Farmacotherapie op maat | Samenvatting
FA-MA102
Gezondheidspsychologie
Kennisclips
Biopsychosociaal model
Biologische processen beïnvloeden gezondheid
Maar ook bijkomende factoren: sociale omgeving, gedrag en beleving
→ niet alleen lineaire verbanden; veel factoren die uitkomst van een blootstelling beïnvloeden
Biologische, psychische en sociale factoren kunnen psychische, sociale of lichamelijke problematiek
- Predisponeren
- Uitlokken
- Onderhouden
- Versterken
- Herstel belemmeren
Bij matige depressie klachten: geen verschil tussen placebo en antidepressiva
Bij ernstige depressie wordt effect antidepressiva steeds groter t.o.v. placebo
Behandelduur depressie
- 1 – 2 maanden tot effect optreedt
- Bij respons enkele maanden voortzetten, daarna afbouwen
Onderzoek initiatiefase
- 4% haalt antidepressivum niet op
- 24% haalt eerste recept op (15 dagen), maar komt nooit meer voor herhaalrecept
→ nog niet te beoordelen of het wel/niet werkt
- Redenen voor niet beginnen van antidepressiva (wel opgehaald, maar nooit geslikt)
o Angst voor bijwerkingen
o Algemene weerstand tegen medicijngebruik
o Mensen voelen zich al beter
- Redenen voor wel beginnen, maar te vroeg stoppen
o Bijwerkingen
o Algemene weerstand tegen medicijngebruik
o Mensen voelen zich al beter
- Redenen voor doorgaan met antidepressiva
o Goede relatie met huisarts
o Werkt goed, zonder gaat het niet lukken
- Redenen voor stoppen met antidepressiva
o Negatieve ideeën over antidepressiva
o Gevoel van geen inspraak in beleid huisarts
Therapietrouw, omgang en gevolgen
Grootste verspilling geld in farmacie: therapie ontrouw 270 miljard US$
→ alle kosten meegerekend: medicatie niet nemen → arbeidsongeschikt raken, ziekenhuisopname, operaties,
etc. → kosten maken
Proces van geneesmiddelgebruik
- Gezondheidsprobleem
- Bezoek aan arts
1
,- Herkenning en diagnose van gezondheidsprobleem
- Start medicatie
o Voorschrijven behandeling
o Eerste voorschrift
o Beginnen met behandelen
- Uitvoeren medicatiebeleid
o Herhaalrecept
o Herhaalrecept ophalen
o Continueren behandeling
- Stoppen met behandeling
o Gezondheid
o Stoppen van symptomen
o Her optreden klachten/relapse
Therapietrouw neemt af met de tijd; grootste afname door helemaal stoppen met medicatie/slecht gebruiken
Gevolg: beoogde plasmaspiegels worden niet behaald, grote fluctuaties in hoeveelheid geneesmiddel in bloed
Therapietrouw verbeteren
Effectieve maatregelen
- Eenvoudiger maken medicatieregime
- Meer informatie geven; maar alleen als patiënt hier behoefte aan heeft
Perceptuele barrières: hoe denkt patiënt over medicatie? Intentionele therapie ontrouw
Praktische barrières: kan patiënt de medicatie innemen zoals bedoeld? Onintentionele therapie ontrouw
Van opvattingen → actie (individueel gedrag)
- Verwachte vatbaarheid: hoe groot is kans dat je ziek wordt
- Verwachte ernst van ziekte: hoe erg is het als je ziek wordt
- Verwachte voordeel: van innemen van medicijn
- Verwachte barrières
- Modificerende factoren opvattingen
o Leeftijd, geslacht, etniciteit, cultuur, persoonlijkheid, kennis
- Self-efficacy: kan de patiënt goed voor zichzelf zorgen; bijsluiter lezen, medicatie ophalen en innemen, etc.
Belangrijk: noodzaak en zorgen over geneesmiddel
Goed uitvragen bij patiënt in hoeverre er inzicht is in noodzaak van medicijn en zorgen over medicijn
2
,Sceptisch: lage therapietrouw
Indifferent: vaak kinderen; die maken zich niet druk
Ontstaan van nieuwe gewoontes
- Veel herhalingen nodig om gedragsinterventie te implementeren in vaste schema
- Tijd tot automaticiteit: 18 tot 254 dagen
3
, Geneesmiddelen rondom de zwangerschap
Zwangerschap
- 40 weken
o Week 0: eerste dag laatste menstruatie
o Week 2: ovulatie = conceptie vanaf conceptie 38 weken zwanger
- 3 trimesters
o Embryonale fase 1e trimester
o Foetale fase 2e en 3e trimester
Medicatiegebruik zwangerschap
- 85% van zwangere vrouwen (incl. vitaminesupplementen, foliumzuur)
- Accidentele blootstelling: medicatie nemen voordat vrouw erachter komt dat ze zwanger is
- Intentioneel medicatiegebruik: bijv. anti-emetica tegen ochtendmisselijkheid
Exogene agentia
- Geneesmiddelen
- Infecties
- Maternale aandoeningen
- Alcohol, roken
- Metalen
- Straling
- Beroepsmatige blootstelling aan exogene agentia
- Effecten
o Aangeboren afwijkingen
o Spontane abortus/intra-uteriene vruchtdood
o Intra-uteriene groeivertraging
o Farmacologische effecten: op verloop zwangerschap, partus of het kind
o Functionele ontwikkelingsstoornissen
o Transgenerationele carcinogenese
Overwegingen bij zwangerschap
Ernst van het ziektebeeld
- Is behandeling nodig?
- Kan behandeling uitgesteld?
o Tot na bepaald trimester
o Tot na bevalling
- Risk-benefit afweging: risico niet behandelen moeder/foetus/zwangerschap t.o.v. risico foetus bij
behandelen
- Chronische aandoeningen die niet onbehandeld kunnen blijven
o Endocriene aandoeningen diabetes
o Auto-immuunaandoeningen reumatoïde artritis
o Chronische darmontstekingen
o Infecties
o Epilepsie
o Hypertensie
o Psychiatrische aandoeningen
▪ Bijv. risico stoppen met antidepressiva
▪ Terugkeer depressie; mijden prenatale zorg
▪ Risico spontane abortus, vroeggeboorte, verstoorde groei
▪ Risico postnatale depressie
Ervaring met het geneesmiddel
- 90% medicatie op de markt heeft geen duidelijke informatie over zwangerschap en lactatie
4
FA-MA102
Gezondheidspsychologie
Kennisclips
Biopsychosociaal model
Biologische processen beïnvloeden gezondheid
Maar ook bijkomende factoren: sociale omgeving, gedrag en beleving
→ niet alleen lineaire verbanden; veel factoren die uitkomst van een blootstelling beïnvloeden
Biologische, psychische en sociale factoren kunnen psychische, sociale of lichamelijke problematiek
- Predisponeren
- Uitlokken
- Onderhouden
- Versterken
- Herstel belemmeren
Bij matige depressie klachten: geen verschil tussen placebo en antidepressiva
Bij ernstige depressie wordt effect antidepressiva steeds groter t.o.v. placebo
Behandelduur depressie
- 1 – 2 maanden tot effect optreedt
- Bij respons enkele maanden voortzetten, daarna afbouwen
Onderzoek initiatiefase
- 4% haalt antidepressivum niet op
- 24% haalt eerste recept op (15 dagen), maar komt nooit meer voor herhaalrecept
→ nog niet te beoordelen of het wel/niet werkt
- Redenen voor niet beginnen van antidepressiva (wel opgehaald, maar nooit geslikt)
o Angst voor bijwerkingen
o Algemene weerstand tegen medicijngebruik
o Mensen voelen zich al beter
- Redenen voor wel beginnen, maar te vroeg stoppen
o Bijwerkingen
o Algemene weerstand tegen medicijngebruik
o Mensen voelen zich al beter
- Redenen voor doorgaan met antidepressiva
o Goede relatie met huisarts
o Werkt goed, zonder gaat het niet lukken
- Redenen voor stoppen met antidepressiva
o Negatieve ideeën over antidepressiva
o Gevoel van geen inspraak in beleid huisarts
Therapietrouw, omgang en gevolgen
Grootste verspilling geld in farmacie: therapie ontrouw 270 miljard US$
→ alle kosten meegerekend: medicatie niet nemen → arbeidsongeschikt raken, ziekenhuisopname, operaties,
etc. → kosten maken
Proces van geneesmiddelgebruik
- Gezondheidsprobleem
- Bezoek aan arts
1
,- Herkenning en diagnose van gezondheidsprobleem
- Start medicatie
o Voorschrijven behandeling
o Eerste voorschrift
o Beginnen met behandelen
- Uitvoeren medicatiebeleid
o Herhaalrecept
o Herhaalrecept ophalen
o Continueren behandeling
- Stoppen met behandeling
o Gezondheid
o Stoppen van symptomen
o Her optreden klachten/relapse
Therapietrouw neemt af met de tijd; grootste afname door helemaal stoppen met medicatie/slecht gebruiken
Gevolg: beoogde plasmaspiegels worden niet behaald, grote fluctuaties in hoeveelheid geneesmiddel in bloed
Therapietrouw verbeteren
Effectieve maatregelen
- Eenvoudiger maken medicatieregime
- Meer informatie geven; maar alleen als patiënt hier behoefte aan heeft
Perceptuele barrières: hoe denkt patiënt over medicatie? Intentionele therapie ontrouw
Praktische barrières: kan patiënt de medicatie innemen zoals bedoeld? Onintentionele therapie ontrouw
Van opvattingen → actie (individueel gedrag)
- Verwachte vatbaarheid: hoe groot is kans dat je ziek wordt
- Verwachte ernst van ziekte: hoe erg is het als je ziek wordt
- Verwachte voordeel: van innemen van medicijn
- Verwachte barrières
- Modificerende factoren opvattingen
o Leeftijd, geslacht, etniciteit, cultuur, persoonlijkheid, kennis
- Self-efficacy: kan de patiënt goed voor zichzelf zorgen; bijsluiter lezen, medicatie ophalen en innemen, etc.
Belangrijk: noodzaak en zorgen over geneesmiddel
Goed uitvragen bij patiënt in hoeverre er inzicht is in noodzaak van medicijn en zorgen over medicijn
2
,Sceptisch: lage therapietrouw
Indifferent: vaak kinderen; die maken zich niet druk
Ontstaan van nieuwe gewoontes
- Veel herhalingen nodig om gedragsinterventie te implementeren in vaste schema
- Tijd tot automaticiteit: 18 tot 254 dagen
3
, Geneesmiddelen rondom de zwangerschap
Zwangerschap
- 40 weken
o Week 0: eerste dag laatste menstruatie
o Week 2: ovulatie = conceptie vanaf conceptie 38 weken zwanger
- 3 trimesters
o Embryonale fase 1e trimester
o Foetale fase 2e en 3e trimester
Medicatiegebruik zwangerschap
- 85% van zwangere vrouwen (incl. vitaminesupplementen, foliumzuur)
- Accidentele blootstelling: medicatie nemen voordat vrouw erachter komt dat ze zwanger is
- Intentioneel medicatiegebruik: bijv. anti-emetica tegen ochtendmisselijkheid
Exogene agentia
- Geneesmiddelen
- Infecties
- Maternale aandoeningen
- Alcohol, roken
- Metalen
- Straling
- Beroepsmatige blootstelling aan exogene agentia
- Effecten
o Aangeboren afwijkingen
o Spontane abortus/intra-uteriene vruchtdood
o Intra-uteriene groeivertraging
o Farmacologische effecten: op verloop zwangerschap, partus of het kind
o Functionele ontwikkelingsstoornissen
o Transgenerationele carcinogenese
Overwegingen bij zwangerschap
Ernst van het ziektebeeld
- Is behandeling nodig?
- Kan behandeling uitgesteld?
o Tot na bepaald trimester
o Tot na bevalling
- Risk-benefit afweging: risico niet behandelen moeder/foetus/zwangerschap t.o.v. risico foetus bij
behandelen
- Chronische aandoeningen die niet onbehandeld kunnen blijven
o Endocriene aandoeningen diabetes
o Auto-immuunaandoeningen reumatoïde artritis
o Chronische darmontstekingen
o Infecties
o Epilepsie
o Hypertensie
o Psychiatrische aandoeningen
▪ Bijv. risico stoppen met antidepressiva
▪ Terugkeer depressie; mijden prenatale zorg
▪ Risico spontane abortus, vroeggeboorte, verstoorde groei
▪ Risico postnatale depressie
Ervaring met het geneesmiddel
- 90% medicatie op de markt heeft geen duidelijke informatie over zwangerschap en lactatie
4
