Hoofdstuk 2 Rechtsstaat
1 idee en oorsprong van de rechtsstaat
- Totalitaire staat = land waarin de staat doordringt tot in het persoonlijke leven en bepaalt wat ze
mogen doen. Tussen de staat en de burgers (onderling) heerst wantrouwen. Corrupt en politiestaat.
- Politiestaat = land waarin de (geheime) politie de burgers bespioneert en afluistert of landgenoten
hen verraden omdat ze niet het gedrag tonen wat de staat wenst.
1.1 wat is een rechtsstaat?
Nederland is een sociale en democratische rechtsstaat. Welvaart, welzijn, vrijheid en vertrouwen zijn
belangrijk.
- Rechtsstaat = staat waarin burgers met grondrechten worden beschermd tegen machtsmisbruik en
willekeur van de overheid en de overheid de burgers tegen elkaar beschermd. (Dubbele zekerheid).
- Sociale rechtsstaat = staat waarin er wetten en voorzieningen zijn om de welvaart en het welzijn
van burgers te bevorderen.
- Democratische rechtsstaat = rechtsstaat waarin burgers mogen meebeslissen.
Vertrouwen en wederkerigheid
Voordelen rechtsstaat:
Er is veel sociale vrede en cohesie (gemeenschap).
Er is vertrouwen en wederkerigheid. Vertrouwen in het rechtssysteem en burgers zijn bereid
om premies voor sociale voorzieningen te betalen.
- Rechtszekerheid = vertrouwen dat ontstaat doordat de overheid van burgers verwacht dat ze zich
aan de wet houden en burgers dat ook van de overheid verwachten.
1.2 hoe is de rechtsstaat ontstaan?
Willekeur en uitbuiting
Tot de 18e eeuw waren er burgeroorlogen tussen katholieken en protestanten. Koningen hadden
onbegrensde macht door de roeping van god. Hierdoor kwam er armoede, uitbuiting en sociale
ongelijkheid.
- Onbegrensde macht = macht uitgeoefend op burgers waarbij er niet wordt gehouden aan het
rechtssysteem.
Opkomst burgerij
In de 18e eeuw was er in Europa de Verlichting waarbij er verlangen naar maatschappelijk geluk was.
De boeren, stedelingen, adel en burgerij kwamen in opstand, om de macht van vorsten in te perken
en rechtssystemen en machtsstructuren te institutionaliseren. Burgers handelden en maakten kennis
met rijkdom en wetenschap. De drukpers verspreidde het waardoor het wereldbeeld veranderde.
Ellende kwam niet door god maar door de mens. De macht van de koning was niet vanzelfsprekend.
Gezond verstand
De burgerij had economische belangen en geloofde in de 18e eeuw in de rede. Hiervoor zou de
macht van de staat, de vorst en de burgers over elkaar moeten verminderen. Vrijheid was belangrijk.
- Rede = alleen door verstand konden mensen van het bijgeloof en irrationele angsten afkomen.
Hierdoor kon er een rechtvaardige en gelukkige het samenleving ontstaan.
Sociaal contract
1 idee en oorsprong van de rechtsstaat
- Totalitaire staat = land waarin de staat doordringt tot in het persoonlijke leven en bepaalt wat ze
mogen doen. Tussen de staat en de burgers (onderling) heerst wantrouwen. Corrupt en politiestaat.
- Politiestaat = land waarin de (geheime) politie de burgers bespioneert en afluistert of landgenoten
hen verraden omdat ze niet het gedrag tonen wat de staat wenst.
1.1 wat is een rechtsstaat?
Nederland is een sociale en democratische rechtsstaat. Welvaart, welzijn, vrijheid en vertrouwen zijn
belangrijk.
- Rechtsstaat = staat waarin burgers met grondrechten worden beschermd tegen machtsmisbruik en
willekeur van de overheid en de overheid de burgers tegen elkaar beschermd. (Dubbele zekerheid).
- Sociale rechtsstaat = staat waarin er wetten en voorzieningen zijn om de welvaart en het welzijn
van burgers te bevorderen.
- Democratische rechtsstaat = rechtsstaat waarin burgers mogen meebeslissen.
Vertrouwen en wederkerigheid
Voordelen rechtsstaat:
Er is veel sociale vrede en cohesie (gemeenschap).
Er is vertrouwen en wederkerigheid. Vertrouwen in het rechtssysteem en burgers zijn bereid
om premies voor sociale voorzieningen te betalen.
- Rechtszekerheid = vertrouwen dat ontstaat doordat de overheid van burgers verwacht dat ze zich
aan de wet houden en burgers dat ook van de overheid verwachten.
1.2 hoe is de rechtsstaat ontstaan?
Willekeur en uitbuiting
Tot de 18e eeuw waren er burgeroorlogen tussen katholieken en protestanten. Koningen hadden
onbegrensde macht door de roeping van god. Hierdoor kwam er armoede, uitbuiting en sociale
ongelijkheid.
- Onbegrensde macht = macht uitgeoefend op burgers waarbij er niet wordt gehouden aan het
rechtssysteem.
Opkomst burgerij
In de 18e eeuw was er in Europa de Verlichting waarbij er verlangen naar maatschappelijk geluk was.
De boeren, stedelingen, adel en burgerij kwamen in opstand, om de macht van vorsten in te perken
en rechtssystemen en machtsstructuren te institutionaliseren. Burgers handelden en maakten kennis
met rijkdom en wetenschap. De drukpers verspreidde het waardoor het wereldbeeld veranderde.
Ellende kwam niet door god maar door de mens. De macht van de koning was niet vanzelfsprekend.
Gezond verstand
De burgerij had economische belangen en geloofde in de 18e eeuw in de rede. Hiervoor zou de
macht van de staat, de vorst en de burgers over elkaar moeten verminderen. Vrijheid was belangrijk.
- Rede = alleen door verstand konden mensen van het bijgeloof en irrationele angsten afkomen.
Hierdoor kon er een rechtvaardige en gelukkige het samenleving ontstaan.
Sociaal contract
