TMS VRS – D
Algemene beginselen van stralingsbescherming:
Rechtvaardiging
Optimalisatie
Dosislimitering
Deze algemenen beginselen van stralingsbescherming moeten in elke natuurlijke door mens
veroorzaakte blootstellingssituatie worden toegepast.
Rechtvaardiging
Een handeling is gerechtvaardigd wanneer het voorkomt op de lijst van gerechtvaardigde
handelingen of wanneer de ANVS overtuigd is van het belang. (VB. Röntgenfoto's voor medisch
gebruik, bronnen voor meet/regel techniek).
Optimalisatie
ALARA= (as low as reasonably achievable) redelijkerwijs = economisch e sociale factoren
tellen mee.
Gebruik afscherming waar mogelijk (brongerichte aanpak), houdt maximale afstand, beperk
blootstellingstijd of lagere activiteit.
Limieten = er gelden dosislimiten voor werknemers en bevolking.
Radioactieve stoffen zijn niet stabiel en zenden bij het vervallen (stabieler worden) ioniserende
straling uit. De verhouding van aantal protonen en neutronen is niet altijd hetzelfde. Als de
verhouding ‘’niet goed ‘’ is, hebben we een instabiel nuclide (radioactieve nuclide), iets wat instabiel
is valt uit elkaar waardoor er energie vrij komt.
Notatie Locatie Massa Lading
Protonen P+ Kern 1 +1
Neutronen N0 Kern 1 0
Elektronen E- Schil 0 -1
Aantal Wat het bepaalt
Protonen Element (atoomnummer) (Z=aantal protonen)
Neutronen Stabiliteit
Elektronen Stabiliteit
A
ZX A = Massagetal = P+ + aantal N0
Z = Atoomnummer = aantal P+
X = element
Alfastraling (α)
Een alfadeeltje bestaat uit 2 protonen en 2 neutronen (heliumkern)
Bij iedere ionisatie wordt energie overgedragen, de reikwijdte van α-straling (en andere
geladen deeltjes) in een materiaal wordt de dracht genoemd.
De dracht is de maximale hemelsbreedte afgelegde weg van het geladen deeltje en is
afhankelijk van de energie van de straling en de dichtheid van het materiaal.
Wordt gemeten met een ZnS-detector.
, Bètastraling (β)
Om stabiel te worden moet een neutron de kern uit, dit kost te veel energie. In plaats
daarvan wordt er in de kern een neutron omgezet tot proton. Hierbij komt β - straling en een
antineutrino vrij. β- zelfde als elektron, maar komt uit de kern van een atoom lading =-1 en
massa= 0.
In de praktijk wordt het gebruikt bij de behandeling van schildklierkanker met 131I.
Gammastraling (γ)
Vb. 99mTc is een radioactieve stof die te veel energie in de kern heeft. Het aantal protonen
en neutronen kan goed zijn, maar er is nog te veel energie.
Bij γ-verval (blijft de massa en het atoomnummer gelijk) is indirecte ioniserende straling.
Het wisselwerkingsproces is een kans proces van 3 mechanisme.
o Foto elektrisch effect
o Comptoneffect
o Paarvorming
o (Detecteren met scintillatie detector)
Afscherming γ-straling → fotonenstraling wordt in een afscherming tegengehouden door
adsorptie en verstrooiing. Het is echter nooit volledig af te schermen en heeft geen dracht,
gaat in feiten onbeperkt door. Daarom wordt er gebruik gemaakt van de term
halveringsdikte = de dikte van een materiaal waarmee de intensiteit van een stralingsbundel
gehalveerd wordt. 1 halveringsdikte hangt af van het afschermingsmateriaal en de
stralingsenergie.
o Alfa en bèta = deeltjesstraling
o Gamma = elektromagnetische straling
De sterkte van een radioactieve bron wordt uitgedrukt in activiteit (A). → geeft aan hoeveel
atoomkernen er per sec uit elkaar vallen in een radioactieve bron. Eenheid is Bq (zegt niks over de
energie die vrijkomt). Groot aantal kernen → de tijd die een radioactieve bron nodig heeft om de
helft van zijn instabiele kernen kwijt te raken wordt de halveringstijd(T 1/2) genoemd.
Met de halveringstijd kan op elk moment de activiteit worden berekend die er nog over is van de
oorspronkelijke (start) hoeveelheid.
VB. Fosfor-bron
A(0) =1000 Bq, T1/2 = 2 weken
Na 2 w. (1x T1/2) = 1/2 x A(0)= 1/2 x1000 = 500 Bq
Na 4 w. (2x T1/2) = 1/2 x 1/2 x A(0)= 1/4 x1000 = 250 Bq
Na 6 w. (3x T1/2) = 1/2 x 1/2 x 1/2 x A(0)= 1/8 x1000 = 125 Bq
Na 10 halveringstijden is er nog ongeveer 1/1000 over dus 1 Bq
Verval en vervalwet
Formule =A(t) = A(0) x (½)t / t1/2
A(t) De activiteit na een bepaalde hoeveelheid tijd (t)
T½ 1 halveringstijd
t Tijd verstreken
A(0) De begin activiteit
Wisselwerking
Algemene beginselen van stralingsbescherming:
Rechtvaardiging
Optimalisatie
Dosislimitering
Deze algemenen beginselen van stralingsbescherming moeten in elke natuurlijke door mens
veroorzaakte blootstellingssituatie worden toegepast.
Rechtvaardiging
Een handeling is gerechtvaardigd wanneer het voorkomt op de lijst van gerechtvaardigde
handelingen of wanneer de ANVS overtuigd is van het belang. (VB. Röntgenfoto's voor medisch
gebruik, bronnen voor meet/regel techniek).
Optimalisatie
ALARA= (as low as reasonably achievable) redelijkerwijs = economisch e sociale factoren
tellen mee.
Gebruik afscherming waar mogelijk (brongerichte aanpak), houdt maximale afstand, beperk
blootstellingstijd of lagere activiteit.
Limieten = er gelden dosislimiten voor werknemers en bevolking.
Radioactieve stoffen zijn niet stabiel en zenden bij het vervallen (stabieler worden) ioniserende
straling uit. De verhouding van aantal protonen en neutronen is niet altijd hetzelfde. Als de
verhouding ‘’niet goed ‘’ is, hebben we een instabiel nuclide (radioactieve nuclide), iets wat instabiel
is valt uit elkaar waardoor er energie vrij komt.
Notatie Locatie Massa Lading
Protonen P+ Kern 1 +1
Neutronen N0 Kern 1 0
Elektronen E- Schil 0 -1
Aantal Wat het bepaalt
Protonen Element (atoomnummer) (Z=aantal protonen)
Neutronen Stabiliteit
Elektronen Stabiliteit
A
ZX A = Massagetal = P+ + aantal N0
Z = Atoomnummer = aantal P+
X = element
Alfastraling (α)
Een alfadeeltje bestaat uit 2 protonen en 2 neutronen (heliumkern)
Bij iedere ionisatie wordt energie overgedragen, de reikwijdte van α-straling (en andere
geladen deeltjes) in een materiaal wordt de dracht genoemd.
De dracht is de maximale hemelsbreedte afgelegde weg van het geladen deeltje en is
afhankelijk van de energie van de straling en de dichtheid van het materiaal.
Wordt gemeten met een ZnS-detector.
, Bètastraling (β)
Om stabiel te worden moet een neutron de kern uit, dit kost te veel energie. In plaats
daarvan wordt er in de kern een neutron omgezet tot proton. Hierbij komt β - straling en een
antineutrino vrij. β- zelfde als elektron, maar komt uit de kern van een atoom lading =-1 en
massa= 0.
In de praktijk wordt het gebruikt bij de behandeling van schildklierkanker met 131I.
Gammastraling (γ)
Vb. 99mTc is een radioactieve stof die te veel energie in de kern heeft. Het aantal protonen
en neutronen kan goed zijn, maar er is nog te veel energie.
Bij γ-verval (blijft de massa en het atoomnummer gelijk) is indirecte ioniserende straling.
Het wisselwerkingsproces is een kans proces van 3 mechanisme.
o Foto elektrisch effect
o Comptoneffect
o Paarvorming
o (Detecteren met scintillatie detector)
Afscherming γ-straling → fotonenstraling wordt in een afscherming tegengehouden door
adsorptie en verstrooiing. Het is echter nooit volledig af te schermen en heeft geen dracht,
gaat in feiten onbeperkt door. Daarom wordt er gebruik gemaakt van de term
halveringsdikte = de dikte van een materiaal waarmee de intensiteit van een stralingsbundel
gehalveerd wordt. 1 halveringsdikte hangt af van het afschermingsmateriaal en de
stralingsenergie.
o Alfa en bèta = deeltjesstraling
o Gamma = elektromagnetische straling
De sterkte van een radioactieve bron wordt uitgedrukt in activiteit (A). → geeft aan hoeveel
atoomkernen er per sec uit elkaar vallen in een radioactieve bron. Eenheid is Bq (zegt niks over de
energie die vrijkomt). Groot aantal kernen → de tijd die een radioactieve bron nodig heeft om de
helft van zijn instabiele kernen kwijt te raken wordt de halveringstijd(T 1/2) genoemd.
Met de halveringstijd kan op elk moment de activiteit worden berekend die er nog over is van de
oorspronkelijke (start) hoeveelheid.
VB. Fosfor-bron
A(0) =1000 Bq, T1/2 = 2 weken
Na 2 w. (1x T1/2) = 1/2 x A(0)= 1/2 x1000 = 500 Bq
Na 4 w. (2x T1/2) = 1/2 x 1/2 x A(0)= 1/4 x1000 = 250 Bq
Na 6 w. (3x T1/2) = 1/2 x 1/2 x 1/2 x A(0)= 1/8 x1000 = 125 Bq
Na 10 halveringstijden is er nog ongeveer 1/1000 over dus 1 Bq
Verval en vervalwet
Formule =A(t) = A(0) x (½)t / t1/2
A(t) De activiteit na een bepaalde hoeveelheid tijd (t)
T½ 1 halveringstijd
t Tijd verstreken
A(0) De begin activiteit
Wisselwerking
