Summary Onderwerp 1 - Biosfeer tot ekosisteem (Kwartaal 3)

LEWENSWETENSKAPPE GRAAD 10: OPSOMMINGS ©


ONDERWERP 1:
BIOSFEER TOT
EKOSISTEME
Biosfeer:
• Deel van die aarde waar alle lewende organismes voorkom.

Komponente van die biosfeer:
1. Hidrosfeer:
• Sluit al die water aangetref op Aarde in.
• Funksie - Voorsien habitat vir mariene (seewater) en varswater-organismes.
2. Litosfeer
• Buitenste kors van die aardoppervlak
• Grond- en rotslaag wat die vastelande op Aarde se oppervlak vorm.
• Funksie – voorsien habitat vir grond-organismes.
3. Atmosfeer
• Gemengde gaslaag wat die aarde omring.
• Funksie – absorbeer ultraviolet straling en beskerm lewe op aarde; verminder
temperatuurverskille.



BIOME: (Aangeheg)
Terminologie:
 Biome = geografiese streke met eenderse klimaat en plantegroeisoorte.
 Ekosisteem = bepaalde gebied waar alle lewende organismes op mekaar en op
abiotiese faktore inwerk.
 Habitat = plek waar ‘n organisme leef.
 Nis = spesifieke leefstyl wat ‘n organisme in ‘n spesifieke plek uitvoer.
 Biodiversiteit = aantal verskillende spesies wat ‘n sekere ekosisteem bewoon.




1

, LEWENSWETENSKAPPE GRAAD 10: OPSOMMINGS ©
Menslike bedrywighede wat ’n uitwerking op die omgewing het:
1. Lugbesoedeling en aardverwarming
 Verbranding van fossielbrandstowwe wat klimaatverandering versnel.
 Verandering in gemiddelde temperatuur sal:
o Habitats verander
o Reenvalpatrone beïnvloed

2. Landbou:
 Nuwe gewasse te kweek, grond bewerk en natuurlike habitatte vernietig.
o Kunsmis sal water besoedel
o Beskadig grond

3. Nywerheid en verstedeliking:
 Bedrywighede vernietig habittate.

4. Menslike bevolkingsgroei:
 Lei tot meer besoedeling.

5. Wildstropery:
 Onwettige vang en doodmaak van diere.
o Kan tot uitsterwing lei.



Ekostelsels / ekosisteem:
Ekostelsel = versameling lewende en nie-lewende dinge wat in wisselwerking is.
Bestaan uit TWEE dele:
 Biotiese – lewende organismes.
 Abiotiese – nie-lewende faktore.




2