Hoofdstuk 10: Mensenrechten en sociaal werk
Sociaal werk
Hoofdstuk 10: Mensenrechten en sociaal werk
Verschillende benaderingen inzake mensenrechten
Juridische benadering
De casus van de heer Wackenheim
Lees p.312-314
Grondrechten of mensenrechten
Grondrechten:
Slaat op de fundamentele rechten en vrijheden van de mens.
Ze zijn opgenomen in de rechtsorde omdat de overheid geen keuze heeft, ze gaan vooraf aan de
staat.
Ze zijn opgenomen in de grondwet en/of in internationale verdragen.
Onderscheid tussen:
- Grondrechten: Nationaal
Bv: Grondwet of andere nationale wetten.
- Mensenrechten: Internationaal
Het onderscheid is niet zo van belang/loopt door elkaar.
Indeling
Burgerlijke en politieke rechten:
Verwijzen naar rechten en vrijheden om als volwaardige burger te participeren in de maatschappij.
Zijn historisch ontstaan vanuit de bekommernis dat de staat niet te veel mag tussenkomen in de
uitoefening van rechten.
- Burgerlijke rechten: Zijn er ter bescherming van de individuele vrijheden en bescherming van
de burger tegen mogelijk machtsmisbruik.
Bv: Recht op persoonlijke vrijheid, recht op privacy, vrijheid van godsdienst…
- Politieke rechten: Dienen om burgers te laten deelnemen aan het staatsgezag.
Bv: Recht om te stemmen, recht om verkozen te worden, recht om een politieke partij op te
richten…
Economische, sociale en culturele rechten:
Rechten die de overheid verplichten om een aantal voorwaarden te scheppen opdat eenieder een
menswaardig leven kan leiden.
Het is een sociaal grondrecht dat bepaald wat er onder recht op een menswaardig leven begrepen
kan worden.
Bv: Recht op sociale zekerheid, recht op arbeid, recht op sociaal-culturele ontplooiing, recht op
huisvesting…
Collectieve en solidariteitsrechten:
Die dienen ten aanzien van groepen en personen een bepaalde globale toestand te garanderen.
Bv: Recht van volkeren op zelfbeschikking, recht op ontwikkeling, recht op vrede, recht op een gezond
milieu…
1
, Hoofdstuk 10: Mensenrechten en sociaal werk
Non-take up:
Het blijkt dat ondanks de grondrechten en de juridische vertaling ervan mensen nog steeds
onbeschermd zijn en hun rechten niet opnemen.
De uitdaging voor het sociaal werk = De effectiviteit van de mensenrechten bevorderen
(= enhancing effectivity).
- Mensen wijzen op grondrechten en de weg ernaartoe tonen + schendingen ervan signaleren.
- Oplossingen in cases zoeken met menselijke waardigheid als maatstaf.
Bronnen
Bronnen van grond- en mensenrechten:
Zijn de verdragen waarin die mensenrechten zijn omschreven.
Verenigde Naties in New York:
Werd opgericht op 24 oktober 1945 om de vrede door internationale samenwerking en collectieve
veiligheid te bevorderen.
= Internationaal – intergouvernementeel, direct afdwingbaar
De mensenrechten naleven is een van de belangrijkste doelstellingen.
Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.
Bijna alle landen zijn lid van de VN (91).
Organen:
- Internationaal gerechtshof in Den Haag.
- Mensenrechtencomité van de VN.
De Raad van Europa:
= Internationaal – intergouvernementeel, direct afdwingbaar
Werd opgericht in 1949 om de democratie, de mensenrechten en de eenheid tussen de lidstaten te
bevorderen.
47 lidstaten
Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (1950)
Europees Sociaal Handvest (1961 en herzien in 1996)
Belangrijkste orgaan: Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg.
De Europese Unie:
Het verdrag van Lissabon geeft de Europese Unie een binden Handvest van grondrechten en bepaalt
dat de Europese Unie zal toetreden tot het EVRM.
Op deze manier is het een betere mensenrechtenbescherming voorzien dan voorheen.
27 lidstaten
De Belgische Grondwet:
Bepaalt welke rechten de Belgen hebben.
Sociale grondrechten in artikel 23 en 24.
Lees p.318
2
Sociaal werk
Hoofdstuk 10: Mensenrechten en sociaal werk
Verschillende benaderingen inzake mensenrechten
Juridische benadering
De casus van de heer Wackenheim
Lees p.312-314
Grondrechten of mensenrechten
Grondrechten:
Slaat op de fundamentele rechten en vrijheden van de mens.
Ze zijn opgenomen in de rechtsorde omdat de overheid geen keuze heeft, ze gaan vooraf aan de
staat.
Ze zijn opgenomen in de grondwet en/of in internationale verdragen.
Onderscheid tussen:
- Grondrechten: Nationaal
Bv: Grondwet of andere nationale wetten.
- Mensenrechten: Internationaal
Het onderscheid is niet zo van belang/loopt door elkaar.
Indeling
Burgerlijke en politieke rechten:
Verwijzen naar rechten en vrijheden om als volwaardige burger te participeren in de maatschappij.
Zijn historisch ontstaan vanuit de bekommernis dat de staat niet te veel mag tussenkomen in de
uitoefening van rechten.
- Burgerlijke rechten: Zijn er ter bescherming van de individuele vrijheden en bescherming van
de burger tegen mogelijk machtsmisbruik.
Bv: Recht op persoonlijke vrijheid, recht op privacy, vrijheid van godsdienst…
- Politieke rechten: Dienen om burgers te laten deelnemen aan het staatsgezag.
Bv: Recht om te stemmen, recht om verkozen te worden, recht om een politieke partij op te
richten…
Economische, sociale en culturele rechten:
Rechten die de overheid verplichten om een aantal voorwaarden te scheppen opdat eenieder een
menswaardig leven kan leiden.
Het is een sociaal grondrecht dat bepaald wat er onder recht op een menswaardig leven begrepen
kan worden.
Bv: Recht op sociale zekerheid, recht op arbeid, recht op sociaal-culturele ontplooiing, recht op
huisvesting…
Collectieve en solidariteitsrechten:
Die dienen ten aanzien van groepen en personen een bepaalde globale toestand te garanderen.
Bv: Recht van volkeren op zelfbeschikking, recht op ontwikkeling, recht op vrede, recht op een gezond
milieu…
1
, Hoofdstuk 10: Mensenrechten en sociaal werk
Non-take up:
Het blijkt dat ondanks de grondrechten en de juridische vertaling ervan mensen nog steeds
onbeschermd zijn en hun rechten niet opnemen.
De uitdaging voor het sociaal werk = De effectiviteit van de mensenrechten bevorderen
(= enhancing effectivity).
- Mensen wijzen op grondrechten en de weg ernaartoe tonen + schendingen ervan signaleren.
- Oplossingen in cases zoeken met menselijke waardigheid als maatstaf.
Bronnen
Bronnen van grond- en mensenrechten:
Zijn de verdragen waarin die mensenrechten zijn omschreven.
Verenigde Naties in New York:
Werd opgericht op 24 oktober 1945 om de vrede door internationale samenwerking en collectieve
veiligheid te bevorderen.
= Internationaal – intergouvernementeel, direct afdwingbaar
De mensenrechten naleven is een van de belangrijkste doelstellingen.
Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.
Bijna alle landen zijn lid van de VN (91).
Organen:
- Internationaal gerechtshof in Den Haag.
- Mensenrechtencomité van de VN.
De Raad van Europa:
= Internationaal – intergouvernementeel, direct afdwingbaar
Werd opgericht in 1949 om de democratie, de mensenrechten en de eenheid tussen de lidstaten te
bevorderen.
47 lidstaten
Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (1950)
Europees Sociaal Handvest (1961 en herzien in 1996)
Belangrijkste orgaan: Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg.
De Europese Unie:
Het verdrag van Lissabon geeft de Europese Unie een binden Handvest van grondrechten en bepaalt
dat de Europese Unie zal toetreden tot het EVRM.
Op deze manier is het een betere mensenrechtenbescherming voorzien dan voorheen.
27 lidstaten
De Belgische Grondwet:
Bepaalt welke rechten de Belgen hebben.
Sociale grondrechten in artikel 23 en 24.
Lees p.318
2
