Een veelzijdig vak
Portfolio ‘’Professionele identiteitsontwikkeling en educatie’’
M2-BVEDU2 D.E. Boer
Professionele identiteitsontwikkeling en educatie 1009494
Examinator: Dr. I. de Groot Jan van Riebeeckstraat 58
Master jaar 3 - 31 Maart 2021 4105 BC, Culemborg
Woorden: 11513
,Inhoud
Omschrijving stagepraktijk: Koningin Wilhelmina College ............................................... 3
Opdracht 1: Visie op het vak .................................................................................................. 4
A - Ideale visie op en invulling van levensbeschouwing ....................................................... 4
B - Ideale invulling versus stageplek ..................................................................................... 6
C - Presenteren van het vak .................................................................................................... 7
Allereerste les voor leerlingen brugklas middelbare school .......................................... 7
Voor ouders van leerlingen ............................................................................................ 7
Directie van de school die twijfelt over het vak ............................................................. 7
D - Bijdrage van 3 medestudenten ......................................................................................... 8
Maartje Haas .................................................................................................................. 8
Naomi Lachman ............................................................................................................. 9
Lara Dijkstra................................................................................................................... 9
Opdracht 2: Dialogisch onderwijs ........................................................................................ 10
A – Dialogisch onderwijs ..................................................................................................... 10
B – Les dialogische vaardigheden ........................................................................................ 11
C – Kwaliteitseisen voor toetsen .......................................................................................... 12
D – Dialogische ontwikkeling .............................................................................................. 12
Opdracht 3: Narratief onderwijs .......................................................................................... 14
A – Narratief onderwijs ........................................................................................................ 14
B – Les narratieve werkvormen ........................................................................................... 14
C – Twee ethische vragen narratief onderwijs ..................................................................... 15
D – Narratieve ontwikkelingen in stage ............................................................................... 16
Opdracht 4: Educatie en voorbeeldfiguren ......................................................................... 18
A – Twee voorbeeldfiguren.................................................................................................. 18
Emma Watson .............................................................................................................. 18
Meneer Duermeijer ...................................................................................................... 18
B – Morele eigenschap volgens het VELG model ............................................................... 19
Voorbeeld ..................................................................................................................... 19
Expliciteren .................................................................................................................. 19
Legitimeren .................................................................................................................. 19
Gebruiken ..................................................................................................................... 19
C – Twee problemen van morele voorbeeldfunctie ............................................................. 20
1
,Opdracht 5: Omgaan met morele dilemma’s en leidinggeven........................................... 21
A – Vormen van leidinggeven / docentgedrag ..................................................................... 21
Resultaten eigen invulling test interactie tussen docent en leerlingen ......................... 21
Resultaten van de test ingevuld door leerlingen in vwo1, vwo 4A, en vwo 4B .......... 21
Inzichten ....................................................................................................................... 23
B – Ordeproblemen en weerstand ........................................................................................ 24
Opdracht 6: Ondersteuning bij leerproblemen .................................................................. 25
A – Studentbegeleiding ........................................................................................................ 25
Binnen het KWC .......................................................................................................... 25
Buiten het KWC ........................................................................................................... 26
B – Stappen bij (leer)problemen .......................................................................................... 27
C – (Zorg)voorzieningen twee typen ‘bijzondere’ studenten............................................... 27
Faalangst ...................................................................................................................... 27
Dyslexie........................................................................................................................ 27
D – Leerlingen met een specifiek (leer)probleem in de groep ............................................. 28
E – Geraadpleegde bronnen ................................................................................................. 28
Opdracht 7: Onderwijsontwikkeling & onderzoekend handelen ..................................... 29
A – Onderzoekende houding ................................................................................................ 29
Twee voorbeelden van een onderzoekende houding ................................................... 29
Twee voorbeelden van een minder onderzoekende houding ....................................... 30
B – Vraag over onderzoekend handelen .............................................................................. 30
C – Welke handelingen zijn nodig voor B? ......................................................................... 30
D – Bevindingen in eigen onderwijspraktijk........................................................................ 31
Opdracht 8E: Feesten, vieringen, calamiteiten, herdenkingen.......................................... 32
A – Beschrijf drie rituelen .................................................................................................... 32
Ritueel 1 – Welkomstritueel ........................................................................................ 32
Ritueel 2 – afsluiten van het vak levensbeschouwing.................................................. 33
Ritueel 3 – herdenkingsritueel overlijden leerling ....................................................... 34
Rituele elementen die de praktijk verrijken ................................................................. 34
B – Verdere uitwerking i.h.k.v. mijn professionele ontwikkeling ....................................... 35
Literatuur ............................................................................................................................... 36
2
, Omschrijving stagepraktijk: Koningin Wilhelmina College
Het Koningin Wilhelmina College (KWC) in Culemborg is mijn stageplek. Deze middelbare
school en mijn stage-ervaringen op deze school zijn de bronnen van inspiratie voor een groot
deel van de opdrachten in dit dossier. Het KWC was ooit begonnen als de christelijke HBS,
maar is inmiddels uitgegroeid tot een brede scholengemeenschap voor alle soorten onderwijs:
Praktijkonderwijs, vmbo, havo, vwo/gymnasium. Voor alle leerjaren en leerniveaus is
tweetalig onderwijs mogelijk. Daarnaast is sinds een aantal jaar een nieuwe leerroute erbij
gekomen: agora-onderwijs. Hierbij mogen leerlingen zelfstandig op zoek naar hun eigen
talenten en ambities1. De kernwaarden van het KWC zijn:
• Wij geloven in de kracht van onze leerlingen en onze medewerkers
• Wij zijn betrokken bij elkaar en de wereld om ons heen
• Wij geven kansen en dagen uit
• Wij bieden meer dan een diploma!
Onder deze kernwaarden staat op de website van het KWC: ‘’En dit is wat wij christelijk
noemen’’2. Ik kan hier zelf het label ‘’humanistisch’’ aan plakken. Het lijkt in de praktijk vrij
weinig uit te maken. Het hoofd van de sectie levensbeschouwing is wel christelijk, dit merk
je ook aan zijn enthousiasme als hij praat over het christendom. Mijn werkbegeleider zegt
zich te identificeren in meerdere religies en levensbeschouwingen. En sinds kort zijn er twee
oud-humanistiekstudenten aangenomen, die het team versterken.
Tot nu toe heb ik in het begin van mijn stage lesgegeven aan twee 4havo klassen over de
onderwerpen mensbeelden en ethiek. Deze klassen zijn inmiddels afgelopen. Daarnaast geef
ik vanaf het begin van het jaar les aan een 1 vwo klas, die slechts met twaalf leerlingen zijn.
We hebben het gehad over wat is levensbeschouwing, wat zijn rituelen, en twee religies zijn
behandeld: jodendom en christendom. Sinds periode 3 (begonnen op 1 februari 2021) geef ik
nu ook nog twee extra brugklassen les waar we net zoals bij de andere 1 vwo klas het
christendom nu wordt behandeld. Daarnaast geef ik momenteel twee 4 vwo klassen les over
het thema levenskunst. We hebben gekeken naar wat levenskunst is, en de volgende
onderwerpen besproken: schoonheid, intersubjectiviteit, en tragiek.
1Koningin Wilhelmina College. (z.d.). Identiteit. Geraadpleegd op 31 maart 2021, van https://www.kwc-culemborg.nl/Over_KWC/Identiteit
2Koningin Wilhelmina College (z.d.). Hier gaan we voor. Geraadpleegd op 31 maart 2021, van https://www.kwc-
culemborg.nl/Over_KWC/Hier_gaan_we_voor
3
Portfolio ‘’Professionele identiteitsontwikkeling en educatie’’
M2-BVEDU2 D.E. Boer
Professionele identiteitsontwikkeling en educatie 1009494
Examinator: Dr. I. de Groot Jan van Riebeeckstraat 58
Master jaar 3 - 31 Maart 2021 4105 BC, Culemborg
Woorden: 11513
,Inhoud
Omschrijving stagepraktijk: Koningin Wilhelmina College ............................................... 3
Opdracht 1: Visie op het vak .................................................................................................. 4
A - Ideale visie op en invulling van levensbeschouwing ....................................................... 4
B - Ideale invulling versus stageplek ..................................................................................... 6
C - Presenteren van het vak .................................................................................................... 7
Allereerste les voor leerlingen brugklas middelbare school .......................................... 7
Voor ouders van leerlingen ............................................................................................ 7
Directie van de school die twijfelt over het vak ............................................................. 7
D - Bijdrage van 3 medestudenten ......................................................................................... 8
Maartje Haas .................................................................................................................. 8
Naomi Lachman ............................................................................................................. 9
Lara Dijkstra................................................................................................................... 9
Opdracht 2: Dialogisch onderwijs ........................................................................................ 10
A – Dialogisch onderwijs ..................................................................................................... 10
B – Les dialogische vaardigheden ........................................................................................ 11
C – Kwaliteitseisen voor toetsen .......................................................................................... 12
D – Dialogische ontwikkeling .............................................................................................. 12
Opdracht 3: Narratief onderwijs .......................................................................................... 14
A – Narratief onderwijs ........................................................................................................ 14
B – Les narratieve werkvormen ........................................................................................... 14
C – Twee ethische vragen narratief onderwijs ..................................................................... 15
D – Narratieve ontwikkelingen in stage ............................................................................... 16
Opdracht 4: Educatie en voorbeeldfiguren ......................................................................... 18
A – Twee voorbeeldfiguren.................................................................................................. 18
Emma Watson .............................................................................................................. 18
Meneer Duermeijer ...................................................................................................... 18
B – Morele eigenschap volgens het VELG model ............................................................... 19
Voorbeeld ..................................................................................................................... 19
Expliciteren .................................................................................................................. 19
Legitimeren .................................................................................................................. 19
Gebruiken ..................................................................................................................... 19
C – Twee problemen van morele voorbeeldfunctie ............................................................. 20
1
,Opdracht 5: Omgaan met morele dilemma’s en leidinggeven........................................... 21
A – Vormen van leidinggeven / docentgedrag ..................................................................... 21
Resultaten eigen invulling test interactie tussen docent en leerlingen ......................... 21
Resultaten van de test ingevuld door leerlingen in vwo1, vwo 4A, en vwo 4B .......... 21
Inzichten ....................................................................................................................... 23
B – Ordeproblemen en weerstand ........................................................................................ 24
Opdracht 6: Ondersteuning bij leerproblemen .................................................................. 25
A – Studentbegeleiding ........................................................................................................ 25
Binnen het KWC .......................................................................................................... 25
Buiten het KWC ........................................................................................................... 26
B – Stappen bij (leer)problemen .......................................................................................... 27
C – (Zorg)voorzieningen twee typen ‘bijzondere’ studenten............................................... 27
Faalangst ...................................................................................................................... 27
Dyslexie........................................................................................................................ 27
D – Leerlingen met een specifiek (leer)probleem in de groep ............................................. 28
E – Geraadpleegde bronnen ................................................................................................. 28
Opdracht 7: Onderwijsontwikkeling & onderzoekend handelen ..................................... 29
A – Onderzoekende houding ................................................................................................ 29
Twee voorbeelden van een onderzoekende houding ................................................... 29
Twee voorbeelden van een minder onderzoekende houding ....................................... 30
B – Vraag over onderzoekend handelen .............................................................................. 30
C – Welke handelingen zijn nodig voor B? ......................................................................... 30
D – Bevindingen in eigen onderwijspraktijk........................................................................ 31
Opdracht 8E: Feesten, vieringen, calamiteiten, herdenkingen.......................................... 32
A – Beschrijf drie rituelen .................................................................................................... 32
Ritueel 1 – Welkomstritueel ........................................................................................ 32
Ritueel 2 – afsluiten van het vak levensbeschouwing.................................................. 33
Ritueel 3 – herdenkingsritueel overlijden leerling ....................................................... 34
Rituele elementen die de praktijk verrijken ................................................................. 34
B – Verdere uitwerking i.h.k.v. mijn professionele ontwikkeling ....................................... 35
Literatuur ............................................................................................................................... 36
2
, Omschrijving stagepraktijk: Koningin Wilhelmina College
Het Koningin Wilhelmina College (KWC) in Culemborg is mijn stageplek. Deze middelbare
school en mijn stage-ervaringen op deze school zijn de bronnen van inspiratie voor een groot
deel van de opdrachten in dit dossier. Het KWC was ooit begonnen als de christelijke HBS,
maar is inmiddels uitgegroeid tot een brede scholengemeenschap voor alle soorten onderwijs:
Praktijkonderwijs, vmbo, havo, vwo/gymnasium. Voor alle leerjaren en leerniveaus is
tweetalig onderwijs mogelijk. Daarnaast is sinds een aantal jaar een nieuwe leerroute erbij
gekomen: agora-onderwijs. Hierbij mogen leerlingen zelfstandig op zoek naar hun eigen
talenten en ambities1. De kernwaarden van het KWC zijn:
• Wij geloven in de kracht van onze leerlingen en onze medewerkers
• Wij zijn betrokken bij elkaar en de wereld om ons heen
• Wij geven kansen en dagen uit
• Wij bieden meer dan een diploma!
Onder deze kernwaarden staat op de website van het KWC: ‘’En dit is wat wij christelijk
noemen’’2. Ik kan hier zelf het label ‘’humanistisch’’ aan plakken. Het lijkt in de praktijk vrij
weinig uit te maken. Het hoofd van de sectie levensbeschouwing is wel christelijk, dit merk
je ook aan zijn enthousiasme als hij praat over het christendom. Mijn werkbegeleider zegt
zich te identificeren in meerdere religies en levensbeschouwingen. En sinds kort zijn er twee
oud-humanistiekstudenten aangenomen, die het team versterken.
Tot nu toe heb ik in het begin van mijn stage lesgegeven aan twee 4havo klassen over de
onderwerpen mensbeelden en ethiek. Deze klassen zijn inmiddels afgelopen. Daarnaast geef
ik vanaf het begin van het jaar les aan een 1 vwo klas, die slechts met twaalf leerlingen zijn.
We hebben het gehad over wat is levensbeschouwing, wat zijn rituelen, en twee religies zijn
behandeld: jodendom en christendom. Sinds periode 3 (begonnen op 1 februari 2021) geef ik
nu ook nog twee extra brugklassen les waar we net zoals bij de andere 1 vwo klas het
christendom nu wordt behandeld. Daarnaast geef ik momenteel twee 4 vwo klassen les over
het thema levenskunst. We hebben gekeken naar wat levenskunst is, en de volgende
onderwerpen besproken: schoonheid, intersubjectiviteit, en tragiek.
1Koningin Wilhelmina College. (z.d.). Identiteit. Geraadpleegd op 31 maart 2021, van https://www.kwc-culemborg.nl/Over_KWC/Identiteit
2Koningin Wilhelmina College (z.d.). Hier gaan we voor. Geraadpleegd op 31 maart 2021, van https://www.kwc-
culemborg.nl/Over_KWC/Hier_gaan_we_voor
3
