Hoofdstuk 1: Sociaal werk definiëren
Sociaal werk
Hoofdstuk 1: Sociaal werk defi niëren
Introductie
Sociaal werk in Vlaanderen kan zowel een professionele bachelor zijn of een academische master.
Sociaal werk is geen uitsluitend Vlaamse aangelegenheid.
Overal ter wereld, in alle continenten.
Er is een hele grote diversiteit aan praktijk.
Een eerste beeld: De sociaalwerkboom
De boom geeft aan dat alle sociaalwerkpraktijken een gemeenschappelijke basis hebben.
Enerzijds de historische wortels die voor alle vormen van sociaal werk dezelfde zijn.
Anderzijds is er de gemeenschappelijke stap: het beeld voor de grootste gemene deler tussen alle
vormen van sociaal werk.
In de stam zitten de gemeenschappelijke vaardigheden, kennis en attitudes die sociaal werkers
moeten ontwikkelen en die vertaald worden in methodiek, theorieën en normatieve kaders.
De verschillende takken zorgen ervoor dat de stam mee verandert.
Afstudeermogelijkheden:
- Maatschappelijk werk
- Sociaal-cultureel werk
- Syndicaal werk
- Sociaaljuridische dienstverlening
- Personeelswerk
- Kunst- en cultuurbemiddeling
Sociaal werk is voortdurend in evolutie en is onlosmakelijk verbonden met veranderingen in de
maatschappij.
Het wordt blootgesteld aan allerlei elementen, sociaal werk wordt als eerste geconfronteerd met
verandering en dynamiek in de samenleving.
De kruin wordt complexer.
Maatschappelijke evoluties zorgen ervoor dat er nieuwe takken groeien.
De takken gaan in de kruin verstrengelen.
De sociaalwerkboom is geen alleenstaande boom. Hij staat in een bos samen met bomen die andere
disciplines vertegenwoordigen.
Bv: orthopedagogie, psychologie, verpleegkundige…
Sociaal werk definiëren in historisch perspectief
De eerste professionele vormen ontstonden aan het eind van de 19 e eeuw.
Sociaal werk is onlosmakelijk verbonden met de samenleving waarvan het deel uit maakt. De functie
van het sociaal werk in de samenleving is rechtstreeks afhankelijk van de bestaande sociale
structuren en sociaal beleid, wat maakt dat wijzigingen in die structuren en dat beleid invloed
hebben op het sociaal werk.
1
, Hoofdstuk 1: Sociaal werk definiëren
Payne:
Beschouwd sociaal werk als een sociaal construct: Een activiteit die het product is van hoe we in een
bepaalde tijd in onze samenleving kijken naar sociale problemen en hoe ze aan te pakken.
De eerste definitie in 1957:
Legde vooral nadruk op het ondersteunen van individuen en groepen van mensen om zich beter te
kunnen inschakelen in en aanpassen aan de samenleving.
Definitie 1982:
Legde de nadruk op de rol van het sociaal werk en het initiëren en begeleiden van maatschappelijke
veranderingsprocessen.
Sinds 1982 zijn er op wereldvlak een aantal fundamentele veranderingen gebeurd.
Verschuiving van een industriële naar een postindustriële samenleving.
Technologische vooruitgang die een impact had op de manier waarop goederen en diensten
geproduceerd en arbeid georganiseerd werden.
Belangrijkere internationale invloeden, het concept natiestaat was niet langer houdbaar.
Thema’s als sociale rechtvaardigheid en mensenrechten won steeds meer belang.
Definitie 2000:
Meer focus op mensenrechten en sociale rechtvaardigheid.
Er werd meer duiding gegeven bij de centrale waarden, de theoretische onderbouw en de praktijk
van het sociaal werk door de persoon in zijn sociale context centraal te stellen.
Door de persoon in zijn sociale context centraal te stellen werd geprobeerd om de grote variatie in
sociaalwerkprakijken te overkoepelen.
Het proces van voortdurende maatschappelijke veranderingen heeft er echter voor gezorgd dat
deze internationale definitie geen lang leven heeft gehad.
De definities zijn vooral geldig voor de Westerse wereld door de nadruk op individuele
rechten, een gebrek aan erkenning voor collectieve rechten en het fundamentele belang van
stabiliteit, continuïteit en sociale cohesie.
= Niet globaal
De huidige globale definitie van sociaal werk uitgelicht
Definitie 2014:
Sociaal werk is een praktijkgebaseerd beroep en een academische discipline die sociale
veranderingen en ontwikkeling, sociale cohesie, empowerment en bevrijding van mensen bevordert.
Principes van sociale rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve verantwoordelijkheid en respect
voor diversiteit staan centraal in het sociaal werk. Onderbouwd door sociaalwerktheorieën, sociale
wetenschappen, menswetenschappen en inheemse en lokale vormen van kennis, engageert sociaal
werk mensen en structuren om levensuitdagingen en problemen aan te pakken en welzijn te
bevorderen.
Er is meer focus op structurele benadering i.p.v. individuele.
Naast mensenrechten en sociale rechtvaardigheid is er ook collectieve verantwoordelijkheid en
respect voor diversiteit.
De zin “The above definition may be amplified at national and/or regional levels.”
Er wordt een stuk tegemoetgekomen aan de eerdere kritiek dat het eigenlijk onmogelijk is om één
allesomvattende definitie te formuleren die alle vormen van sociaal werk wereldwijd overkoepeld.
2
Sociaal werk
Hoofdstuk 1: Sociaal werk defi niëren
Introductie
Sociaal werk in Vlaanderen kan zowel een professionele bachelor zijn of een academische master.
Sociaal werk is geen uitsluitend Vlaamse aangelegenheid.
Overal ter wereld, in alle continenten.
Er is een hele grote diversiteit aan praktijk.
Een eerste beeld: De sociaalwerkboom
De boom geeft aan dat alle sociaalwerkpraktijken een gemeenschappelijke basis hebben.
Enerzijds de historische wortels die voor alle vormen van sociaal werk dezelfde zijn.
Anderzijds is er de gemeenschappelijke stap: het beeld voor de grootste gemene deler tussen alle
vormen van sociaal werk.
In de stam zitten de gemeenschappelijke vaardigheden, kennis en attitudes die sociaal werkers
moeten ontwikkelen en die vertaald worden in methodiek, theorieën en normatieve kaders.
De verschillende takken zorgen ervoor dat de stam mee verandert.
Afstudeermogelijkheden:
- Maatschappelijk werk
- Sociaal-cultureel werk
- Syndicaal werk
- Sociaaljuridische dienstverlening
- Personeelswerk
- Kunst- en cultuurbemiddeling
Sociaal werk is voortdurend in evolutie en is onlosmakelijk verbonden met veranderingen in de
maatschappij.
Het wordt blootgesteld aan allerlei elementen, sociaal werk wordt als eerste geconfronteerd met
verandering en dynamiek in de samenleving.
De kruin wordt complexer.
Maatschappelijke evoluties zorgen ervoor dat er nieuwe takken groeien.
De takken gaan in de kruin verstrengelen.
De sociaalwerkboom is geen alleenstaande boom. Hij staat in een bos samen met bomen die andere
disciplines vertegenwoordigen.
Bv: orthopedagogie, psychologie, verpleegkundige…
Sociaal werk definiëren in historisch perspectief
De eerste professionele vormen ontstonden aan het eind van de 19 e eeuw.
Sociaal werk is onlosmakelijk verbonden met de samenleving waarvan het deel uit maakt. De functie
van het sociaal werk in de samenleving is rechtstreeks afhankelijk van de bestaande sociale
structuren en sociaal beleid, wat maakt dat wijzigingen in die structuren en dat beleid invloed
hebben op het sociaal werk.
1
, Hoofdstuk 1: Sociaal werk definiëren
Payne:
Beschouwd sociaal werk als een sociaal construct: Een activiteit die het product is van hoe we in een
bepaalde tijd in onze samenleving kijken naar sociale problemen en hoe ze aan te pakken.
De eerste definitie in 1957:
Legde vooral nadruk op het ondersteunen van individuen en groepen van mensen om zich beter te
kunnen inschakelen in en aanpassen aan de samenleving.
Definitie 1982:
Legde de nadruk op de rol van het sociaal werk en het initiëren en begeleiden van maatschappelijke
veranderingsprocessen.
Sinds 1982 zijn er op wereldvlak een aantal fundamentele veranderingen gebeurd.
Verschuiving van een industriële naar een postindustriële samenleving.
Technologische vooruitgang die een impact had op de manier waarop goederen en diensten
geproduceerd en arbeid georganiseerd werden.
Belangrijkere internationale invloeden, het concept natiestaat was niet langer houdbaar.
Thema’s als sociale rechtvaardigheid en mensenrechten won steeds meer belang.
Definitie 2000:
Meer focus op mensenrechten en sociale rechtvaardigheid.
Er werd meer duiding gegeven bij de centrale waarden, de theoretische onderbouw en de praktijk
van het sociaal werk door de persoon in zijn sociale context centraal te stellen.
Door de persoon in zijn sociale context centraal te stellen werd geprobeerd om de grote variatie in
sociaalwerkprakijken te overkoepelen.
Het proces van voortdurende maatschappelijke veranderingen heeft er echter voor gezorgd dat
deze internationale definitie geen lang leven heeft gehad.
De definities zijn vooral geldig voor de Westerse wereld door de nadruk op individuele
rechten, een gebrek aan erkenning voor collectieve rechten en het fundamentele belang van
stabiliteit, continuïteit en sociale cohesie.
= Niet globaal
De huidige globale definitie van sociaal werk uitgelicht
Definitie 2014:
Sociaal werk is een praktijkgebaseerd beroep en een academische discipline die sociale
veranderingen en ontwikkeling, sociale cohesie, empowerment en bevrijding van mensen bevordert.
Principes van sociale rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve verantwoordelijkheid en respect
voor diversiteit staan centraal in het sociaal werk. Onderbouwd door sociaalwerktheorieën, sociale
wetenschappen, menswetenschappen en inheemse en lokale vormen van kennis, engageert sociaal
werk mensen en structuren om levensuitdagingen en problemen aan te pakken en welzijn te
bevorderen.
Er is meer focus op structurele benadering i.p.v. individuele.
Naast mensenrechten en sociale rechtvaardigheid is er ook collectieve verantwoordelijkheid en
respect voor diversiteit.
De zin “The above definition may be amplified at national and/or regional levels.”
Er wordt een stuk tegemoetgekomen aan de eerdere kritiek dat het eigenlijk onmogelijk is om één
allesomvattende definitie te formuleren die alle vormen van sociaal werk wereldwijd overkoepeld.
2
