Ak h1
samenvatting aardrijkskunde hoofdstuk 1 ruimte voor de rivier
1. Wat zijn de hoofdpunten van het nederlandse waterbeleid? drietrapsstrategie
- vasthouden ->water vasthouden in de grond als een soort spons, wanneer dit niet meer gaat moet
het opgeslagen worden in bergen. Vasthouden wil zeggen dat het water blijft op de plaats waar het
valt. De neerslag wordt opgeslagen in het oppervlaktewater en in de bodem.
- bergen -> als het water teveel word om vast te houden dan moet het water gebergt worden
(opgeslagen worden) Als het water niet voldoende ter plaatse kan worden vastgehouden, moet het
worden opgeborgen in plassen, meren of kanalen. Een bijzonder retentiegebied is een ‘groene
berging’ (groen vanwege het gras dat erin groeit wanneer het bassin niet gebruikt wordt voor
wateropvang). Zo’n bergingsgebied is speciaal ingericht om overtollig water op te vangen.
- afvoeren -> wanneer er geen ruimte meer is om water op te slaan of vast te houden dan pas wordt
het water afgevoerd. Afvoeren wil zeggen dat het water naar een ander gebied wordt gebracht. Via
rivieren en kanalen wordt zoveel mogelijk water op zee geloosd. Als niet al het overtollige water kan
worden afgevoerd, is er sprake van wateroverlast.
dit samen noemt men de drietrapsstrategie.
2. hoe verandert het klimaat van Nederland in de nabije toekomst?
als gevolg van de verwachte klimaatverandering zullen er warmere en drogere zomers en zachtere,
nattere winters komen.
de schommeling in een jaar word het neerslagregiem genoemd. -> grote schommelingen zorgen
ervoor dat er een onregelmatiger neerslagsregiem is en dat betekent meer neerslag en vaker drogere
periodes.
natuurgebieden en landbouwgronden krijgen vaker last van droogte : oorzaken
1. door de verwachte stijging van temperatuur zal de verdamping toenemen -> minder water
2. gedurende het drogere zomerseizoen zal de nuttige neerslag (neerslag min verdamping) afnemen,
dus er zal minder water de bodem in zakken.
3. door de snellere waterafvoer zal de grondwaterspiegel dalen en de bovenste laag van de bodem
eerder uitdrogen.
3. wat verklaart de duidelijke ommekeer in het denken over waterbeheer?
,De laatste jaren is het nederlandse waterbeleid veranderd -> overheid is er meer opgericht dat er
geen waterproblemen ontstaan. Men probeert overstromingen te voorkomen maar anderzijds ook
het water op te slaan voor landbouw. Het waterbeleid is meer gericht op afvoeren en bergen.
4. welke invloed heeft het veranderde klimaat op de waterafvoer in Nederland?
er zullen meer overstromingen komen doordat het klimaat verandert en daardoor moet de
waterafvoer ook veranderen bijv er moeten nieuwe bergen komen om het water in aftevoeren en
daarna weer te kunnen gebruiken. -> nieuw waterbeleid toegepast op klimaatveranderingen
5. Hoe kan de inrichting van het landschap het risico op overstromingen vergroten of verkleinen?
Vantevoren kan er met de watertoets al worden bekeken wat de gevolgen kunnen zijn qua
wateroverlast of overstromingen en verdrogingen.
er zijn criteria waar de gemeente en het waterschap zich aan moeten houden.
1.Er mag geen gebouw worden neergezet op een plaats die nodig is voor de uitvoering van de
drietrapsstrategie. Hetzelfde geldt voor de aanleg van wegen of andere infrastructuur.
2.Waterproblemen mogen nooit worden afgewenteld in ruimte of in tijd.
hierdoor kan de kans op ene overstroming worden verkleint.
1.2
Het water stijgt
Het KNMI heeft op basis van het IPCC (het klimaatpanel van de verenigde naties) vier
klimaatscenario's voor Nederland gemaakt,
De verschillen in scenario's hangen af van de mate van temperatuurstijging.
In alle 4 de scenario's verwacht men dat het tempo van de zeespiegelstijging toeneemt.
grootste bijdrage van zeespiegelstijging is van het uitzetten van het warmere oceaanwater. afsmelten
van gletsjers en landijs is een geringe bijdrage.
bodemdaling
, de combinatie van bodemdaling en absolute zeespiegelstijging veroorzaakt relatieve
zeespiegelstijging
oorzaken van bodemdaling :
Door dijken kunnen de rivieren niet meer overstromen. Tijdens vroegere overstromingen werden
zand en klei afgezet naast de rivier. Deze sedimentatie compenseerde de bodemdaling.
Tegenwoordig alleen nog sedimentatie in de uiterwaarden -> waterbergend vermogen van het
gebied tussen de winterdijken (de winterbedding) neemt af.
Om grond in West-Nederland te kunnen gebruiken voor de landbouw en de verstedelijking, wordt
het grondwater al honderden jaren uit veen en zeeklei weggepompt. waardoor :
Verlaging waterstand -> bodemdeeltjes komen dichter bij elkaar te liggen (inklinking) -> de bodem
van het klei- en veengebied zakt in en het veen droogt uit door de ontwatering, waardoor het krimpt.
Veenoxidatie -> veen komt boven het grondwater uit en verteert door blootstelling aan de lucht.
Grote delen van West-Nederland bestaan uit veen -> belangrijke bijdrage aan de bodemdaling.
Ook door de aardgaswinning dalen delen van Nederland, vooral in Noord-Groningen.
waterveiligheid
het grootste deel van Nederland is nog gevoelig voor overstromingen
de economische waarde en het aantal inwoners achter dijken en duinen is toegenomen -> gevolgen
van een overstroming worden dus steeds groter.
bij het vaststellen van veiligheidsnormen per dijkringgebied let op men op de mogelijke schade bij
een overstroming in dat gebied. mogelijke schade :
- ligging ten opzichte van zeeniveau
- oppervlakte gebied
- aantal inwoners
- waarde van investeringen (woningen, economische activiteiten)
overstromingsrisico = kans op overstroming x het financiële gevolg van de overstroming
samenvatting aardrijkskunde hoofdstuk 1 ruimte voor de rivier
1. Wat zijn de hoofdpunten van het nederlandse waterbeleid? drietrapsstrategie
- vasthouden ->water vasthouden in de grond als een soort spons, wanneer dit niet meer gaat moet
het opgeslagen worden in bergen. Vasthouden wil zeggen dat het water blijft op de plaats waar het
valt. De neerslag wordt opgeslagen in het oppervlaktewater en in de bodem.
- bergen -> als het water teveel word om vast te houden dan moet het water gebergt worden
(opgeslagen worden) Als het water niet voldoende ter plaatse kan worden vastgehouden, moet het
worden opgeborgen in plassen, meren of kanalen. Een bijzonder retentiegebied is een ‘groene
berging’ (groen vanwege het gras dat erin groeit wanneer het bassin niet gebruikt wordt voor
wateropvang). Zo’n bergingsgebied is speciaal ingericht om overtollig water op te vangen.
- afvoeren -> wanneer er geen ruimte meer is om water op te slaan of vast te houden dan pas wordt
het water afgevoerd. Afvoeren wil zeggen dat het water naar een ander gebied wordt gebracht. Via
rivieren en kanalen wordt zoveel mogelijk water op zee geloosd. Als niet al het overtollige water kan
worden afgevoerd, is er sprake van wateroverlast.
dit samen noemt men de drietrapsstrategie.
2. hoe verandert het klimaat van Nederland in de nabije toekomst?
als gevolg van de verwachte klimaatverandering zullen er warmere en drogere zomers en zachtere,
nattere winters komen.
de schommeling in een jaar word het neerslagregiem genoemd. -> grote schommelingen zorgen
ervoor dat er een onregelmatiger neerslagsregiem is en dat betekent meer neerslag en vaker drogere
periodes.
natuurgebieden en landbouwgronden krijgen vaker last van droogte : oorzaken
1. door de verwachte stijging van temperatuur zal de verdamping toenemen -> minder water
2. gedurende het drogere zomerseizoen zal de nuttige neerslag (neerslag min verdamping) afnemen,
dus er zal minder water de bodem in zakken.
3. door de snellere waterafvoer zal de grondwaterspiegel dalen en de bovenste laag van de bodem
eerder uitdrogen.
3. wat verklaart de duidelijke ommekeer in het denken over waterbeheer?
,De laatste jaren is het nederlandse waterbeleid veranderd -> overheid is er meer opgericht dat er
geen waterproblemen ontstaan. Men probeert overstromingen te voorkomen maar anderzijds ook
het water op te slaan voor landbouw. Het waterbeleid is meer gericht op afvoeren en bergen.
4. welke invloed heeft het veranderde klimaat op de waterafvoer in Nederland?
er zullen meer overstromingen komen doordat het klimaat verandert en daardoor moet de
waterafvoer ook veranderen bijv er moeten nieuwe bergen komen om het water in aftevoeren en
daarna weer te kunnen gebruiken. -> nieuw waterbeleid toegepast op klimaatveranderingen
5. Hoe kan de inrichting van het landschap het risico op overstromingen vergroten of verkleinen?
Vantevoren kan er met de watertoets al worden bekeken wat de gevolgen kunnen zijn qua
wateroverlast of overstromingen en verdrogingen.
er zijn criteria waar de gemeente en het waterschap zich aan moeten houden.
1.Er mag geen gebouw worden neergezet op een plaats die nodig is voor de uitvoering van de
drietrapsstrategie. Hetzelfde geldt voor de aanleg van wegen of andere infrastructuur.
2.Waterproblemen mogen nooit worden afgewenteld in ruimte of in tijd.
hierdoor kan de kans op ene overstroming worden verkleint.
1.2
Het water stijgt
Het KNMI heeft op basis van het IPCC (het klimaatpanel van de verenigde naties) vier
klimaatscenario's voor Nederland gemaakt,
De verschillen in scenario's hangen af van de mate van temperatuurstijging.
In alle 4 de scenario's verwacht men dat het tempo van de zeespiegelstijging toeneemt.
grootste bijdrage van zeespiegelstijging is van het uitzetten van het warmere oceaanwater. afsmelten
van gletsjers en landijs is een geringe bijdrage.
bodemdaling
, de combinatie van bodemdaling en absolute zeespiegelstijging veroorzaakt relatieve
zeespiegelstijging
oorzaken van bodemdaling :
Door dijken kunnen de rivieren niet meer overstromen. Tijdens vroegere overstromingen werden
zand en klei afgezet naast de rivier. Deze sedimentatie compenseerde de bodemdaling.
Tegenwoordig alleen nog sedimentatie in de uiterwaarden -> waterbergend vermogen van het
gebied tussen de winterdijken (de winterbedding) neemt af.
Om grond in West-Nederland te kunnen gebruiken voor de landbouw en de verstedelijking, wordt
het grondwater al honderden jaren uit veen en zeeklei weggepompt. waardoor :
Verlaging waterstand -> bodemdeeltjes komen dichter bij elkaar te liggen (inklinking) -> de bodem
van het klei- en veengebied zakt in en het veen droogt uit door de ontwatering, waardoor het krimpt.
Veenoxidatie -> veen komt boven het grondwater uit en verteert door blootstelling aan de lucht.
Grote delen van West-Nederland bestaan uit veen -> belangrijke bijdrage aan de bodemdaling.
Ook door de aardgaswinning dalen delen van Nederland, vooral in Noord-Groningen.
waterveiligheid
het grootste deel van Nederland is nog gevoelig voor overstromingen
de economische waarde en het aantal inwoners achter dijken en duinen is toegenomen -> gevolgen
van een overstroming worden dus steeds groter.
bij het vaststellen van veiligheidsnormen per dijkringgebied let op men op de mogelijke schade bij
een overstroming in dat gebied. mogelijke schade :
- ligging ten opzichte van zeeniveau
- oppervlakte gebied
- aantal inwoners
- waarde van investeringen (woningen, economische activiteiten)
overstromingsrisico = kans op overstroming x het financiële gevolg van de overstroming
