Notes by: Hannah, Emma & Esmé
Title: Where is the path taking us?
ABALINGISWA
UMMELELI: Main and important characters
uMzwakhe Mbatha
○ Ungumlingiswa umkhulu (main character)
○ Umfana wesikole oyisigebengu esisebenzela uKK (ukwenza ukugebengu)
■ Uthembekile kuKK (loyal)
■ Uvamlalela kuKK (obey)
■ Uyamhlonipha (respect)
○ UMzwakhe wamkhulelisa uZama (gets her preg.)
■ Unomtwana noZama, unobaba wengane kaZama
■ Akafuni muntu isondela kuZama - doesn’t want people near Zama
○ Uyamkhohlisa uZama (unomkohlisi)
■ Ngezinto ngobugebengu noKK
■ ngokuthi nguyena owahlela ukubulalwa nguThemba
■ Ngohambo lwaseBotswana
■ Akamtsheli ukuthi imali uyithathapi
○ UMzwakhe usebenza itoho eKapa - uMandla wamtholela umsebenzi
○ Uyisigebengu
■ Waqasha uLumumba ukuthi abulale uThemba
■ Untshontsha izimoto - ushushumbisa izimoto
■ Ushushumbisa amadayimane
■ Ushisa nemoto (eSwazini) wacisha ubufakazi
■ uMzwakhe uyisigebengu uhlakaniphile
■ Thutha (transport) imali yomgunyathi (fake money)
○ Unodlame
■ ushaya uSipho
■ Ubulalwe uThemba
○ Unamanga (kakhulu)
○ Unesibindi esisabekayo - very brave
■ Wenza ubugebengu obujulile nakuba esafunda isikole (commits serious crimes
while still in school)
■ Ushushumbisa izimoto ezintshontshiwe. (smuggling stolen cars)
■ Ukwazi ukwenza ubugebengu amazwe amane (commits crimes in 4 countries)
- eSwazini: ukushisa izimoto esiteshini samaphoyisa ukuqeda ubufakazi
- eBotswana: ukulanda izidakamizwa kanya namadayimane
- eNingizimu Afrika: qhuma indlu kaMartha ;
- eMozambique: uthutha imoto ezintshontsha
○ Unesikhwele / Umuntu onomona - jealous
, ■ Ucela Lumumba ukuba sibulale uThemba ombangisa uZama intombi yakhe. He
asks Lumumba to kill Themba who is trying to seduce Zama, his girlfriend
■ Ufuna nokubuWaphumelela kahle kumatikuletsheni, izifundo ezine waziphasa
ngamlengiso.
■ Ukuphasa ngamalengisolala isoka elisha likaZama (funa ukubulalwe Romeo)
ngoba esola ukuthi useqomile. He also wants to kill Zama’s new boyfriend because
he suspects she is in a relationship
○ Unothando - loving
■ Ukhokhela udadewabo imali yesikole - pays for his sister’s school fees
- Umama ushonile
- Ubaba uyisidakwa
■ Ukathalela noZama ngezidingo zempilo (ngengokuthembisa ukuthi uzomkhokela
enyuvesi)
■ Uya ukhathalela umndeni wakhe - takes care of his family
○ Unakho ukulalela - he can listen
■ Wakwazi ukulalela ubhuti uMandla ohlala esitaladini sinye naye elokishini ngokuba
avuma ukuyosebenza eKapa papho ayemtholele ohona itoho - He listens to his
brother Mandla who lives on the same street in the township because he agreed to
work in Cape Town where his brother found him a part-time job
○ Uhlakaniphile - smart
■ Waphumelela kahle kumatikuletsheni, izifundo ezine waziphasa ngamlengiso.
■ Ukuphasa ngamalengiso
UThandi
○ Udadewabo kaMzwakhe
○ UThandi uthukile ukuthi uMzwakhe ubulale uThemba futhi ukhathazekile ngokuthi
uzobulala noRomeo
○ Umbikela emaphoyiseni
UZama
○ Intombi kaMzwakhe
○ Usethole umntwana (has a child)
○ uZama umuhle
○ uZama ubalekela ugogo ngesikhathi ekhulelwe
○ uZama ngumfuni enyuvesi eThekwini futhi uphase kahle
○ Uthanda noma uyinthombi yaMzwakhe
○ uZama akazi ukuthi isoka lakhe lisigebengu
○ Ukholiseka kalula
○ Uyayithanda imali
○ Uhlakaniphile
uMaMpanza
○ Umama kaZama
, UKK (Khumbulani Khwesa)
○ Isigebengu esingumholi wezigebengu - Leader of the criminals
■ Ungqondongqondo wesiqebengu (mastermind)
■ Uyena umnikazi (owner)
■ Uyahlela ubugebengu (arranges crime)
■ Uqasha abantu (hires people)
■ Imali izakuye (money comes to him)
■ Unamapoyisa asabenza nawo (police officers working with him)
■ Unesihluku (ruthless)
○ Ubugebengu ubufaka:
■ ukuntshontsha izimoto (stealing cars)
■ ukwenza imali yomgunyathi (making counterfeit money)
■ ukubulala bantu (killing people)
■ ukushushumbisa amadayimane (smuggling diamonds)
■ Ukushushumbisa izidakamizwa (smuggling drugs)
○ Ubenza eNingizimu Afrika nangaphandle (works in SA & abroad)
○ Usebenzisa izingane zesikole (uses school children)
Ubudlelwano noMartha
- Bayazondana (hate each other)
- Ufuna ukuthola imali uKK (imali yamvelemlomo)
- uKK wazama ukumqhumisa (tries to blow her up)
- uMartha ubophise uKK
Ubudlelwano noPhiri
- Phiri noMartha bayamhlola
Ubudlelwano noMzwakhe (umthelelo: impacts)
- Buphazimise/bulala (bhubha - destroy) ikusasa likeMzwakhe - destroys Mzwakhe’s
future
- Usebenzisa uMzwakhe okwenza ubugebengu - uses him
- UMzwakhe uhlakaniphile lesikoleni - smart at school
- Uhlakaniphile ngokwemvelo - naturally clever
- Ufunda ubulala, ukuntshontsha, ushushumbisa, ukufihla izinto ngokukhuluma amanga
- Uzogcinwa ejele iminyaka engamashumi amathathu nanhlanu - he will be imprisoned for
35 years
UMaziya
○ Iphoyisa eliyisigebengu
uZondi
○ Usayitsheni(sergeant) esiteshini samaphoyisa saseRichards Bay
UThemba Cele
○ Umfana wesikole ofunda noMzwakhe
uSipho
○ Umfana wesikole ofunda noMzwakhe
uCele
○ Inyanga(traditional healer) enguyise kaThemba