VERZORGINGSSTAAT
Maatschappijleer
Hoofdstuk 1 Wat is een verzorgingsstaat?
Nederlands als verzorgingsstaat
Verzorgingsstaat: De overheid bemoeit zich actief met de welvaart en het welzijn
van haar inwoners.
Welvaart → De mate waarin mensen over voldoende middelen beschikken om hun
behoeften te vervullen.
Welzijn → De mate waarin mensen tevreden zijn over hun lichamelijke en
geestelijke gezondheid.
Delen van risico’s
Om een verzorgingsstaat te kunnen inrichten is solidariteit belangrijk. Mensen
moeten bereid zijn kosten voor elkaar te dragen.
Solidariteit → Als er bereidheid is in een groep of samenleving om risico’s met
elkaar te delen.
Collectiviteit
Bij een verzorgingsstaat heb je een collectief (gezamenlijk) belang:
Je maakt gebruik van gezamenlijke voorzieningen (collectieve goederen).
Als je iets overkomt ben je verzekerd.
Collectieve voorzieningen kunnen ook leiden tot bewust passief gedrag. In dit
geval spreken we van zogenaamde ‘free riders’.
Functies van de verzorgingsstaat
De verzorgingsstaat zorgt voor welvaart en welzijn. Dit zie je terug in vier belangrijke
functies:
Verzorgen.
Verzekeren.
Verheffen.
Verbinden.
Socialezekerheidsstelsel → Verzekert mensen van een inkomen bij werkloosheid,
ziekte, ouderdom of arbeidsongeschiktheid.
, Rechten en plichten
Nederland een sociale rechtsstaat. Dit betekent dat burgers sociale grondrechten
hebben, zoals:
voldoende werkgelegenheid (art. 19).
bestaanszekerheid en spreiding van welvaart (art. 20).
volksgezondheid (art. 21).
voldoende woongelegenheid (art. 22).
goed onderwijs (art. 23).
Bij sociale grondrechten horen ook plichten. Denk aan:
sollicitatieplicht.
het betalen van
belasting en premies.
leerplicht.
Tussen plan en vrije markt
Planeconomie:
o Gebaseerd op gelijkheid.
o Communistische staatsopvatting: de staat neemt de totale
verzorging van zijn burgers op zich.
o In praktijk vaak mislukt (Bijv. Sovjet Unie en China).
Vrijemarkteconomie
Tegenover de planeconomie staat de vrijemarkteconomie die zich kenmerkt door:
de waarde vrijheid.
een passieve overheid.
particuliere verzekeringen.
‘risico van het delen’ in plaats van ‘delen van het risico’.
hoge zorgkosten en kosten voor goed onderwijs.
Drie typen verzorgingsstaten
We onderscheiden drie typen verzorgingsstaten:
de sociaaldemocratische verzorgingsstaat.
de liberale verzorgingsstaat.
de corporatistische verzorgingsstaat.
Sociaaldemocratische verzorgingsstaat
Kenmerkend voor Scandinavische landen.
Flexibele arbeidsmarkt én een sterke sociale zekerheid.
Hoge uitkeringen.
Uitgebreide verlofregelingen voor ouders.
Hoge collectieve lasten.
Maatschappijleer
Hoofdstuk 1 Wat is een verzorgingsstaat?
Nederlands als verzorgingsstaat
Verzorgingsstaat: De overheid bemoeit zich actief met de welvaart en het welzijn
van haar inwoners.
Welvaart → De mate waarin mensen over voldoende middelen beschikken om hun
behoeften te vervullen.
Welzijn → De mate waarin mensen tevreden zijn over hun lichamelijke en
geestelijke gezondheid.
Delen van risico’s
Om een verzorgingsstaat te kunnen inrichten is solidariteit belangrijk. Mensen
moeten bereid zijn kosten voor elkaar te dragen.
Solidariteit → Als er bereidheid is in een groep of samenleving om risico’s met
elkaar te delen.
Collectiviteit
Bij een verzorgingsstaat heb je een collectief (gezamenlijk) belang:
Je maakt gebruik van gezamenlijke voorzieningen (collectieve goederen).
Als je iets overkomt ben je verzekerd.
Collectieve voorzieningen kunnen ook leiden tot bewust passief gedrag. In dit
geval spreken we van zogenaamde ‘free riders’.
Functies van de verzorgingsstaat
De verzorgingsstaat zorgt voor welvaart en welzijn. Dit zie je terug in vier belangrijke
functies:
Verzorgen.
Verzekeren.
Verheffen.
Verbinden.
Socialezekerheidsstelsel → Verzekert mensen van een inkomen bij werkloosheid,
ziekte, ouderdom of arbeidsongeschiktheid.
, Rechten en plichten
Nederland een sociale rechtsstaat. Dit betekent dat burgers sociale grondrechten
hebben, zoals:
voldoende werkgelegenheid (art. 19).
bestaanszekerheid en spreiding van welvaart (art. 20).
volksgezondheid (art. 21).
voldoende woongelegenheid (art. 22).
goed onderwijs (art. 23).
Bij sociale grondrechten horen ook plichten. Denk aan:
sollicitatieplicht.
het betalen van
belasting en premies.
leerplicht.
Tussen plan en vrije markt
Planeconomie:
o Gebaseerd op gelijkheid.
o Communistische staatsopvatting: de staat neemt de totale
verzorging van zijn burgers op zich.
o In praktijk vaak mislukt (Bijv. Sovjet Unie en China).
Vrijemarkteconomie
Tegenover de planeconomie staat de vrijemarkteconomie die zich kenmerkt door:
de waarde vrijheid.
een passieve overheid.
particuliere verzekeringen.
‘risico van het delen’ in plaats van ‘delen van het risico’.
hoge zorgkosten en kosten voor goed onderwijs.
Drie typen verzorgingsstaten
We onderscheiden drie typen verzorgingsstaten:
de sociaaldemocratische verzorgingsstaat.
de liberale verzorgingsstaat.
de corporatistische verzorgingsstaat.
Sociaaldemocratische verzorgingsstaat
Kenmerkend voor Scandinavische landen.
Flexibele arbeidsmarkt én een sterke sociale zekerheid.
Hoge uitkeringen.
Uitgebreide verlofregelingen voor ouders.
Hoge collectieve lasten.
