oordeel uit
• Openheid & enthousiasme
• Aandacht voor gekke of naïeve ideeën
• Meeliften op ideeën van anderen
• Geen dikke nekken, geen egotripperij
1.1.4 associatieve beelden
Creatieve technieken gaan uit van associëren.
Vertrekken vanuit associatieve beelden.
Wat is een beeld?
• Materiële beelden: natuurlijke & kunstmatige
Bv. Spiegelbeeld, schaduw,…
o Visuele
▪ Beeldende kunst: schilderijen, tekeningen, standbeelden
▪ Fotografie: foto’s, hologrammen
▪ Pictografie: pictogrammen & schematische afbeeldingen
• Halfbeelden
Bv. Visuele poëzie, lay-out tekst,…
• Mentale beelden: subjectief waar ze alleen bestaan voor de vormgever
o Reproductief: gewone voorstellingen & herinneringen
o Anticipatorisch: voorstellingen van wat men wil doen of wat er zal gebeuren
o Fantasiebeelden: voorstellingen die niet teruggaan op reëel bestaande zaken
o Droombeelden
• Deels subjectieve, deels objectieve beelden
Bv. Gezichten in een vlek op het behang
• Archetypische of mythologische symbolen
Bv. Judas als oerbeeld van de verrader
• Denkbeelden in de betekenis van een visie of een geheel van opvattingen
3|Pagina
, • Verbale beelden
Bv. Beeldende taal, klanknabootsingen, isomorfisme, ‘levendige beschrijvingen’, vergelijking
• Uitdrukkingen met “beeld” in afgeleide betekenis
1.1.5 moodboard
Moodboard = weerspiegeling van je ideeën
Inspirerend moodboard = samenvatting van resultaten van brainstormsessie & zoektocht naar
associatief beeldmateriaal
Combinatie van Tips maken moodboard
• Typografie (woorden) • Evenwichtige compositie
• Beeldmateriaal (bib, internet) • Voor- & achtergrond uitlijnen
• Foto’s (zelf gemaakt) • Niet bang zijn van wit
• Schetsen, schema’s • Geheel nog eens kopiëren
• Materiaalsuggesties
2. vormtheorie
2.1 vorm
Leren analytisch kijken -> 6 benaderingswijzen
• Conceptuele elementen
• Visuele elementen
• Relationele elementen
• Constructieve elementen
• Basisvormen
• Vormcontrasten
2.1.1 de conceptuele elementen van de vorm
0d. punt -> positie in ruimte
• Duidt positie aan in ruimte, geen dimensie -> geen lengte, breedte of diepte
• Statisch, centraliserend & richtingloos
• Kan dienen om:
o Aanduiden 2 uiteinden van lijn
o Aanduiden kruising 2 lijnen
o Accentueren van samenkomen lijnen in hoeken van vlak of volume
o Bepalen middelpunt van veld
• Aanwezigheid voelen in visueel veld -> creëren rust, beweging, spanning
• Grondplan -> verticale, lineaire vorm in 3D
• Andere vorm met dezelfde karakteristieken: cirkel, cilinder, bol
• Punt tot lijn -> lijn of axis
1d. lijn -> lengte, richting, positie
• Lijn = punt in beweging
• Wel lengte, geen breedte of diepte
• Beschrijft pad van punt in beweging -> visuele expressie, richting, beweging
& groei
4|Pagina
Kijken: persoonlijk subjectief -> hoe nemen wij waar?
• Ontstaan relatie tussen makers & beschouwers
• Eerste contact: visuele waarneming -> met zintuigen
o Met ogen -> geleerd om hard/zacht, licht/zwaar & warm/koud te zien
o Eigenschappen waarnemen die niet visueel van aard zijn
o Visuele waarneming -> belangrijkste zintuig
o Gedrag bepaald door visuele indrukken -> Reflexen = automatische reacties
reflexen & automatismen Automatismen = automatische
• Schematisch karakter bepaalt wat & hoe we zien -> handelingen -> grote invloed op onze
via herkenning & classificatie volgens persoonlijk wijze waarnemen
systeem
o Negatie = gevolg van schematisch karakter van waarnemen
o Factoren die beeldvorming beïnvloeden zijn cultureel & opvoedkundig bepaald
• Normen & waarden gekleurd door ervaringen -> connotieve benadering
Zien: objectief -> wat nemen wij waar?
• Afstappen van concrete betekenissen & stilstaan bij visuele aspecten
• 3 categorieën (kijkvoorwaarden) -> visuele info
o Licht
o Kleur
o Ruimte (vorm
• “kijken” & “zien” zien als 2 naast elkaar werkende processen
1.1 ontwerpmethodiek
1.1.1 creativiteit
Creativiteit = doorbreken van patronen, gewoonten & zekerheden. Iets nuttig & verrassend creëren
-> combi waarnemen, denken of doen
Wat verstaan we onder creativiteit? -> top 5
• Vernieuwend zijn
• Oplossingen bedenken
• Out-of-the-box thinking
• Originaliteit
• Anders denken
1.1.2 model van triple diamond
‘Triple Diamond’
• Ontwikkelmodel uit discipline ‘Design Thinking’
• ‘triple’: 3 fases -> analyse, ontwerpvorming & uitwerking
• ‘diamond’: opeenvolgend proces van divergeren en convergeren
• Constant terugkoppelen tussen verschillende ‘diamonds’ is een constante in het proces
o Ontdekken (discover) -> analyse
▪ Verbredende/divergerende aanpak
▪ Opdrachtstelling divergeren -> onderzoek verschillende standpunten
1|Pagina
, ▪ Opdrachtstelling convergeren tot essentie -> eigenlijke ontwerpvraag,
geëxploreerde randvoorwaarden & herformulering doelstellingen
o Ontwerpen (design) -> ontwerpvorming
▪ Van ontwerpvraag naar conceptidee -> divergerend werken & veel
experimenteren
▪ Idee convergeren -> ontstaan éénduidig & helder conceptidee
o Ontwikkelen (develop) -> uitwerking
▪ Conceptidee ontwikkelen tot definitief ontwerp
▪ Dummy’s worden uitgetest, geëvalueerd & bijgestuurd om één ontwerp te
bekomen -> doelgerichte & doelgroepgerichte wijze
OPDRACHTSTELLING
ANALYSE
(OLR 1)
ONTDEKKEN
ONTWERPVRAAG
ONTWERPVORMING
(OLR 2 EN OLR 3)
ONTWERPEN
CONCEPTIDEE
UITWERKING
(OLR 4, 5, 6 en 7)
ONTWIKKELEN
DEFINITIEF ONTWERP
2|Pagina
,1.1.3 brainstorm
Brainstormen = creativiteitstechniek met als doel snel & veel nieuwe ideeën over een bepaald
onderwerp of vraagstuk te bekomen
Basisregels
• Geen kritiek: later ideeën bekritiseren
• Aandacht op kwantiteit: altijd een bruikbaar idee
• Wilde ideeën zijn welkom: mogelijk nieuwe onverwachte toepassingen
• 1+1=3: combineren bestaande ideeën realiseren beter idee
Verschillende technieken
• Quickstorm
• Omgekeerde/negatieve brainstorm
• GPS,…
o Stap 1: ideeën genereren
o Stap 2: ideeën selecteren
o Stap 3: ideeën uitwerken
Aandachtspunten
• Stel oordeel uit
• Openheid & enthousiasme
• Aandacht voor gekke of naïeve ideeën
• Meeliften op ideeën van anderen
• Geen dikke nekken, geen egotripperij
1.1.4 associatieve beelden
Creatieve technieken gaan uit van associëren.
Vertrekken vanuit associatieve beelden.
Wat is een beeld?
• Materiële beelden: natuurlijke & kunstmatige
Bv. Spiegelbeeld, schaduw,…
o Visuele
▪ Beeldende kunst: schilderijen, tekeningen, standbeelden
▪ Fotografie: foto’s, hologrammen
▪ Pictografie: pictogrammen & schematische afbeeldingen
• Halfbeelden
Bv. Visuele poëzie, lay-out tekst,…
• Mentale beelden: subjectief waar ze alleen bestaan voor de vormgever
o Reproductief: gewone voorstellingen & herinneringen
o Anticipatorisch: voorstellingen van wat men wil doen of wat er zal gebeuren
o Fantasiebeelden: voorstellingen die niet teruggaan op reëel bestaande zaken
o Droombeelden
• Deels subjectieve, deels objectieve beelden
Bv. Gezichten in een vlek op het behang
• Archetypische of mythologische symbolen
Bv. Judas als oerbeeld van de verrader
• Denkbeelden in de betekenis van een visie of een geheel van opvattingen
3|Pagina
, • Verbale beelden
Bv. Beeldende taal, klanknabootsingen, isomorfisme, ‘levendige beschrijvingen’, vergelijking
• Uitdrukkingen met “beeld” in afgeleide betekenis
1.1.5 moodboard
Moodboard = weerspiegeling van je ideeën
Inspirerend moodboard = samenvatting van resultaten van brainstormsessie & zoektocht naar
associatief beeldmateriaal
Combinatie van Tips maken moodboard
• Typografie (woorden) • Evenwichtige compositie
• Beeldmateriaal (bib, internet) • Voor- & achtergrond uitlijnen
• Foto’s (zelf gemaakt) • Niet bang zijn van wit
• Schetsen, schema’s • Geheel nog eens kopiëren
• Materiaalsuggesties
2. vormtheorie
2.1 vorm
Leren analytisch kijken -> 6 benaderingswijzen
• Conceptuele elementen
• Visuele elementen
• Relationele elementen
• Constructieve elementen
• Basisvormen
• Vormcontrasten
2.1.1 de conceptuele elementen van de vorm
0d. punt -> positie in ruimte
• Duidt positie aan in ruimte, geen dimensie -> geen lengte, breedte of diepte
• Statisch, centraliserend & richtingloos
• Kan dienen om:
o Aanduiden 2 uiteinden van lijn
o Aanduiden kruising 2 lijnen
o Accentueren van samenkomen lijnen in hoeken van vlak of volume
o Bepalen middelpunt van veld
• Aanwezigheid voelen in visueel veld -> creëren rust, beweging, spanning
• Grondplan -> verticale, lineaire vorm in 3D
• Andere vorm met dezelfde karakteristieken: cirkel, cilinder, bol
• Punt tot lijn -> lijn of axis
1d. lijn -> lengte, richting, positie
• Lijn = punt in beweging
• Wel lengte, geen breedte of diepte
• Beschrijft pad van punt in beweging -> visuele expressie, richting, beweging
& groei
4|Pagina
