Colleges Verdelingsvraagstukken
Week 1
HC1: Inleiding vak. Wat is het probleem en het belang van framing?
Toelichting
Het inhoudelijke deel begint met een kennismaking met vraagstukken van verdeling. Wat is
een rechtvaardige verdeling? Daarna wordt via de VTV 2018 ingegaan op de ongelijke
verdeling van gezondheid. Tevens wordt de relatie tussen uitgavenbeheer en
verdelingsvraagstukken besproken. Het college eindigt met de introductie van het concept
‘policy framing’, dat voortbouwt op Kuhns idee van paradigma’s (daarvoor wordt ook een
korte introductie gegeven in het wetenschapsfilosofische idee van paradigma's).
Leerdoel(en) van de bijeenkomst
• De student kan verdelingsvraagstukken benoemen en duiden.
• De student kan de kernboodschap van de VTV benoemen en uitleggen.
• De student kan verschillende noties van verdelende rechtvaardigheid (zie Stone)
benoemen, uitleggen en toepassen in de gezondheidszorg.
• De student kan de noodzaak van uitgavenbeheer benoemen en uitleggen.
• De student kan de theorie van framing uitleggen.
Verplichte literatuur (voor examens)
• Stone, D., 2002, Policy Paradox: The Art of Political Decision Making, New York:
Norton and Company, pp. 39-60. (chapter 2, Equity) Stone, D., 2002, Policy
Paradox: The Art of Political Decision Making, New York: Norton and Company, pp.
39-60. (chapter 2, Equity) downloaden
• Schon, D.A. & M. Rein, 1994, Frame Reflection, New York: BasicBooks, p 23-36.
(chapter 2, Policy Controversies as Frame Conflicts) Schon, D.A. & M. Rein, 1994,
Frame Reflection, New York: BasicBooks, p 23-36. (chapter 2, Policy Controversies as
Frame Conflicts) downloaden
• Hilderink, H.B.M. & M. Verschuuren, 2018, Volksgezondheid Toekomst Verkenning
2018: Een gezond vooruitzicht, Synthese, Bilthoven: RIVM, pp. 6-23, 29-
33. (Koppelingen naar een externe site.)
• Post, N.A.M., S.L.N. Zwakhals en J.J. Polder, 2010, Maatschappelijke baten,
Deelrapport van de VTV 2010, Bilthoven: RIVM, pp. 6-8, 64-68. (Koppelingen naar
een externe site.)
Aanbevolen literatuur (voor verdere studie)
• De Vries, G. 1995. De ontwikkeling van wetenschap. Een inleiding in de
wetenschapsfilosofie, Groningen: Wolters Noordhoff, pp. 97-107. De Vries, G.
1995. De ontwikkeling van wetenschap. Een inleiding in de wetenschapsfilosofie,
Groningen: Wolters Noordhoff, pp. 97-107. downloaden
, • Luijben, A.H.P. en G.J. Kommer, 2010, Tijd en toekomst, Deelrapport van de VTV
2010, Bilthoven: RIVM, pp. 68-73. (Denken over (volks)gezondheid) (Koppelingen
naar een externe site.)
Vak leerdoelen (selectie)
1. De student kan beargumenteren dat centrale begrippen, zoals “gelijkheid”, “rechtvaardige
verdeling”, meerdere betekenissen hebben, afhankelijk van of wordt gekozen voor een
juridische, economische, beleidswetenschappelijke of sociaal-medische invalshoek.
2. De student kan vanuit verschillende disciplines (sociaal-medische wetenschap, economie,
recht en beleidswetenschap) met behulp van theoretische modellen en concepten casussen
(verdelingsvraagstukken) analyseren en is in staat beleidsmakers te voorzien van
beargumenteerde aanbevelingen.
Deel 1: Ongelijke verdeling van gezondheid
Verdelingsvraagstukken en gezondheidszorgbeleid
(Links de 3 soorten verdelingen. Rechts de manieren om iets aan die verdeling te doen.)
Niet-zorg interventies zoals schoon drinkwater en fietspaden.)
Kernboodschappen VTV 2018
Een gezond vooruitzicht
• Een aantal grote toekomstige opgaven
.... deels keerzijde van ons succes
• Vergrijzing heeft grote impact
• Meer gezondheid, maar ook meer ziekte
• De druk op ons dagelijks leven neemt toe
• Leefstijl én leefomgeving hebben invloed op gezondheid
• Vaak opeenstapeling problematiek bij kwetsbare groepen
• Zorguitgaven blijven stijgen (2,9% per jaar)
• Complexe opgaven vragen om integrale aanpak
(De boodschap die in 2018 van Volksgezondheid Toekomst Verkenning staat. VTV maakt
eens in de 4 jaar een beknopte samenvatting van hoe het met de volksgezondheid in NL
gaat. Een nieuwere versie is er nog niet. De druk op dagelijks leven neemt toe bij studenten
is als nieuw benoemd, deze stond er voorheen niet in. Laatste puntje bv hittestress in de
zorg zoals verpleeghuizen, maar ook in de stad.)
,Impact van de vergrijzing
(Enorme stijgingen, 106% betekent meer dan een verdubbeling.)
Prognose ziektelast in 2040
Wat valt op aan deze grafiek?
(De piek van de ziektelast ligt rond 70-80 jaar. Hartvaatstelsel en kanker hebben de grootste
ziektelast. Mensenkunnen langer met de ziekte leven. Doel grafiek: Psychische stoornis is bij
de jongeren en studentenleeftijd ver weg het grootst, dus dat is de belangrijkste ziektelast
daar. Het heeft een grote impact op jongeren en studenten.)
VTV 2014
,VTV 2018
(Wat valt op 2014 t.o.v. 2018: Roken is iets afgenomen van 13 naar 9. Te veel zout wordt
niet meer benoemd, is veranderd naar ongezonde voeding. Niet iedereen met een gezond
gewicht maakt gebruik van gezonde voeding. Waarom ongezonde voeding nu op 2? Komt
omdat er meerdere onderdelen zijn samengevat zoals zout, vet, etc. Door die te clusteren
wordt het effect heel groot. Dus moet daar meer in geïnvesteerd worden. Schatting arbeid
milieu in 2014 3%, nu 8%, dit is een gevolg van de verbeterde methodiek. Dus moeilijk om
goed te vergelijken.)
Welke beïnvloedbare factoren bepalen gezondheid?
• Ongezond gedrag
• Sociale en fysieke omgeving (gezin, school, buurt)
• Milieufactoren en arbeidsomstandigheden
- Ongeveer 8 % van ziektelast
Boodschap: inrichting leefomgeving kan belangrijke bijdragen leveren aan gezond gedrag en
gezondheid (bv Polak heeft mooiere trap zodat je eerder gaat bewegen)
(Rand Noord-Oost Nederland is de ongezonde leefstijl het hoogst)
,(Sociale regelingen zoals werkvoorzieningen. Waarom Oostkant van Groningen en Drenthe
zo slecht? Wonen veel mensen met een lage SES en uit internationale armoede komt, dus
moeilijk om uit de spiraal van een arm gezin te komen. En door de vergrijzing. Succesvolle
jongeren en studenten vertrekken uit die regio. Dus dit is een krimpgebied waarbij de minst
kwetsbare groepen vertrekken en de meest kwetsbare groepen die blijven er achter. Deze
regio’s hebben weinig werkgelegenheid voor hoger opgeleiden.)
Deel 2: Uitgavenbeheer en verdelingsvraagstukken
Kosten in de zorg
(Steeds deel van BBP gaat naar zorguitgaven. Deels door vergrijzing, maar uitgaven blijven
toenemen.)
, (Als burger ga je steeds meer geld naar zorguitgaven besteden.)
Kosten in de zorg
Hoeveel van de jaarlijkse groei van de collectieve inkomsten is nodig voor de zorg (drie
ramingen)
(Collectieve inkomsten zoals belastingen en sociale premies voor de zorgverzekering. Bij elke
extra € die we in die pot stoppen, gaat het grootste gedeelte naar de zorg. De komende
jaren gaat misschien waarschijnlijk 100% van de extra € die we in de pot doen, gaat naar
zorg. Dus niet naar onderwijs en andere publieke diensten. Dus alleen zorg kan groeien en
de rest komt op stilstand te staan.)
Week 1
HC1: Inleiding vak. Wat is het probleem en het belang van framing?
Toelichting
Het inhoudelijke deel begint met een kennismaking met vraagstukken van verdeling. Wat is
een rechtvaardige verdeling? Daarna wordt via de VTV 2018 ingegaan op de ongelijke
verdeling van gezondheid. Tevens wordt de relatie tussen uitgavenbeheer en
verdelingsvraagstukken besproken. Het college eindigt met de introductie van het concept
‘policy framing’, dat voortbouwt op Kuhns idee van paradigma’s (daarvoor wordt ook een
korte introductie gegeven in het wetenschapsfilosofische idee van paradigma's).
Leerdoel(en) van de bijeenkomst
• De student kan verdelingsvraagstukken benoemen en duiden.
• De student kan de kernboodschap van de VTV benoemen en uitleggen.
• De student kan verschillende noties van verdelende rechtvaardigheid (zie Stone)
benoemen, uitleggen en toepassen in de gezondheidszorg.
• De student kan de noodzaak van uitgavenbeheer benoemen en uitleggen.
• De student kan de theorie van framing uitleggen.
Verplichte literatuur (voor examens)
• Stone, D., 2002, Policy Paradox: The Art of Political Decision Making, New York:
Norton and Company, pp. 39-60. (chapter 2, Equity) Stone, D., 2002, Policy
Paradox: The Art of Political Decision Making, New York: Norton and Company, pp.
39-60. (chapter 2, Equity) downloaden
• Schon, D.A. & M. Rein, 1994, Frame Reflection, New York: BasicBooks, p 23-36.
(chapter 2, Policy Controversies as Frame Conflicts) Schon, D.A. & M. Rein, 1994,
Frame Reflection, New York: BasicBooks, p 23-36. (chapter 2, Policy Controversies as
Frame Conflicts) downloaden
• Hilderink, H.B.M. & M. Verschuuren, 2018, Volksgezondheid Toekomst Verkenning
2018: Een gezond vooruitzicht, Synthese, Bilthoven: RIVM, pp. 6-23, 29-
33. (Koppelingen naar een externe site.)
• Post, N.A.M., S.L.N. Zwakhals en J.J. Polder, 2010, Maatschappelijke baten,
Deelrapport van de VTV 2010, Bilthoven: RIVM, pp. 6-8, 64-68. (Koppelingen naar
een externe site.)
Aanbevolen literatuur (voor verdere studie)
• De Vries, G. 1995. De ontwikkeling van wetenschap. Een inleiding in de
wetenschapsfilosofie, Groningen: Wolters Noordhoff, pp. 97-107. De Vries, G.
1995. De ontwikkeling van wetenschap. Een inleiding in de wetenschapsfilosofie,
Groningen: Wolters Noordhoff, pp. 97-107. downloaden
, • Luijben, A.H.P. en G.J. Kommer, 2010, Tijd en toekomst, Deelrapport van de VTV
2010, Bilthoven: RIVM, pp. 68-73. (Denken over (volks)gezondheid) (Koppelingen
naar een externe site.)
Vak leerdoelen (selectie)
1. De student kan beargumenteren dat centrale begrippen, zoals “gelijkheid”, “rechtvaardige
verdeling”, meerdere betekenissen hebben, afhankelijk van of wordt gekozen voor een
juridische, economische, beleidswetenschappelijke of sociaal-medische invalshoek.
2. De student kan vanuit verschillende disciplines (sociaal-medische wetenschap, economie,
recht en beleidswetenschap) met behulp van theoretische modellen en concepten casussen
(verdelingsvraagstukken) analyseren en is in staat beleidsmakers te voorzien van
beargumenteerde aanbevelingen.
Deel 1: Ongelijke verdeling van gezondheid
Verdelingsvraagstukken en gezondheidszorgbeleid
(Links de 3 soorten verdelingen. Rechts de manieren om iets aan die verdeling te doen.)
Niet-zorg interventies zoals schoon drinkwater en fietspaden.)
Kernboodschappen VTV 2018
Een gezond vooruitzicht
• Een aantal grote toekomstige opgaven
.... deels keerzijde van ons succes
• Vergrijzing heeft grote impact
• Meer gezondheid, maar ook meer ziekte
• De druk op ons dagelijks leven neemt toe
• Leefstijl én leefomgeving hebben invloed op gezondheid
• Vaak opeenstapeling problematiek bij kwetsbare groepen
• Zorguitgaven blijven stijgen (2,9% per jaar)
• Complexe opgaven vragen om integrale aanpak
(De boodschap die in 2018 van Volksgezondheid Toekomst Verkenning staat. VTV maakt
eens in de 4 jaar een beknopte samenvatting van hoe het met de volksgezondheid in NL
gaat. Een nieuwere versie is er nog niet. De druk op dagelijks leven neemt toe bij studenten
is als nieuw benoemd, deze stond er voorheen niet in. Laatste puntje bv hittestress in de
zorg zoals verpleeghuizen, maar ook in de stad.)
,Impact van de vergrijzing
(Enorme stijgingen, 106% betekent meer dan een verdubbeling.)
Prognose ziektelast in 2040
Wat valt op aan deze grafiek?
(De piek van de ziektelast ligt rond 70-80 jaar. Hartvaatstelsel en kanker hebben de grootste
ziektelast. Mensenkunnen langer met de ziekte leven. Doel grafiek: Psychische stoornis is bij
de jongeren en studentenleeftijd ver weg het grootst, dus dat is de belangrijkste ziektelast
daar. Het heeft een grote impact op jongeren en studenten.)
VTV 2014
,VTV 2018
(Wat valt op 2014 t.o.v. 2018: Roken is iets afgenomen van 13 naar 9. Te veel zout wordt
niet meer benoemd, is veranderd naar ongezonde voeding. Niet iedereen met een gezond
gewicht maakt gebruik van gezonde voeding. Waarom ongezonde voeding nu op 2? Komt
omdat er meerdere onderdelen zijn samengevat zoals zout, vet, etc. Door die te clusteren
wordt het effect heel groot. Dus moet daar meer in geïnvesteerd worden. Schatting arbeid
milieu in 2014 3%, nu 8%, dit is een gevolg van de verbeterde methodiek. Dus moeilijk om
goed te vergelijken.)
Welke beïnvloedbare factoren bepalen gezondheid?
• Ongezond gedrag
• Sociale en fysieke omgeving (gezin, school, buurt)
• Milieufactoren en arbeidsomstandigheden
- Ongeveer 8 % van ziektelast
Boodschap: inrichting leefomgeving kan belangrijke bijdragen leveren aan gezond gedrag en
gezondheid (bv Polak heeft mooiere trap zodat je eerder gaat bewegen)
(Rand Noord-Oost Nederland is de ongezonde leefstijl het hoogst)
,(Sociale regelingen zoals werkvoorzieningen. Waarom Oostkant van Groningen en Drenthe
zo slecht? Wonen veel mensen met een lage SES en uit internationale armoede komt, dus
moeilijk om uit de spiraal van een arm gezin te komen. En door de vergrijzing. Succesvolle
jongeren en studenten vertrekken uit die regio. Dus dit is een krimpgebied waarbij de minst
kwetsbare groepen vertrekken en de meest kwetsbare groepen die blijven er achter. Deze
regio’s hebben weinig werkgelegenheid voor hoger opgeleiden.)
Deel 2: Uitgavenbeheer en verdelingsvraagstukken
Kosten in de zorg
(Steeds deel van BBP gaat naar zorguitgaven. Deels door vergrijzing, maar uitgaven blijven
toenemen.)
, (Als burger ga je steeds meer geld naar zorguitgaven besteden.)
Kosten in de zorg
Hoeveel van de jaarlijkse groei van de collectieve inkomsten is nodig voor de zorg (drie
ramingen)
(Collectieve inkomsten zoals belastingen en sociale premies voor de zorgverzekering. Bij elke
extra € die we in die pot stoppen, gaat het grootste gedeelte naar de zorg. De komende
jaren gaat misschien waarschijnlijk 100% van de extra € die we in de pot doen, gaat naar
zorg. Dus niet naar onderwijs en andere publieke diensten. Dus alleen zorg kan groeien en
de rest komt op stilstand te staan.)
