Week 1 KWM
HC Onderzoekdesigns
Epidemiologisch onderzoek
- Onderzoek in groepen
- Doorgaans gebaseerd op vergelijkingen (bv. optreden longkanker bij rokers en niet-rokers)
- Resultaten uitgedrukt in maat en getal (bv. rokers 3x hogere kans in vergelijking met niet-
rokers)
Stelling: Overgewicht leidt tot diabetes
- Er zijn studies nodig die naar deze relatie kijken
o Determinant (overgewicht) > uitkomst (diabetes)
- Hoe meet je overgewicht?
o BMI is goede maat; BMI houdt rekening met lengte, en heeft een relatie met %
bodyfat
1. SHIELD-onderzoek
- Study to Help Improve Early evaluation and management of risk factors Leading to Diabetes
- Vragenlijst verstuurd naar 200.000 huishoudens in de USA
o Vragen over gewicht en lengte
o En vragen of diagnose diabetes
- Wat voor soort onderzoek is dit?
o Cross-sectioneel (transversaal) of longitudinaal
o Cross-sectioneel omdat de determinant en de uitkomst op hetzelfde moment
worden gemeten (dus gewicht en diabetes)
- Naarmate BMI hoger > hoger percentage DM
o Op basis hiervan kun je nog niet helemaal zeggen dat overgewicht leidt tot diabetes
- Geldt niet als bewijs voor de stelling
o Want diabetes kan ook tot overgewicht leiden
o Kan ook geen verband zijn (toeval)
o Of derde factor die allebei verklaard
- Dus: uit transversaal onderzoek kun je geen causale verbanden afleiden!
2. NHANES-onderzoek
- Elk jaar andere grote groep mensen onderzocht, veel gegevens verzameld
o Ook over overgewicht en diabetes
o Dit is een cross-sectioneel onderzoek (herhaald in de tijd); wel op verschillende
momenten gemeten maar bij verschillende momenten
o Longitudinaal is op 2 verschillende tijdstippen maar bij dezelfde groep mensen
- Laat zien dat diabetes heel veel toeneemt in de tijd
- Geen bewijs voor de stelling overgewicht leidt tot diabetes
o Het ene fenomenen hoeven niet te leiden tot het ander
3. AusDIab-onderzoek
- 11.247 deelnemers 25+, vele metingen
o Ook glucose, lengte, gewicht en leefstijl
o In 2004 iedereen weer opnieuw gemeten
- Dit is een longitudinaal onderzoek; op 2 meetmomenten bij dezelfde groep gemeten
o Cohort study;
▪ Begint met een studiegroep op basis inclusiecriteria
▪ Exposure: overgewicht of niet (sluit geen mensen uit)
▪ Je kijkt bij wie diabetes ontwikkelt; datacollectie en tijd in zelfde richting
, - Resultaten laten zien dat iedereen bijna wel in BMI toenam, bij jongere mensen vooral
o Incidentie diabetes hoogste bij obesitas
- Geldt dit als bewijs voor de stelling?
o Je kunt niet zeggen dat er een causaal verband is
o Maar wel een hele grote mate van waarschijnlijkheid
o Want dit verband is hetzelfde als de volgende stelling: mensen die met schoenen
slapen krijgen vaker hoofdpijn in de ochtend, dus van slapen met schoenen krijg je
hoofdpijn
▪ Is dit causaal verband?
▪ Nee kun je niet zeggen, alcohol speelt hier een rol (3e factor= cofounder) die
met beide te maken heeft (slapen met schoenen vanwege moe zijn en met
hoofdpijn krijgen van de kater)
▪ Deze factor verstoord relatie van determinant en uitkomst
o Associatie: bv. inactiviteit kan als 3e factor spelen voor de stelling van diabetes en
overgewicht
▪ Nog steeds wel grote mate van waarschijnlijkheid
4. Randomized controlled trial (= onderzoeksopzet waar geen last van 3e factor (cofounder)
- Studiegroep > wijs je op basis van toeval iemand toe aan een groep
o Tijdens studie blijft alles hetzelfde
o Dus als je verschil vindt in de uitkomst > te wijten aan de interventie > dus causaal
verband kan aangetoond worden
- Dit gaat niet bij overgewicht maar bij veel onderzoeken kan dit wel
- Altijd longitudinaal
o Deelt mensen in, doet interventie en wacht in de tijd en kijkt naar resultaat
5. SEARCH-study
- 6 centra in USA, 10-22 jaar
o 79 jongeren met diabetes, 190 jongeren zonder
- Vraag aan moeders: had u overgewicht voor zwangerschap van het kind?
- Associatie: in utero blootgesteld aan obese moeder > diabetes ja of nee (uitkomst)
- Wat voor soort onderzoek is dit?
o Longitidunaal: 2 meetmomenten en kijkt bij dezelfde mensen waar ze in de buik aan
zijn blootgesteld
- Is een case-control study
o Je begint aan het einde van de studie; verzamelen van cases (mensen met diabetes)
en zoekt hier controles bij
o Gaat dan terug in de tijd > kijkt waar deze mensen toen aan zijn blootgesteld
o Datacollectie tegengesteld aan de tijd
- Resultaten: de kinderen blootgesteld aan maternale obesitas hebben vaker diabetes
- Overgewicht moeder leidt tot diabetes kind, is er bewijs hiervoor?
o Causaal verband is niet aan te tonen
o Want geen experimenteel (RCT) onderzoek, de cofounders (3e factoren) kunnen de
resultaten vertekenen
o Wel grote mate van waarschijnlijkheid
,Onderzoeksdesings
- Cross-sectioneel
o Meet je alles op 1 moment in de tijd (determinant en uitkomst)
▪ Heb je dm en overgewicht
o Zeker geen causaal verband mee aan tte tonen
- Cohort
o Begint met een groep; stelt vast of iemand overgewicht heeft of niet
o Wacht in de tijd > krijgt iemand DM ja of nee
- Gerandomiseerd experiment (RCT)
o Wijst mensen toe aan bepaalde groep (anders dan cohort) op basis van toeval
o In het heden
- Case-control
o Begin je aan achterkant; zoekt controles bij de cases
o Terug in de tijd naar exposures
Cohortonderzoek
, Randomized controlled trial
Case control study
Cross-sectioneel onderzoek
HC Onderzoekdesigns
Epidemiologisch onderzoek
- Onderzoek in groepen
- Doorgaans gebaseerd op vergelijkingen (bv. optreden longkanker bij rokers en niet-rokers)
- Resultaten uitgedrukt in maat en getal (bv. rokers 3x hogere kans in vergelijking met niet-
rokers)
Stelling: Overgewicht leidt tot diabetes
- Er zijn studies nodig die naar deze relatie kijken
o Determinant (overgewicht) > uitkomst (diabetes)
- Hoe meet je overgewicht?
o BMI is goede maat; BMI houdt rekening met lengte, en heeft een relatie met %
bodyfat
1. SHIELD-onderzoek
- Study to Help Improve Early evaluation and management of risk factors Leading to Diabetes
- Vragenlijst verstuurd naar 200.000 huishoudens in de USA
o Vragen over gewicht en lengte
o En vragen of diagnose diabetes
- Wat voor soort onderzoek is dit?
o Cross-sectioneel (transversaal) of longitudinaal
o Cross-sectioneel omdat de determinant en de uitkomst op hetzelfde moment
worden gemeten (dus gewicht en diabetes)
- Naarmate BMI hoger > hoger percentage DM
o Op basis hiervan kun je nog niet helemaal zeggen dat overgewicht leidt tot diabetes
- Geldt niet als bewijs voor de stelling
o Want diabetes kan ook tot overgewicht leiden
o Kan ook geen verband zijn (toeval)
o Of derde factor die allebei verklaard
- Dus: uit transversaal onderzoek kun je geen causale verbanden afleiden!
2. NHANES-onderzoek
- Elk jaar andere grote groep mensen onderzocht, veel gegevens verzameld
o Ook over overgewicht en diabetes
o Dit is een cross-sectioneel onderzoek (herhaald in de tijd); wel op verschillende
momenten gemeten maar bij verschillende momenten
o Longitudinaal is op 2 verschillende tijdstippen maar bij dezelfde groep mensen
- Laat zien dat diabetes heel veel toeneemt in de tijd
- Geen bewijs voor de stelling overgewicht leidt tot diabetes
o Het ene fenomenen hoeven niet te leiden tot het ander
3. AusDIab-onderzoek
- 11.247 deelnemers 25+, vele metingen
o Ook glucose, lengte, gewicht en leefstijl
o In 2004 iedereen weer opnieuw gemeten
- Dit is een longitudinaal onderzoek; op 2 meetmomenten bij dezelfde groep gemeten
o Cohort study;
▪ Begint met een studiegroep op basis inclusiecriteria
▪ Exposure: overgewicht of niet (sluit geen mensen uit)
▪ Je kijkt bij wie diabetes ontwikkelt; datacollectie en tijd in zelfde richting
, - Resultaten laten zien dat iedereen bijna wel in BMI toenam, bij jongere mensen vooral
o Incidentie diabetes hoogste bij obesitas
- Geldt dit als bewijs voor de stelling?
o Je kunt niet zeggen dat er een causaal verband is
o Maar wel een hele grote mate van waarschijnlijkheid
o Want dit verband is hetzelfde als de volgende stelling: mensen die met schoenen
slapen krijgen vaker hoofdpijn in de ochtend, dus van slapen met schoenen krijg je
hoofdpijn
▪ Is dit causaal verband?
▪ Nee kun je niet zeggen, alcohol speelt hier een rol (3e factor= cofounder) die
met beide te maken heeft (slapen met schoenen vanwege moe zijn en met
hoofdpijn krijgen van de kater)
▪ Deze factor verstoord relatie van determinant en uitkomst
o Associatie: bv. inactiviteit kan als 3e factor spelen voor de stelling van diabetes en
overgewicht
▪ Nog steeds wel grote mate van waarschijnlijkheid
4. Randomized controlled trial (= onderzoeksopzet waar geen last van 3e factor (cofounder)
- Studiegroep > wijs je op basis van toeval iemand toe aan een groep
o Tijdens studie blijft alles hetzelfde
o Dus als je verschil vindt in de uitkomst > te wijten aan de interventie > dus causaal
verband kan aangetoond worden
- Dit gaat niet bij overgewicht maar bij veel onderzoeken kan dit wel
- Altijd longitudinaal
o Deelt mensen in, doet interventie en wacht in de tijd en kijkt naar resultaat
5. SEARCH-study
- 6 centra in USA, 10-22 jaar
o 79 jongeren met diabetes, 190 jongeren zonder
- Vraag aan moeders: had u overgewicht voor zwangerschap van het kind?
- Associatie: in utero blootgesteld aan obese moeder > diabetes ja of nee (uitkomst)
- Wat voor soort onderzoek is dit?
o Longitidunaal: 2 meetmomenten en kijkt bij dezelfde mensen waar ze in de buik aan
zijn blootgesteld
- Is een case-control study
o Je begint aan het einde van de studie; verzamelen van cases (mensen met diabetes)
en zoekt hier controles bij
o Gaat dan terug in de tijd > kijkt waar deze mensen toen aan zijn blootgesteld
o Datacollectie tegengesteld aan de tijd
- Resultaten: de kinderen blootgesteld aan maternale obesitas hebben vaker diabetes
- Overgewicht moeder leidt tot diabetes kind, is er bewijs hiervoor?
o Causaal verband is niet aan te tonen
o Want geen experimenteel (RCT) onderzoek, de cofounders (3e factoren) kunnen de
resultaten vertekenen
o Wel grote mate van waarschijnlijkheid
,Onderzoeksdesings
- Cross-sectioneel
o Meet je alles op 1 moment in de tijd (determinant en uitkomst)
▪ Heb je dm en overgewicht
o Zeker geen causaal verband mee aan tte tonen
- Cohort
o Begint met een groep; stelt vast of iemand overgewicht heeft of niet
o Wacht in de tijd > krijgt iemand DM ja of nee
- Gerandomiseerd experiment (RCT)
o Wijst mensen toe aan bepaalde groep (anders dan cohort) op basis van toeval
o In het heden
- Case-control
o Begin je aan achterkant; zoekt controles bij de cases
o Terug in de tijd naar exposures
Cohortonderzoek
, Randomized controlled trial
Case control study
Cross-sectioneel onderzoek
