Onderzoeksmethoden en dataverwerking 2021-2022
Module 11 - Onderzoeksopzet: descriptief onderzoek
Descriptief of kwalitatief onderzoek (we zijn niet opzoek naar inferentiële satistiek, maar we willen
gewoon beschrijven)
Descriptief onderzoek
- Doel: beschrijven van populaties, gedrag, toestand van individuelen,….
- Karakteristieken
o Kan kwantitatief en kwalitatief zijn
o Het is altijd observationeel (=geen interventie of manipulatie)
o Het kan prospectief en retrospectief zijn
o Het kan cross sectioneel of longitudinaal zijn
o Vaak gebruikte data bronnen
Vragenlijsten
Klinische database
o Guiding questions basis van hypothesen die onderzocht zullen worden
o Subtypes: developmental research, normative research, case reports, historical
research
Ontwikkelingsonderzoek
= studies over de menselijke ontwikkeling (vb.: motorische ontwikkeling van kinderen, ontwikkeling
van cognitief functioneren,…)
- Longitudinaal onderzoek = beschrijven van ontwikkeling over de tijd (je meet dezelfde
groep mensen bijvoorbeeld elke 10 jaar)
o voorbeeld: ontwikkel van BMI over de tijd vb.: een groep mensen waarbij je elk
jaar een keertje hun BMI meet (over de tijd, het verloop bekijken)
- Cross-sectioneel onderzoek (vb.: fitheid, fysiek functioneren, BMI, score op een
submaximale fitheidstest,…) = je kijkt op 1 punt in de tijd binnen bijvoorbeeld verschillende
leeftijdsgroepen
o Waarom kunnen de waarden variëren?
Leeftijdseffect veranderingen die puur gelinkt zijn aan de leeftijd
Cohort effect veranderingen die gelinkt zijn aan de generatie (vb.: vroeger
niet genoeg eten tijdens oorlog slecht voor ontwikkeling ouderen
hebben nu slechtere gezondheid …)
Period effect externe factoren die voor elke persoon in de groep op een
bepaald moment even erg zijn (vb.: covid-19, hongersnood, economische
crisis,….)
Belangrijk: we manipuleren niet, we doen geen interventies, we observeren gewoon!
1
, Onderzoeksmethoden en dataverwerking 2021-2022
Normatieve studies
Doel: normwaarden of standaardwaarden opstellen voor een populatie
- Deze normwaarden worden gebruikt voor…
o Om te vergelijken of iemand zijn functie normaal is tegenover de normwaarde
o Gestandaardiseerde scores om te bekijken of iets normaal is of niet
Karakteristieken:
- Normwaarden, vaak voor bepaalde groepen (gender, leeftijd,…)
- Representatieve steekproeven, zodat we het kunnen vertalen naar de populatie
- Wordt vaak uitgedrukt als gemiddelde of percentielen
- Grote studies met grote steekproeven, random steekproeven die wel representatief zijn
Verschil tussen normreferentiewaarden en criteria waarden (zie module
8)
- Normreferentietest
o Gestandaardiseerde test die gemaakt is om mensen te vergelijken en rangschikken
in een bepaalde populatie
o Laat zien waar een bepaalde persoon zit binnen de populatie (rang/percentielen)
- Criterion-referenced test
o Een gefixeerde standaard om aan te duiden wat een acceptabele waarde is (vb.: je
moet 10/20 halen om erdoor te zijn)
o De validiteit van de criteria referentie score hangt af van de validiteit van de criteria
Descriptieve onderzoeken
Beschrijving van een groep zijn karakteristieken, gedrag,…
- Doel = beschrijving van karakteristieken of risicofactoren voor ziektes
- Data is vaak verzameld in grote enquêtes (vb.: in België bijvoorbeeld sciensano)
Case report
= beschrijving van een individueel of een heel klein groepje bij bijvoorbeeld een aandoening of
reactie op een behandeling, zeer nauwkeurige beschrijving
- Karakteristieken
o Interne validiteit heel laag (geen randomisatie van proefpersonen, geen controle)
o Externe validiteit heel laag
o Kan retrospectief en prospectief zijn
- Doelen van case reports
o Ongewone patiënten (niet random, de patiënten worden zorgvuldig uitgekozen)
o Nieuwe innovatieve behandelingen bekijken
2
Module 11 - Onderzoeksopzet: descriptief onderzoek
Descriptief of kwalitatief onderzoek (we zijn niet opzoek naar inferentiële satistiek, maar we willen
gewoon beschrijven)
Descriptief onderzoek
- Doel: beschrijven van populaties, gedrag, toestand van individuelen,….
- Karakteristieken
o Kan kwantitatief en kwalitatief zijn
o Het is altijd observationeel (=geen interventie of manipulatie)
o Het kan prospectief en retrospectief zijn
o Het kan cross sectioneel of longitudinaal zijn
o Vaak gebruikte data bronnen
Vragenlijsten
Klinische database
o Guiding questions basis van hypothesen die onderzocht zullen worden
o Subtypes: developmental research, normative research, case reports, historical
research
Ontwikkelingsonderzoek
= studies over de menselijke ontwikkeling (vb.: motorische ontwikkeling van kinderen, ontwikkeling
van cognitief functioneren,…)
- Longitudinaal onderzoek = beschrijven van ontwikkeling over de tijd (je meet dezelfde
groep mensen bijvoorbeeld elke 10 jaar)
o voorbeeld: ontwikkel van BMI over de tijd vb.: een groep mensen waarbij je elk
jaar een keertje hun BMI meet (over de tijd, het verloop bekijken)
- Cross-sectioneel onderzoek (vb.: fitheid, fysiek functioneren, BMI, score op een
submaximale fitheidstest,…) = je kijkt op 1 punt in de tijd binnen bijvoorbeeld verschillende
leeftijdsgroepen
o Waarom kunnen de waarden variëren?
Leeftijdseffect veranderingen die puur gelinkt zijn aan de leeftijd
Cohort effect veranderingen die gelinkt zijn aan de generatie (vb.: vroeger
niet genoeg eten tijdens oorlog slecht voor ontwikkeling ouderen
hebben nu slechtere gezondheid …)
Period effect externe factoren die voor elke persoon in de groep op een
bepaald moment even erg zijn (vb.: covid-19, hongersnood, economische
crisis,….)
Belangrijk: we manipuleren niet, we doen geen interventies, we observeren gewoon!
1
, Onderzoeksmethoden en dataverwerking 2021-2022
Normatieve studies
Doel: normwaarden of standaardwaarden opstellen voor een populatie
- Deze normwaarden worden gebruikt voor…
o Om te vergelijken of iemand zijn functie normaal is tegenover de normwaarde
o Gestandaardiseerde scores om te bekijken of iets normaal is of niet
Karakteristieken:
- Normwaarden, vaak voor bepaalde groepen (gender, leeftijd,…)
- Representatieve steekproeven, zodat we het kunnen vertalen naar de populatie
- Wordt vaak uitgedrukt als gemiddelde of percentielen
- Grote studies met grote steekproeven, random steekproeven die wel representatief zijn
Verschil tussen normreferentiewaarden en criteria waarden (zie module
8)
- Normreferentietest
o Gestandaardiseerde test die gemaakt is om mensen te vergelijken en rangschikken
in een bepaalde populatie
o Laat zien waar een bepaalde persoon zit binnen de populatie (rang/percentielen)
- Criterion-referenced test
o Een gefixeerde standaard om aan te duiden wat een acceptabele waarde is (vb.: je
moet 10/20 halen om erdoor te zijn)
o De validiteit van de criteria referentie score hangt af van de validiteit van de criteria
Descriptieve onderzoeken
Beschrijving van een groep zijn karakteristieken, gedrag,…
- Doel = beschrijving van karakteristieken of risicofactoren voor ziektes
- Data is vaak verzameld in grote enquêtes (vb.: in België bijvoorbeeld sciensano)
Case report
= beschrijving van een individueel of een heel klein groepje bij bijvoorbeeld een aandoening of
reactie op een behandeling, zeer nauwkeurige beschrijving
- Karakteristieken
o Interne validiteit heel laag (geen randomisatie van proefpersonen, geen controle)
o Externe validiteit heel laag
o Kan retrospectief en prospectief zijn
- Doelen van case reports
o Ongewone patiënten (niet random, de patiënten worden zorgvuldig uitgekozen)
o Nieuwe innovatieve behandelingen bekijken
2
