Tentamen Recht & Ethiek
Hoofdstuk 1 Recht en gezondheidszorg
Doel recht: het ordenen van de samenleving en het geven van regels om conflicten op te lossen
zodat de orde terug kan keren. Het wordt omschreven als het geheel van overheidsregels dat de
samenleving ordent. De inhoudt van het recht wordt door de politiek bepaalt en door rechtsregels
vast te stellen kom je tot inhoudelijke keuzes.
Rechtsbronnen daar kun je het gezondheidsrecht vinden:
De wet: belangrijkste vindplaats van het recht. Wetten zijn algemene regels afkomstig van
een overheidsorgaan (Burgerlijk Wetboek, Wet van Strafrecht).
De jurisprudentie: de verzameling van rechterlijke uitspraken. Als niet duidelijk is hoe de wet
moet worden toegepast, komt het voor een rechtszaak en kan de rechter de wet uitleggen.
Voor zorgverleners is er de rechtspraak van het medische tuchtcollege.
Het internationaal verdrag: belangrijke vindplaats van recht, omdat ze steeds meer invloed
hebben op het nationale recht.
Zelfregulering: niet de overheid, maar een beroepsgroep stelt zelf regels op (beroepscodes,
protocollen).
Rechtsgebieden om ordening aan te brengen in de enorme massa juridische regels, ingedeeld in:
Burgerlijk recht (privaatrecht): geeft regels weer voor de rechtsverhouding tussen burgers
onderling (huurovereenkomst, arbeidsovereenkomst). Niet gecontroleerd of hieraan wordt
gehouden.
Bestuursrecht: stelt de overheid in staat om te zorgen voor een goede gang van zaken in de
samenleving (belastingwetgeving, Wkkgz, wil je een boom kappen moet je eerst een
vergunning bij de gemeente aanvragen).
Staatsrecht: geeft regels voor een democratische organisatie van de overheid en beschrijft de
grondrechten van burgers. Staat allemaal in De Grondwet.
Strafrecht: meeste strafbepalingen in het Wetboek van Strafrecht (doodslag, schending
beroepsgeheim). Of in de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (schade
veroorzaken door ondeskundig werken).
Internationaal recht: in internationale verdragen. Het EU-recht kan wetten maken die in alle
EU-landen van toepassing zijn, zoals de Algemene Verordening Gegevensbescherming.
Europese richtlijnen moeten dan door de lidstaten zelf worden opgenomen in hun eigen
nationale wetgeving.
Gezondheidsrecht wetten die voor de gezondheidszorg van belang zijn, zoals tuchtrecht.
Wetten die belangrijk zijn voor het gezondheidsrecht:
Wet publieke gezondheid (Wpg): regelt de organisatie van de openbare gezondheidszorg,
bestrijding infectieziekten en jeugd- en ouderengezondheidszorg (deze wet werd tijdens
corona aangepast door de 1.5 meter regel).
Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG) : geeft regels voor
handelingen op het gebied van individuele gezondheidszorg. Richt zich vooral op het
bewaken van de medische professionaliteit van de zorgverlener.
Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) : stelt eisen aan de zorg die zorgaanbieders
bieden en geeft een regeling voor de afhandeling van klachten.
Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) : regels voor de
hulpmiddelenorganisatie tussen patiënt en zorgverlener, beroepsgeheim,
behandelingsovereenkomst, inzagerecht, informatieplicht, toestemming voor behandeling.
Doel is bescherming van de afhankelijke positie van de kwetsbare patiënt.
, Wet zorg en dwang (Wdz) en de Wet verplichte GGZ (Wvggz) : regels voor gedwongen zorg en
opname wanneer een patiënt gevaar vormt.
Rechtsbeginselen de algemene normen die het fundament vormen voor het recht. Hieruit worden
de rechtsregels afgeleid.
Zelfbeschikking: de vrijheid die ieder mens heeft om zelf te beslissen. Je vindt het terug in de
rechtsregels die bepalen dat er toestemming nodig is voor een behandeling. Ook recht op
onaantastbaarheid van het lichaam.
Bescherming: dat er verantwoordelijkheid moet worden genomen voor mensen die hulp en
zorg nodig hebben. Kan botsen met zelfbeschikking bij gedwongen opname of iemand anders
die moet beslissen.
Gelijkheid en het verbod op discriminatie : de manier waarop er wordt gezorgd dat iedereen
toegang heeft tot de zorg en over de wijze waarop schaarse middelen voor de zorg worden
verdeeld.
Hoofdstuk 2 Professionaliteit
De Wet BIG: doel is bevorderen en bewaken van de kwaliteit van beroepsuitoefening en beschermt
de patiënt tegen ondeskundig en onzorgvuldig handelen. Geeft 7 instrumenten om de kwaliteit en
professionaliteit van de zorgverlener te bewaken:
Titelbescherming door registratie: voor 11 beroepen, de artikel 3-beroepen. De registers
worden bijgehouden door het CIBG (uitvoeringsorganisatie van het ministerie van VWS). Je
kunt hierin nagaan of de persoon zich echt voordoet en beperkingen heeft na bijvoorbeeld
een tuchtzaak. Inschrijving is 5 jaar geldig en als je geen recente werkervaring hebt gedaan,
kun je je registratie redden door bepaalde scholingen te volgen.
Titelbescherming door opleiding: bij andere beroepen is de titelbescherming gebaseerd op
het afronden van een erkende opleiding. Het gaat om 15 beroepen, de artikel 34-beroepen
en er geldt geen wettelijke registratie.
Voorbehouden handelingen, door zelfstandig bevoegden : ook voor de bewaking van de
kwaliteit. Wijst 14 voorbehouden handelingen aan die alleen door bepaalde artikel-3
zorgverleners zelfstandig mogen worden uitgevoerd. Je bent alleen bevoegd binnen het
eigen deskundigheidsterrein, dus een verloskundige mag wel een bekkenbodemruptuur
hechten, maar geen hoofdwond. Daarnaast moet je ook bekwaam zijn. In noodsituaties geldt
het niet. De Wet BIG biedt de minister de mogelijkheid om bepaalde groepen
verpleegkundigen een voorschrijfbevoegdheid toe te kennen voor medicijnen. Zo mogen
diabetes, COPD en oncologie verpleegkundigen medicatie voorschrijven (inhalatiemedicatie).
Voorbehouden handelingen, door opdracht en functionele zelfstandigheid : je bent niet
bevoegd zelfstandig voorbehouden handelingen te verrichten, maar je dient wel een injectie
toe. De Wet BIG biedt daarvoor 2 mogelijkheden:
o De opdracht: een bevoegde zorgverlener geeft een niet-bevoegde zorgverlener de
opdracht om een voorbehouden handeling uit te voeren. Een
bekwaamheidsverklaring geeft aan voor welke voorbehouden handeling iemand
bekwaam is, waardoor een arts precies weet aan wie hij de opdracht kan geven. De
opdrachtnemer blijft verantwoordelijk. Kan ook ‘een zo nodig’ opdracht geven,
waarop de verpleegkundige beoordeelt of de situatie zich voordoet.
o De functionele zelfstandigheid: de Wet BIG geeft de regering de bevoegdheid om te
bepalen dat sommige onbevoegden met veel zelfstandigheid, bepaalde
voorbehouden handelingen mogen verrichten. De rest blijft hetzelfde, dus ook alleen
in opdracht uitvoeren, bekwaam zijn. Zoals ambulancepersoneel en mondhygiëniste.
Tuchtrecht: gaat het om de vraag of de zorgverlener verwijtbaar tekortgeschoten is in zijn
zorg voor de patiënt. Geldt alleen voor de artikel 3-beroepen. De procedure bestaat uit:
1. De klager dient een klacht in bij een regionaal tuchtcollege.
Hoofdstuk 1 Recht en gezondheidszorg
Doel recht: het ordenen van de samenleving en het geven van regels om conflicten op te lossen
zodat de orde terug kan keren. Het wordt omschreven als het geheel van overheidsregels dat de
samenleving ordent. De inhoudt van het recht wordt door de politiek bepaalt en door rechtsregels
vast te stellen kom je tot inhoudelijke keuzes.
Rechtsbronnen daar kun je het gezondheidsrecht vinden:
De wet: belangrijkste vindplaats van het recht. Wetten zijn algemene regels afkomstig van
een overheidsorgaan (Burgerlijk Wetboek, Wet van Strafrecht).
De jurisprudentie: de verzameling van rechterlijke uitspraken. Als niet duidelijk is hoe de wet
moet worden toegepast, komt het voor een rechtszaak en kan de rechter de wet uitleggen.
Voor zorgverleners is er de rechtspraak van het medische tuchtcollege.
Het internationaal verdrag: belangrijke vindplaats van recht, omdat ze steeds meer invloed
hebben op het nationale recht.
Zelfregulering: niet de overheid, maar een beroepsgroep stelt zelf regels op (beroepscodes,
protocollen).
Rechtsgebieden om ordening aan te brengen in de enorme massa juridische regels, ingedeeld in:
Burgerlijk recht (privaatrecht): geeft regels weer voor de rechtsverhouding tussen burgers
onderling (huurovereenkomst, arbeidsovereenkomst). Niet gecontroleerd of hieraan wordt
gehouden.
Bestuursrecht: stelt de overheid in staat om te zorgen voor een goede gang van zaken in de
samenleving (belastingwetgeving, Wkkgz, wil je een boom kappen moet je eerst een
vergunning bij de gemeente aanvragen).
Staatsrecht: geeft regels voor een democratische organisatie van de overheid en beschrijft de
grondrechten van burgers. Staat allemaal in De Grondwet.
Strafrecht: meeste strafbepalingen in het Wetboek van Strafrecht (doodslag, schending
beroepsgeheim). Of in de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (schade
veroorzaken door ondeskundig werken).
Internationaal recht: in internationale verdragen. Het EU-recht kan wetten maken die in alle
EU-landen van toepassing zijn, zoals de Algemene Verordening Gegevensbescherming.
Europese richtlijnen moeten dan door de lidstaten zelf worden opgenomen in hun eigen
nationale wetgeving.
Gezondheidsrecht wetten die voor de gezondheidszorg van belang zijn, zoals tuchtrecht.
Wetten die belangrijk zijn voor het gezondheidsrecht:
Wet publieke gezondheid (Wpg): regelt de organisatie van de openbare gezondheidszorg,
bestrijding infectieziekten en jeugd- en ouderengezondheidszorg (deze wet werd tijdens
corona aangepast door de 1.5 meter regel).
Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG) : geeft regels voor
handelingen op het gebied van individuele gezondheidszorg. Richt zich vooral op het
bewaken van de medische professionaliteit van de zorgverlener.
Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) : stelt eisen aan de zorg die zorgaanbieders
bieden en geeft een regeling voor de afhandeling van klachten.
Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) : regels voor de
hulpmiddelenorganisatie tussen patiënt en zorgverlener, beroepsgeheim,
behandelingsovereenkomst, inzagerecht, informatieplicht, toestemming voor behandeling.
Doel is bescherming van de afhankelijke positie van de kwetsbare patiënt.
, Wet zorg en dwang (Wdz) en de Wet verplichte GGZ (Wvggz) : regels voor gedwongen zorg en
opname wanneer een patiënt gevaar vormt.
Rechtsbeginselen de algemene normen die het fundament vormen voor het recht. Hieruit worden
de rechtsregels afgeleid.
Zelfbeschikking: de vrijheid die ieder mens heeft om zelf te beslissen. Je vindt het terug in de
rechtsregels die bepalen dat er toestemming nodig is voor een behandeling. Ook recht op
onaantastbaarheid van het lichaam.
Bescherming: dat er verantwoordelijkheid moet worden genomen voor mensen die hulp en
zorg nodig hebben. Kan botsen met zelfbeschikking bij gedwongen opname of iemand anders
die moet beslissen.
Gelijkheid en het verbod op discriminatie : de manier waarop er wordt gezorgd dat iedereen
toegang heeft tot de zorg en over de wijze waarop schaarse middelen voor de zorg worden
verdeeld.
Hoofdstuk 2 Professionaliteit
De Wet BIG: doel is bevorderen en bewaken van de kwaliteit van beroepsuitoefening en beschermt
de patiënt tegen ondeskundig en onzorgvuldig handelen. Geeft 7 instrumenten om de kwaliteit en
professionaliteit van de zorgverlener te bewaken:
Titelbescherming door registratie: voor 11 beroepen, de artikel 3-beroepen. De registers
worden bijgehouden door het CIBG (uitvoeringsorganisatie van het ministerie van VWS). Je
kunt hierin nagaan of de persoon zich echt voordoet en beperkingen heeft na bijvoorbeeld
een tuchtzaak. Inschrijving is 5 jaar geldig en als je geen recente werkervaring hebt gedaan,
kun je je registratie redden door bepaalde scholingen te volgen.
Titelbescherming door opleiding: bij andere beroepen is de titelbescherming gebaseerd op
het afronden van een erkende opleiding. Het gaat om 15 beroepen, de artikel 34-beroepen
en er geldt geen wettelijke registratie.
Voorbehouden handelingen, door zelfstandig bevoegden : ook voor de bewaking van de
kwaliteit. Wijst 14 voorbehouden handelingen aan die alleen door bepaalde artikel-3
zorgverleners zelfstandig mogen worden uitgevoerd. Je bent alleen bevoegd binnen het
eigen deskundigheidsterrein, dus een verloskundige mag wel een bekkenbodemruptuur
hechten, maar geen hoofdwond. Daarnaast moet je ook bekwaam zijn. In noodsituaties geldt
het niet. De Wet BIG biedt de minister de mogelijkheid om bepaalde groepen
verpleegkundigen een voorschrijfbevoegdheid toe te kennen voor medicijnen. Zo mogen
diabetes, COPD en oncologie verpleegkundigen medicatie voorschrijven (inhalatiemedicatie).
Voorbehouden handelingen, door opdracht en functionele zelfstandigheid : je bent niet
bevoegd zelfstandig voorbehouden handelingen te verrichten, maar je dient wel een injectie
toe. De Wet BIG biedt daarvoor 2 mogelijkheden:
o De opdracht: een bevoegde zorgverlener geeft een niet-bevoegde zorgverlener de
opdracht om een voorbehouden handeling uit te voeren. Een
bekwaamheidsverklaring geeft aan voor welke voorbehouden handeling iemand
bekwaam is, waardoor een arts precies weet aan wie hij de opdracht kan geven. De
opdrachtnemer blijft verantwoordelijk. Kan ook ‘een zo nodig’ opdracht geven,
waarop de verpleegkundige beoordeelt of de situatie zich voordoet.
o De functionele zelfstandigheid: de Wet BIG geeft de regering de bevoegdheid om te
bepalen dat sommige onbevoegden met veel zelfstandigheid, bepaalde
voorbehouden handelingen mogen verrichten. De rest blijft hetzelfde, dus ook alleen
in opdracht uitvoeren, bekwaam zijn. Zoals ambulancepersoneel en mondhygiëniste.
Tuchtrecht: gaat het om de vraag of de zorgverlener verwijtbaar tekortgeschoten is in zijn
zorg voor de patiënt. Geldt alleen voor de artikel 3-beroepen. De procedure bestaat uit:
1. De klager dient een klacht in bij een regionaal tuchtcollege.
