Samenvatting ontwikkelingspsychologie 1.2

Hoofdstuk 1 : Inleiding :
De ontwikkeling van het kind, gewikt en gewogen :
Leerkracht, ouder, … Omgang met kinderen staat centraal

De volledige dag communiceer je met hen

Onbewust rekening houden met typische
kenmerken (Leeftijd)
→ Je leert specifieke eigenschappen kennen
→ Zo weet je wanneer het fout gaat bij een leerling

Moet een leerkracht de leerling zelf altijd helpen?
→ Nee, soms moet je gewoon doorsturen (Logopedisten, clb,
…)

Waarom dit vak?
→ Je leert de verschillende levensfases kennen en de bijhorende
kenmerken en ziet dat deze
meestal al overlappen. Er is geen duidelijke grens.

Waarom heeft een leraar inzicht in de ontwikkeling nodig?
→ De normale ontwikkeling kennen om tijdens je interacties de gepaste
interventies te doen

Kinderen situeren in hun levensloop
Specifiek voor bepaalde leeftijd + Ontwikkelingsfases

Bouwen voort op elkaar, lopen in elkaar
over
→ Afwijkende ontwikkeling identificeren
→ Je eigen levensloop en die van andere beter begrijpen

Wat is ontwikkeling :
= Het veranderen van een aanwezige structuur (Een persoon in zijn geheel,
zowel lichaam als geest)

Aanwezige structuur Ontwikkelt, ontvouwt en ontplooit hele
levenscyclus
→ Van conceptie1 tot de dood

Er treden gedragsveranderingen op in het hele
leven

Waarvan kan nog sprake zijn?
 Verwerven van nieuwe mogelijkheden :


1
= Zwangerschap

1

, → Bv. Jong kind kan nog niet lezen, na maanden oefenen lukt dit
wel
 Verliezen van bepaalde functies of vaardigheden :
→ Bv. Dementie
→ Bv. Fantasie van kinderen gaat verloren bij het ouder worden
→ Bv. Lenigheid baby neemt heel snel terug af

Ontwikkeling Levenslang proces

‘Ontwikkeling een verloop2 in de tijd kent dat een
vooruitgang3 inhoudt’

Ken je een voorbeeld?
→ Bv. Je hebt leren spreken en behoudt die
mogelijkheid
(Duurzaam) en dit proces herhaalt zich niet
op latere
leeftijd
→ Bv. Mensen die een verkeersongeluk hebben
gehad waardoor
ze hun spraakvermogen verliezen, die
kunnen dit nog
leren, maar dat proces verloopt met veel
moeilijkheden,
logopedie en veel training

Wat is psychologie :
Wat bestudeert de psychologie?
 Bestudeert innerlijke leven (Kennen, denken, voelen en gedrag)
 Beschrijft, begrijpt en voorspelt situaties
 Veel onderverdelingen
→ Ontwikkelingspsychologie4
→ Leerpsychologie
→…

Hoe ontstaat ontwikkeling :
“Wordt de mens datgene wat de omgeving (Vooral de opvoeding) van hem maakt, of
ontwikkelt hij zich, ongeacht het soort milieu waarin hij terechtkomt, tot datgene dat latent
al vanaf het begin in hem aanwezig was?”
2
= Veranderingen gaan niet van vandaag op morgen gebeuren, er zit een geleidelijke
verandering dus het is
geen momentopname
3
= De ontwikkeling is niet herhaalbaar, de veranderingen in de mens treden maar één
keer op en blijven
gedurende langere tijd aanwezig
4
= Bestudeert het gedrag, het denken en het beleven van mensen in verschillende
levensfasen. Vanaf de
geboorte (met zwangerschap) tot aan het einde van het leven. Bestudeert de
ontwikkelingen die gebeuren in
het leven van de mensen

2

,Nature5/nurture6-debat Voor leerkracht belangrijk
→ Gaat erover of je wel invloed kan hebben
op het kind
→ Heeft opvoeding wel zin

De natuur (Je aanleg, nature) :
Erfelijkheidsfactoren7 Manifest (Direct observeerbaar) of latent
(Nog onzichtbaar)

Bepalen ontwikkeling Omgeving doet maar kleine
aanpassingen
Nativist
Aanlegtheorie Ontwikkeling hoofdzakelijk bepaald door aanleg en

Het milieu (Je omgeving, nurture) :
Milieutheorie Ontwikkeling hoofdzakelijk bepaalt door omgeving
Empirist
en
Mens hierdoor bijna volledig bepaald

Omgeving heeft actieve invloed op ontwikkeling

Aan opvoeding worden onbegrensde mogelijkheden
toegekend

Ken je een bekend voorbeeld?
→ Bv. Watson is ene behaviorist en heeft een experiment met baby Albert
gedaan. Het kind
had geen bang van konijnen, maar hij zei dat hij alles van het kind
kon maken wat hij
wou. Hij liet een konijn zien en op dat moment was er een heel luid
geluid waardoor de
baby ging wenen. Na een tijd weende de baby gewoon door het
konijn

Geïnspireerd door Pavlov (Experiment hond)

Een derde ontwikkelingsfactor, de zelfbepaling :
Volgers van milieutheorie en aanlegtheorie
Interactionis
Tegenwoordig ook derde factor Zelfbepaling ten

Eigen vrije keuze



5
= Natuur
6
= Omgeving
7
= Dat waarmee het kind geboren wordt

3

, Ondanks aanleg of omgeving, kan de mens nog
altijd zelf kiezen

Wat kan je zelf doen?
→ Zelf iets beslissen
→ Zelf omstandigheden scheppen Ontwikkeling
→ Zelf kiezen, doelen bepalen

Besluit :
Mens is meer dan een snijpunt van aanleg- en milieufactoren, hij kan zelf richting
geven aan zijn ontwikkeling

De gulden middenweg :
Is het voornamelijk de natuur of het milieu dat de ontwikkeling beïnvloed?

Genuanceerd antwoord formuleren :
1. Natuur, milieu en zelfbepaling zijn de belangrijke
ontwikkelingsfactoren
2. De drie factoren beïnvloeden elkaar, het is een samenwerking
3. Op bepaalde momenten in ontwikkeling kan een factor meer
doorslag hebben

Besluit :
Ontwikkeling is een dynamisch spel tussen aanleg en milieu waarbij de
persoon in ontwikkeling een allesbehalve passieve rol speelt.

Hoe met ontwikkeling omgaan :
Ontwikkeling Combinatie van aanleg, milieu en zelfbepaling

Dus opvoeding speelt een belangrijke rol

Waarover beschikt de ouder?
→ Een manier om de ontwikkeling op een positieve of negatieve manier te
beïnvloeden

Werken in de Zone van Naaste Ontwikkeling :
Op diverse domeinen
Vygotsk
y
Kan de opvoeding een rol hebben binnen de ontwikkeling
→ Rekening houden met het huidige kennen en kunnen
→ Handelen richten op de toekomst om die niveau te stimuleren

Welke vraag is hierbij van belang?
“Welke vragen kan ik dit kind leren beantwoorden en
welke problemen kan hij of zij leren oplossen?”

Onderwijs en opvoeding moeten zich niet bezig houden met de
gerijpte

4