Historiek van het sociaal werk
Sociaal werk
Hoofdstuk 3: Historiek van het sociaal werk
Evolutie van het Vlaams sociaal werk in drie grote lijnen:
Klassieke periode: Sociaal werk in het teken van liefdadigheid, materiële armen- en ziekenzorg,
uitgaande van kerken, klooster en rijke burgervrouwen. (voor de 19 e eeuw)
Moderne periode: Startende professionalisering vanuit organisaties zoals arbeiders- en
vrouwenbewegingen.
(19e eeuw)
Hedendaagse periode: Sociaal werk in de welvaartstaat. Inhoudelijke professionalisering,
theorievorming en specialisatie. (20e en 21e eeuw)
Sociaal werk in de revolutionaire 19e eeuw
Tijdperk van revoluties
De industriële revolutie, de verlichting, de Franse, Amerikaanse of Belgische Revolutie… Deze feiten
raken aan diverse sociale kwesties.
Bv: Onrecht, uitbuiting en achterstelling, maar ook aan emancipatie en vormen van democratisch
verzet.
Dit alles vormt een onstaansachtergrond voor sociaal werk. De vrijheids-gelijkheidsidealen van de
Franse Revolutie (liberté, egalité et fraternité) liggen aan het hart van sociaal werk.
De kritische dialoog tussen vertegenwoordigers van de verlichting enerzijds en die van de romantiek
anderzijds maakt duidelijk dat sociaal werk niet alleen een redelijke manier met ‘het hoofd bedreven’
moet worden, maar ook een kwestie van overtuigen en idealisme is en dus een ‘harts-zaak’.
De sociale kwestie
De industriële revolutie leidde tot wat men sociale quaestie is gaan noemen.
Sociale quaestie:
De sociale gewassen van de snel industrialiserende, kapitalistische samenleving.
Het gaat om de ellendige werk- en levensomstandigheden van de 19 e-eeuwse fabrieksarbeiders.
De kapitalist stak de winst in eigen zak of investeerde ze in nieuw kapitaal.
Gevolgen: armoede, kindersterfte, slechte huisvesting, onhygiënische omstandigheden…
De proletariër = traditionele doelgroep van het sociaal werk.
Arbeidersbewegingen
Zijn een reactie op de 19e-eeuwse sociale kwestie vanuit de arbeiders.
- Aanvankelijk een sociaal-culturele kliek van progressievelingen.
- Evolueert naar (een) politieke beweging(en).
- Zullen allerlei volkswerken oprichten.
1
, Historiek van het sociaal werk
Volkswerken:
- Maatschappijen van onderlinge bijstand: Spaarkassen die gegrond waren op
verzekeringslogica.
- Vakbonden
- Coöperaties: Economische samenwerkingsverbanden van en voor arbeiders.
Kleine ambachtslieden legden het weinige kapitaal dat ze hadden samen om de
kapitalistische burgerij met haar eigen wapens te verslaan. Wie lid of aandeelhouder was kon
op een goedkope manier producten van de betreffende winkel krijgen.
- Volkswerken: Behartigde naast materiële ook niet-materiële behoeften zoals sociale
behoefte aan vorming en gezelschap.
= ook werkterreinen van de hedendaagse sociaal werkers
Vrouwenbewegingen & ontstaan van het beroep
Friendly visitors:
Vrouwen gingen op huisbezoeken bij armen om hen te voorzien van wat hulp in natura, elementaire
ziekenzorg en goede raad.
Liefdadigheid sluit aan bij de rol van de huisvrouw die als moeder en echtgenote het ‘dienende
liefdewerk’ gewoon was.
Middelen om zich te emanciperen.
Ook de fouding mothers van het sociaal werk waren actief bezig met liefdadigheid.
- Charity Organisation System
- Settlementsbeweging
De fouding mothers slaagden erin om de uiteenlopende praktijken van liefdadigheid samen te
brengen in een Charity Organisation System (COS).
Lag aan de basis van professionalisering van het sociaal werk als beroep.
Ze evolueerden de liefdadigheidspraktijken tot de methodiek van social casework.
Marie Kamphuis: Bracht deze ideeën binnen in Nederland, en daarna in Vlaanderen.
Social casework:
Het verbeteren van de wisselwerking tussen de mens en zijn omgeving.
Daarin waren twee dingen van belang: De krachten van de cliënt mobiliseren en de leefomgeving
van de hulpvragende toegankelijk te maken.
Settlementbeweging:
Vrouwen zoals Jane Addams kwamen in Engeland wonen, werken en leven in achterstandswijken om
van daaruit aan volksverheffing te doen.
Hier bevinden zich de kiemen van het Amerikaanse groupwork (groepswerk) en communitywork
(buurt- en opbouwwerk) = op basis van onze drie basismethodieken (social casework, group- en
communitywork).
2
Sociaal werk
Hoofdstuk 3: Historiek van het sociaal werk
Evolutie van het Vlaams sociaal werk in drie grote lijnen:
Klassieke periode: Sociaal werk in het teken van liefdadigheid, materiële armen- en ziekenzorg,
uitgaande van kerken, klooster en rijke burgervrouwen. (voor de 19 e eeuw)
Moderne periode: Startende professionalisering vanuit organisaties zoals arbeiders- en
vrouwenbewegingen.
(19e eeuw)
Hedendaagse periode: Sociaal werk in de welvaartstaat. Inhoudelijke professionalisering,
theorievorming en specialisatie. (20e en 21e eeuw)
Sociaal werk in de revolutionaire 19e eeuw
Tijdperk van revoluties
De industriële revolutie, de verlichting, de Franse, Amerikaanse of Belgische Revolutie… Deze feiten
raken aan diverse sociale kwesties.
Bv: Onrecht, uitbuiting en achterstelling, maar ook aan emancipatie en vormen van democratisch
verzet.
Dit alles vormt een onstaansachtergrond voor sociaal werk. De vrijheids-gelijkheidsidealen van de
Franse Revolutie (liberté, egalité et fraternité) liggen aan het hart van sociaal werk.
De kritische dialoog tussen vertegenwoordigers van de verlichting enerzijds en die van de romantiek
anderzijds maakt duidelijk dat sociaal werk niet alleen een redelijke manier met ‘het hoofd bedreven’
moet worden, maar ook een kwestie van overtuigen en idealisme is en dus een ‘harts-zaak’.
De sociale kwestie
De industriële revolutie leidde tot wat men sociale quaestie is gaan noemen.
Sociale quaestie:
De sociale gewassen van de snel industrialiserende, kapitalistische samenleving.
Het gaat om de ellendige werk- en levensomstandigheden van de 19 e-eeuwse fabrieksarbeiders.
De kapitalist stak de winst in eigen zak of investeerde ze in nieuw kapitaal.
Gevolgen: armoede, kindersterfte, slechte huisvesting, onhygiënische omstandigheden…
De proletariër = traditionele doelgroep van het sociaal werk.
Arbeidersbewegingen
Zijn een reactie op de 19e-eeuwse sociale kwestie vanuit de arbeiders.
- Aanvankelijk een sociaal-culturele kliek van progressievelingen.
- Evolueert naar (een) politieke beweging(en).
- Zullen allerlei volkswerken oprichten.
1
, Historiek van het sociaal werk
Volkswerken:
- Maatschappijen van onderlinge bijstand: Spaarkassen die gegrond waren op
verzekeringslogica.
- Vakbonden
- Coöperaties: Economische samenwerkingsverbanden van en voor arbeiders.
Kleine ambachtslieden legden het weinige kapitaal dat ze hadden samen om de
kapitalistische burgerij met haar eigen wapens te verslaan. Wie lid of aandeelhouder was kon
op een goedkope manier producten van de betreffende winkel krijgen.
- Volkswerken: Behartigde naast materiële ook niet-materiële behoeften zoals sociale
behoefte aan vorming en gezelschap.
= ook werkterreinen van de hedendaagse sociaal werkers
Vrouwenbewegingen & ontstaan van het beroep
Friendly visitors:
Vrouwen gingen op huisbezoeken bij armen om hen te voorzien van wat hulp in natura, elementaire
ziekenzorg en goede raad.
Liefdadigheid sluit aan bij de rol van de huisvrouw die als moeder en echtgenote het ‘dienende
liefdewerk’ gewoon was.
Middelen om zich te emanciperen.
Ook de fouding mothers van het sociaal werk waren actief bezig met liefdadigheid.
- Charity Organisation System
- Settlementsbeweging
De fouding mothers slaagden erin om de uiteenlopende praktijken van liefdadigheid samen te
brengen in een Charity Organisation System (COS).
Lag aan de basis van professionalisering van het sociaal werk als beroep.
Ze evolueerden de liefdadigheidspraktijken tot de methodiek van social casework.
Marie Kamphuis: Bracht deze ideeën binnen in Nederland, en daarna in Vlaanderen.
Social casework:
Het verbeteren van de wisselwerking tussen de mens en zijn omgeving.
Daarin waren twee dingen van belang: De krachten van de cliënt mobiliseren en de leefomgeving
van de hulpvragende toegankelijk te maken.
Settlementbeweging:
Vrouwen zoals Jane Addams kwamen in Engeland wonen, werken en leven in achterstandswijken om
van daaruit aan volksverheffing te doen.
Hier bevinden zich de kiemen van het Amerikaanse groupwork (groepswerk) en communitywork
(buurt- en opbouwwerk) = op basis van onze drie basismethodieken (social casework, group- en
communitywork).
2
