KLINISCHE PSYCHIATRIE EN NEUROLOGIE
PSYCHIATRIE
- MODULE 1: Psychotische stoornissen: Schizofrenie-spectrum (Les 1 + Les 2)
- MODULE 2 : Depressieve stoornissen (Les 2 + Les 3)
- Suïcidaal gedrag (Les 4)
- MODULE 3 : Bipolaire stoornissen (Les 5)
- Gender- en identiteitsproblemen (Les 6)
NEUROLOGIE
- Hoofdstuk 1: functionele neurologie
- Hoofdstuk 2: ontwikkelingsmechanismen en -defecten
- Hoofdstuk 3: kennis van ziektebeelden
,Psychiatrie
MODULE 1 : SCHIZOFRENIE-SPECTRUM EN
ANDERE PSYCHOTISCHE STOORNISSEN
I. HISTORISCH OVERZICHT
0. Willekeurige interventies
1. Aspecifieke bewaring (= pest- en dolhuizen, doel = maatschappij beschermen)
2. Specifieke bewaring (= instellingen bv. Bedlam, doel = maatschappij beschermen)
3. Psychosenzorg (bv. Guislain, plaatsen waar mensen ommuurd konden verblijven,
residentieel verblijf)
4. Electro-Convulsie-Therapie (= elektroshocktherapie)
5. Lobotomie (= stukken uit de hersenen wegsnijden, neurochirurgie)
We gaan de geschiedenis niet bekijken. Wel weten dat de medicamenteuze behandeling pas
sinds de jaren 60 bestaat (wat nog niet lang is). Deze bovenstaande opsomming is wat er
voordien was.
II. SYMPTOMEN
DIDACTISCHE OPMERKING
Term : ‘psychotische symptomen’ versus ‘psychotische stoornissen‘
- psychotische symptomen komen meestal voor bij psychotische stoornissen maar
kunnen ook voorkomen bij stemmingsstoornissen, middelenmisbruik,
persoonlijkheidsstoornissen, dementie,...
- de meest voorkomende en prototypische psychotische stoornis is schizofrenie (hier
verder besproken)
De twee termen zijn dus verschillend.
Psychotische stoornissen omvatten altijd psychotische stoornissen.
Soms is er klinisch overloop tussen twee stoornissen.
2
,Psychiatrie
SCHEMA
Schizofreniespectrum- en andere psychotische stoornissen => afwijkingen in een of meer van
de volgende 5 symptoomdomeinen:
1. Wanen
2. Hallucinaties “Positieve symptomen”
3. Gedesorganiseerde denken
4. Gedesorganiseerde of abnormale psychomotoriek
5. Negatieve symptomen
!! wanen = denkstoornissen vs. hallucinaties = waarnemingsstoornissen
POSITIEVE SYMPTOMEN
= symptomen die iemand anders niet heeft: “ze zijn erbij gekomen” (vb. Wanen,
hallucinaties, gedesorganiseerd denken)
Gedrag + …. Positieve symptomen => normaal gedrag, maar er komt iets bij
Het positieve slaat dus op dat er iets bijgekomen is: het zijn dus niet per se ‘goede’
symptomen.
Biochemie: te veel aan dopamine mesolimbisch
Positieve symptomen spelen zich af in een actief limbisch systeem; te veel dopamine
3
, Psychiatrie
Wanen
Definitie
- Wanen = denkstoornis (“Ik denk dat…”, Vb.: de prof denkt dat wij geen studenten zijn,
maar dat we hier in opdracht van de rector zitten om al de fouten die de prof maakt te
noteren zodat hij vanavond ontslagen kan worden)
- Definitie: Vaststaande overtuigingen die niet vatbaar zijn voor feiten die ermee in
tegenspraak zijn (“Ik heb gelijk en al de redt spant samen tegen mij”)
- Niet passend binnen cultuur of religie (Vb. Voodoo)
- Zelden heeft de patiënt inzicht in zijn wanen => waardoor het moeilijk te behandelen
is
Frequent voorkomende wanen
Achtervolgingswanen (paranoïde wanen) = belangrijkste, meest voorkomende
- = Iemand heeft de overtuiging dat hem of haar kwaad zal worden berokkend, dat hij
of zij zal worden aangevallen, door een persoon, organisatie of andere groep mensen
- Meest voorkomende waan
- Wordt als zeer bedreigend ervaren
- Vb. Film Hugo en Linda: Hugo denkt dat zijn moeder lid is van een geheime dienst en
hem iets wil aandoen (eerste deel van de film)
Betrekkingswanen
- = Iemand heeft de overtuiging dat bepaalde gebaren, opmerkingen, signalen uit de
omgeving enzovoort aan de betrokkene zelf gericht zijn
- Vb. Film Hugo en Linda: Boodschap op TV is specifiek naar Hugo gericht
Minder frequent voorkomende wanen
Grootheidswanen
- = iemand heeft de overtuiging dat hij of zij uitzonderlijke kwaliteiten, rijkdom of roem
bezit
- Vb. Film Hugo en Linda: Linda heeft waan dat ze de plannen van atoombom moet
bewaken
Erotomane wanen (Syndroom van Clérambault)
- Iemand is er onterecht van overtuigd dat iemand anders verliefd is op hem of haar
- Het gaat vaak over personen die hooggeplaatst zijn, zoals artsen, ministers, bekende
mensen, etc.
- Vb. een vrouw die dacht dat haar gynaecoloog verliefd was op haar, maar dit niet
durfde te zeggen. Zij dacht dat hij verliefd was, maar dat hij dit nog niet helemaal
besefte dat ze later een koppel zouden vormen en ze ging bijvoorbeeld ongevraagd
zijn kinderen van school afhalen. Ze is binnengedrongen in de consultatieruimte van
de man en heeft op een foto van zijn gezin, zijn vrouw eraf geknipt. De waan is zo diep
geworteld dat hij bijna niet corrigeerbaar is.
Moeilijk te behandelen, maar het komt relatief wel veel voor, want mensen blijven
heel sterk van die wanen overtuigd.
4
PSYCHIATRIE
- MODULE 1: Psychotische stoornissen: Schizofrenie-spectrum (Les 1 + Les 2)
- MODULE 2 : Depressieve stoornissen (Les 2 + Les 3)
- Suïcidaal gedrag (Les 4)
- MODULE 3 : Bipolaire stoornissen (Les 5)
- Gender- en identiteitsproblemen (Les 6)
NEUROLOGIE
- Hoofdstuk 1: functionele neurologie
- Hoofdstuk 2: ontwikkelingsmechanismen en -defecten
- Hoofdstuk 3: kennis van ziektebeelden
,Psychiatrie
MODULE 1 : SCHIZOFRENIE-SPECTRUM EN
ANDERE PSYCHOTISCHE STOORNISSEN
I. HISTORISCH OVERZICHT
0. Willekeurige interventies
1. Aspecifieke bewaring (= pest- en dolhuizen, doel = maatschappij beschermen)
2. Specifieke bewaring (= instellingen bv. Bedlam, doel = maatschappij beschermen)
3. Psychosenzorg (bv. Guislain, plaatsen waar mensen ommuurd konden verblijven,
residentieel verblijf)
4. Electro-Convulsie-Therapie (= elektroshocktherapie)
5. Lobotomie (= stukken uit de hersenen wegsnijden, neurochirurgie)
We gaan de geschiedenis niet bekijken. Wel weten dat de medicamenteuze behandeling pas
sinds de jaren 60 bestaat (wat nog niet lang is). Deze bovenstaande opsomming is wat er
voordien was.
II. SYMPTOMEN
DIDACTISCHE OPMERKING
Term : ‘psychotische symptomen’ versus ‘psychotische stoornissen‘
- psychotische symptomen komen meestal voor bij psychotische stoornissen maar
kunnen ook voorkomen bij stemmingsstoornissen, middelenmisbruik,
persoonlijkheidsstoornissen, dementie,...
- de meest voorkomende en prototypische psychotische stoornis is schizofrenie (hier
verder besproken)
De twee termen zijn dus verschillend.
Psychotische stoornissen omvatten altijd psychotische stoornissen.
Soms is er klinisch overloop tussen twee stoornissen.
2
,Psychiatrie
SCHEMA
Schizofreniespectrum- en andere psychotische stoornissen => afwijkingen in een of meer van
de volgende 5 symptoomdomeinen:
1. Wanen
2. Hallucinaties “Positieve symptomen”
3. Gedesorganiseerde denken
4. Gedesorganiseerde of abnormale psychomotoriek
5. Negatieve symptomen
!! wanen = denkstoornissen vs. hallucinaties = waarnemingsstoornissen
POSITIEVE SYMPTOMEN
= symptomen die iemand anders niet heeft: “ze zijn erbij gekomen” (vb. Wanen,
hallucinaties, gedesorganiseerd denken)
Gedrag + …. Positieve symptomen => normaal gedrag, maar er komt iets bij
Het positieve slaat dus op dat er iets bijgekomen is: het zijn dus niet per se ‘goede’
symptomen.
Biochemie: te veel aan dopamine mesolimbisch
Positieve symptomen spelen zich af in een actief limbisch systeem; te veel dopamine
3
, Psychiatrie
Wanen
Definitie
- Wanen = denkstoornis (“Ik denk dat…”, Vb.: de prof denkt dat wij geen studenten zijn,
maar dat we hier in opdracht van de rector zitten om al de fouten die de prof maakt te
noteren zodat hij vanavond ontslagen kan worden)
- Definitie: Vaststaande overtuigingen die niet vatbaar zijn voor feiten die ermee in
tegenspraak zijn (“Ik heb gelijk en al de redt spant samen tegen mij”)
- Niet passend binnen cultuur of religie (Vb. Voodoo)
- Zelden heeft de patiënt inzicht in zijn wanen => waardoor het moeilijk te behandelen
is
Frequent voorkomende wanen
Achtervolgingswanen (paranoïde wanen) = belangrijkste, meest voorkomende
- = Iemand heeft de overtuiging dat hem of haar kwaad zal worden berokkend, dat hij
of zij zal worden aangevallen, door een persoon, organisatie of andere groep mensen
- Meest voorkomende waan
- Wordt als zeer bedreigend ervaren
- Vb. Film Hugo en Linda: Hugo denkt dat zijn moeder lid is van een geheime dienst en
hem iets wil aandoen (eerste deel van de film)
Betrekkingswanen
- = Iemand heeft de overtuiging dat bepaalde gebaren, opmerkingen, signalen uit de
omgeving enzovoort aan de betrokkene zelf gericht zijn
- Vb. Film Hugo en Linda: Boodschap op TV is specifiek naar Hugo gericht
Minder frequent voorkomende wanen
Grootheidswanen
- = iemand heeft de overtuiging dat hij of zij uitzonderlijke kwaliteiten, rijkdom of roem
bezit
- Vb. Film Hugo en Linda: Linda heeft waan dat ze de plannen van atoombom moet
bewaken
Erotomane wanen (Syndroom van Clérambault)
- Iemand is er onterecht van overtuigd dat iemand anders verliefd is op hem of haar
- Het gaat vaak over personen die hooggeplaatst zijn, zoals artsen, ministers, bekende
mensen, etc.
- Vb. een vrouw die dacht dat haar gynaecoloog verliefd was op haar, maar dit niet
durfde te zeggen. Zij dacht dat hij verliefd was, maar dat hij dit nog niet helemaal
besefte dat ze later een koppel zouden vormen en ze ging bijvoorbeeld ongevraagd
zijn kinderen van school afhalen. Ze is binnengedrongen in de consultatieruimte van
de man en heeft op een foto van zijn gezin, zijn vrouw eraf geknipt. De waan is zo diep
geworteld dat hij bijna niet corrigeerbaar is.
Moeilijk te behandelen, maar het komt relatief wel veel voor, want mensen blijven
heel sterk van die wanen overtuigd.
4
