Samenvatting Geschiedenis Feniks VWO 2 Hoofdstuk 2

GS Samenvatting
Tijd van de ontdekkers en hervormers (1500-1600)

2.1

 Vier manieren waardoor Karel de 5e meer macht kreeg was:
o Geslaagde huwelijkspolitiek
o Krijgshandeling
o Familie erving
o Kopen
 Karel maakten in 1548 zeventien gewesten los van het Duitse rijk *gevolg*
Erfgoed alleen Habsburgers, nakomelingen of familie geërfd worden.
 Nederland is gevormd door 17 losse gewesten
 In ruil voor privileges maakte Karel V per gewest afspraken over
belastingen en de wetten.
 Karel V was vaak weg als koning, hij was landsheer in elk apart gewest, als
hij er niet was liet hij zich vervangen door een landvoogd(es).
 Karel 5e was als koning van Spanje en Duitse keizer vaak door staatszaken
buiten de Nederlanden.
 De stadhouder bestuurd in de naam van de landsheer: Karel V. De
stadhouder overlegde zo nodig met de Gewestelijke Staten.
o In die staten zaten de Adel van het gewest en de
vertegenwoordigers van de steden..


 De vorst van elke regio moest ook weer veel reizen, daarom moest Karel
andere manier vinden voor besturen zoeken.
o Moderniseren door de Nederlanden meer centraal vanuit Brussel te
regeren.
 Karel besloot de Nederlanden vanuit 1 punt te regeren = Brussel =
centralisatie
 Soms riep karel alle gewesten bij elkaar = Staten-Generaal.

Grote verandering;

 Regels mochten niet langer per gebied verschillen
 Oude privileges werden niet meer gerespecteerd.
 Mechelen: gerechtshof dat ging optrede als hooggerechtshof voor gehele
Nederlanden.
>onderdanen uit Gelderland in Mechelen voor het gerecht gedaagd
worden.
 De gewestelijke rechtbanken en staten kwamen in opstand voor de
centralisatie omdat ze hun macht niet wilde kwijtraken.
 Het streven naar zo veel mogelijk zelfbestuur en behoud van oude
voorrechten heet particularisme.
 Nadelen particularisme
o Adelen verloren hun macht.
o Adelen raakten hun inkomsten kwijt

,  De Nederlanders kregen veel invloed van Martin Luther = een duitser
o In Nederlanden speelden steeds meer protesten tegen het
katholieken geloof.
o Luther bracht dit steeds meer aan spraken en zorgde voor vele
aanhangers in de Nederlanden.
 Er kwamen steeds meer protesten in de katholieke kerk. De Nederlanden
hielden zich niet aan de officiële regels van de kerk = ketters
o mensen die zich niet hielden aan de officiële regels van de Kerk.
 Van karel moest iedereen Katholiek zijn, vooral zijn onderdanen. Die
mensen moesten zich houden aan plakkaten (wetten) die tegen de
ketters waren.
 1555 = Filips ll volgt zijn vader Karel V op.
o Filips was nooit in NL.
o Hij was streng katholiek en vond dat iedereen katholiek moest zijn
o Hij volgde de ketters op.
 De mensen streven voor ander beleid, het smeekschrift der Edelen =
protesten = 1566
o Kritiek op harde aanpak van de ketters.
 De vorst moest luisteren naar de Staten-Generaal
 Mensen smeken Filips ll om normaal te doen
 Filips krijgt de brief en werd nog woester en nog strengen.
o Nederlanders worden daardoor ook weer bozer.

2.2

 Zowel de paus, bisschoppen, pastoors en kapelaans hielden zich niet aan
de regels.
o Er kwam een aflaat handel.
 Met deze aflaat kon je van je zonden afkomen en kwam je
toch nog in de hemel. Het koste alleen wel heel veel geld =
goud.
 Maarten Luther ging nadenken over dat je met een aflaat de hemel in
kwam, nergens in de bijbel stond een bewijs daarvoor.
o Hij wilde terug naar de oorsprong van het geloof.
o Iedereen moest volgens hem in de bijbel geloven.
 Daar stond de basis in.
o Hij kreeg daardoor het aanhangers.
 Luthers kritiek werd niet geaccepteerd door de lieding van de katholieke
kerk en hij werd in de ban gedaan (verbannen).
o Zijn volgelingen werden bestreden.
 Luthers bedoeling was de kerk te verbeteren = Hervorming
o Noteerden zijn kritiek in een lijst met 95 stellingen.
 Aanhangers van de Hervorming zijn protestanten volgelingen van
Maarten
o Melanchton
o Zwingli
o Erasmus
o Calvijn
 Dit zijn kerkhervormers
 Luter en Erasmus hadden allebei kritiek op de kerk.