Samenvatting Geschiedenis Feniks VWO 3 Hoofdstuk 3

Samenvatting, Geschiedenis, Eerste Wereldoorlog en communisme
§3.1 Je eigen volk en je eigen land
Deelvraag: Waardoor brak de Eerste Wereldoorlog uit?

 Ergens in het zuiden van Europa liggen een paar landjes  samen heten die de Balkan
 Hele tijd ruzies en spanningen in die Balkan  door iets klein kon er al een oorlog ontstaan
o Oorzaken hiervan zijn:
 Vele verschillende volkeren  grote cultuurverschillen
 De dreigende revolutie in Rusland
 Veel volkeren verlangen naar zelfstandigheid  nationalisme
 Veelvolkerenstaten  staten waarin meerdere volken samenleven
o Rusland was ook een veelvolkerenstaten, bestuurd door de tsaar
 Rusland, het Turkse Rijk en Oostenrijk-Hongarije willen allemaal een stuk van de Balkan
o Servië wilt bondgenootschappen
 Landen gaan met elkaar samenwerken
 Samen staan ze sterk tegenover andere landen
 Als een van de landen wordt aangevallen, zullen ze elkaar gaan helpen
 Bondgenootschappen:
o De geallieerden
 Servië
 Engeland
 Rusland
 Frankrijk
o De centralen
 Oostenrijk-Hongarije
 Duitsland
 Turkse Rijk
 Bulgarije
 Een van de landen van de Balkan is Oostenrijk-Hongarije  naast Oostenrijk-Hongarije
ligt Servië
 Zomer van 1914  Princip (Serviër) vermoord Franz Ferdinand (de kroonprins van Oostenrijk-
Hongarije)  gevolgen daarvan zijn:
o Princip werd opgepakt, kreeg levenslang  zijn daad was de aanleiding van de oorlog
o Oostenrijk-Hongarije verklaart de oorlog aan Servië
o Duistland staat aan de kant van Oostenrijk-Hongarije
o Rusland kiest voor Servië  stelt leger op bij de Duitse en de Oostenrijk-Hongaarse grens
 Eerste Wereldoorlog
o Wereldoorlog  grote oorlog waaraan landen uit meerdere continenten deelnemen
o De geallieerden tegenover de centralen
o Iedereen komt elkaar te hulp en zo wordt het een echt oorlog tussen de geallieerden en de
centralen

,§3.2 Oorlog en revolutie
Deelvraag: Hoe verliep de Eerste Wereldoorlog en waardoor brak de Russische revolutie uit?

 Duitsland voert nu oorlog met zijn twee “buren”  Rusland en Frankrijk  tweefrontenoorlog
 Het Von Schlieffenplan is de oorlogsplan van Duitsland  Frankrijk aanvallen en verslaan
o De Russen stelden razendsnel zijn troepen op en het hele plan mislukte
o Forten langs de Maas werden in puin geschoten, Duitsers trokken Frankrijk in, Belgen
probeerde de Duitsers tegen te houden, Franse generaal Joffre zette tegenaanval
 Mobilisatie  het bewapenen van een leger
 Loopgraven
o Duitse troepen wilden niet dat de vijand nog meer terrein zou winnen  groeven zichzelf in
o De loopgraven liepen langs de hele Duitse grens tot aan Zwitserland
o Ook de Engelsen en de Russen pasten die tactiek toe  Het werd een loopgravenoorlog
 Gevolg: geen van beide terrein won en de oorlog duurde veel langer dan ze dachten
 Zeeblokkade
o Engeland was de baas op zee
o Duitsland werd afgesloten van de zee had geen buitenlandse bron van grondstoffen meer
 Duitsers kaapten de schepen van de geallieerden  tekorten aan voedingsmiddelen en
grondstoffen (Engeland kon geen grondstoffen meer halen uit andere landen)
o Engelsen ontwierpen een tank die tegen prikkeldraad en mitrailleursnesten kon
 Andere machines waren niet voldoende ontwikkeld voor een doorbraak
 Februarirevolutie
o Nicolaas II, tsaar van Rusland, regeerde met harde hand
o 1905  parlement (de Doema), maar had weinig te vertellen
o Arbeiders en boeren hadden het zwaar, weinig inkomen
 Revolutionairen, die de positie van de arbeiders wilden verbeteren, werden in de
gevangenis gegooid of moesten in werkkampen werken
o Oorlog voor de Duitsers liep voorspoedig, Russen leden voortdurend nederlagen
 Tsaar kreeg de schuld van de nederlagen
o 1917  Bevolking kwam in opstand, de Februarirevolutie brak uit
o Tsaar Nicolaas II werd afgezet, er kwamen ‘’Voorlopige’’ Regering
 Zij zette de oorlog voort
 Oktoberrevolutie
o Revolutionairen riepen het Russische volk op door te gaan met de oorlog
o De Duitsers lieten Lenin per trein van Zwitserland naar Sint-Petersburg reizen om voor
onrust te zorgen
 Hij beloofde ‘land, brood en vrede’
 Hij zou de arbeiders fabrieken geven en de boeren alle grond
 Hierdoor kwamen de Russische soldaten terug van het front
o In oktober 1916 vonden Lenin en Trotski dat het land klaar was voor de communistische
revolutie  als het geld en alle kapitaal geïnvesteerd in industrie en landbouw, in handen van
de gemeenschap is
o De communisten hadden succes met de Oktoberrevolutie en kwamen aan de macht
o 13 ministers van de Voorlopige Regering werden gearresteerd
 Alleen minister-president Kerenski wist te ontkomen
o Lenin werd machthebber en sloot in 1918 met de Duitser de Vrede van Brest-Litovsk
 Wilde een communistisch Rusland opbouwen
o Hij verwachtte dat er ook in Duitsland, Engeland en Frankrijk een Revolutie zou uitbreken

,  Dan was het communisme overal en telden landsgrenzen niet meer

§3.3. Wapenstilstand en vrede
Deelvraag: Waardoor kwam er een einde aan de Eerste Wereldoorlog?

 Duitsland verwoestte (torperen) natuurlijk de Engelse schepen, maar raakte per ongeluk ook een
Amerikaans schip  nu is het pas echt een wereldoorlog

 In de onbeperkte duikbootoorlog → Amerikaanse schepen met hulpgoederen voor de geallieerden
werden getorpedeerd.

April 1917 : Het Amerikaanse Congres besloot tot oorlog, een wereldoorlog.
− Het kostte veel tijd voordat de legers de oceaan over waren. President Wilson eiste dat zijn
mannen goed voorbereid aan het front waren.
− Door de vrede van Brest-Litovsk kon Duitsland vanuit Rusland troepen verplaatsen naar het
westfront.
→ Ze begonnen in het voorjaar 1918 een aanval omdat ze geen andere mogelijkheid
meer zagen.
− De geallieerden konden uiteindelijk de Duitsers tot een terugtocht dwingen.
− Oktober 1918: De Duitse soldaten en mariniers kwamen in opstand.
→ ze demonstreerde tegen de oorlogspolitiek van de keizer.
→ de generaals adviseerden de keizer een wapenstilstand en af te treden.
Wilhelm II trad af en kreeg asiel in Nederland.

→ De socialist Elbert vormde met andere partijen een nieuwe Duitse regering.
Tekende op 11 november de wapenstilstand.

Januari 1919 : De geallieerden begonnen hun onderlinge onderhandelingen over de vredesverdragen
met elk van de centralen.


= Vredes van Parijs

In Juni moest Duitsland in de Spiegelzaal van het paleis van Versailles het Dictaat ondertekenen
Bij deze Vrede van Versailles
− Duitsland kreeg de schuld van de oorlog.
− Duitsland verloor veel gebieden en moest herstelbetalingen voldoen.

Wilson
− Studeerde geschiedenis, politieke filosofie en rechten. Hij trouwde, werd advocaat en kreeg drie
dochters.
− Hij werd gouverneur van New Jersey.
→ Bedacht de primaries (voorverkiezingen) waarbij partijleden van Democraten konden
stemmen op de presidentskandidaat voor hun partij.
− In 1912 werd hij president. Hij pakte oneerlijkheid in het bedrijfsleven aan.
− Grote bedrijven vormden kartels (afspraken tussen bedrijven om de concurrentie te beperken) waarin ze
prijsafspraken maakten.
− Hij voerde daar wetten tegen in.
− In november 1916: ‘He kept us out of the war’