samenvatting sportpsychologie

Sportpsychologie:
= De wetenschappelijke studie van mensen en hun gedragingen in (bewegings- en) sportactiviteiten
en de praktische toepassing van die kennis.
2 insteken:
 PSY op SPORT
= Wat zijn de effecten van psychologische factoren op sportieve prestaties?
 SPORT op PSY
= Wat zijn de effecten van deelname aan sport op psychologische ontwikkeling, gezondheid
en welzijn?
Geschiedenis van de SP wetenschap:
 Beginjaren = 1893 – 1920

Sportpsychologie als wetenschappelijke discipline:
Groepsproductiviteit:
Norman Triplett:
 Observatie= wielrenners op de baan rijden snellere rondes in gezelschap dan
wanneer ze alleen rijden
 Eerste gepubliceerde experiment sportpsychologie inspoelen vislijn
 Jonge kinderen zijn sneller in aanwezigheid van ander kind
 Verklaring= sociale facilitatie
 bij eenvoudige taken helpt de arousal opgewekt door aanwezigheid van
soortgenoten


Groepsinproductiviteit:
Ringelmann:
 Niet gepubliceerd experiment touwtrekken
 gemiddelde individuele prestatie daalt naarmate het aantal groepsleden stijgt
 Verklaring niet eenduidig:
 Minder inzet?
 Verlies door coördinatieproblemen?
 …
Ringelmann-effect:
= Neiging van individuen om minder te presteren in groep dan alleen
 Ingham et al zijn verder gegaan op de studie van Ringelmann
 Ingham 1: replicatie
 Ingham 2: geblinddoekte deelnemers die enkel dachten dat er al dan niet anderen
meetrokken
Verklaring= sociaal lanterfanten
 individuen voelden zich niet met groep verbonden




1

,Meer dan wetenschap:
Veel verschillende kennisbronnen:
 Wetenschappelijke discipline als basis
 Systematische observatie
 Single case studies
 Gedeelde, publieke ervaring
 Introspectie
 Intuïtie
Wetenschap vs praktijk:
Voor:
 Wetenschap:
 Betrouwbaar
 Systematisch & gecontroleerd
 Objectief & geen bias
 Praktijk:
 Holistisch
 Innovatief
 Onmiddellijk
Tegen:
 Wetenschap:
 Beperkte praktische meerwaarde
 Reductionistisch
 Trage evolutie
 Praktijk:
 Gevoelig voor bias
 Minder betrouwbaar
 Gebrek aan verklaring
Praktijk= wetenschap + kunst:
 De wetenschap van coachen / onderwijzen / leiderschap richt zich op het vinden van
algemene principes
 De kunst van coachen / onderwijzen / leiderschap is weten wanneer en hoe je deze
algemene principes moet individualiseren & contextualiseren
Integratie= actief proces:
 Pas wetenschappelijke kennis toe in jouw setting
 Evalueer de bruikbaarheid van wetenschappelijke kennis in de specifieke context waarin je
betrokken bent
 Blijf up-to-date door je wetenschappelijke kennis bij te houden en aan te passen aan recente
ontwikkelingen
 Blijf realistisch in je verwachtingen omtrent de sterktes en beperkingen van
wetenschappelijke kennis




2

,Sportpsychologie in de praktijk
Verschil naam:
 Sportpsycholoog
 Psycholoog = wettelijk beschermde titel, met bepaalde garanties
 Soms meer stigma
 Vaak meer achtergrond voor meer klinische vragen
 Mental coach/trainer
 Geen wettelijke erkenning, minder tot geen garanties
 Soms gemakkelijker aanvaard
 Eerder nadruk op psycho-educatie ifv mentale vaardigheden
3 soorten psychologie:




Wat doet een psycholoog:
 Mentale vaardigheidstraining= focus in dit vak
Maar veel meer:
 Teambuilding
 Communicatie
 Carrièrebegeleiding
 Selectie atleten / staff
 Vertrouwenspersoon
Doelgroepen:
 Elite atleten & recreanten
 Individuen & teams
 Kinderen, jongeren & volwassenen
 Sporters & hun omkadering
 Personen met een fysische of mentale handicap
 …
 Ieder die sportieve prestaties wil verbeteren/optimaliseren!




3

, Ook naast sport: performance:
 Sport steeds breder
 Basket → Bowling → Bridge
 Andere prestatiecontexten
 Dans / Theater / Muziek
 Corporate athlete / team
 Politie / leger
 Mentale vaardigheden in sport // levensvaardigheden

1. Mentale vaardigheidstraining:
Mentale vaardigheidstraining (MVT) verwijst naar de systematische en volgehouden training van
mentale technieken en vaardigheden met als doel de prestaties te verbeteren, en/of het plezier in en
tevredenheid met de activiteit/zichzelf te verhogen.
 In de sport, muziek, zakenwereld, studeren, …
Technieken en vaardigheden:
 Mental training tools = mentale technieken
 Mental skills = mentale vaardigheden
Je gebruikt mentale technieken om de mentale vaardigheden die nodig zijn om optimaal te presteren
te ontwikkelen.
Basistechnieken:
 Doelen stellen (Goal setting)
 Verbeelding (Imagery)
 Relaxatie & activatie (Relaxation & energization)
 Zelfspraak (Self-talk)
Vaardigheden:
 Motivatie
 Energiemanagement
 Aandacht
 Stressmanagement
 Zelfvertrouwen
Verschillende technieken voor dezelfde vaardigheid:
motivatie te verhogen
 Goal setting: uitdagende doelen
 Imagery: verbeelding van succes
Dezelfde techniek voor verschillende vaardigheden:
self-talk
 Instructieve/constructieve self-talk om focus terug te vinden na tegenslag
 Positieve self-talk om op te peppen




4