Samenvatting hoogbegaafdheid
bij kinderen Monks, F., &
Ypenburg, I.
, Hoofstuk 1
Over de betekenis van het woord ‘begaafdheid’ zijn de meningen verdeeld. Om een goed beeld te
krijgen van wat dit inhoudt kun je verschillende modellen gebruiken, een model is een korte
beschrijving die meestal ook in beeld kan worden gebracht.
Capaciteitsmodellen gaan ervan uit dat, wanneer je al bij een heel jong kind vast kunt stellen dat het
hoge intellectuele capaciteiten heeft, deze capaciteiten ook altijd hoog zullen blijven. Lewis M.
Terman volgde dertig jaar dezelfde begaafde kinderen en veronderstelde dat zij altijd hun IQ van 135
zouden behouden. Helaas bleek dit niet zo te zijn, hoge intelligentie alleen bleek geen garantie tot
succes.
Het U.S. office of Education hanteerde ook een ‘capaciteitsmodel’ met zijn brede definitie van
begaafdheid: hoogbegaafden beschikken over aangetoonde of potentiële bekwaamheden, die
uitdrukking zijn van hoge prestatiemogelijkheden op intellectueel, artistiek (muzikaal of ontwerp) of
specifiek academisch gebied, of over bijzondere leiderschapskwaliteiten. Op grond daarvan hebben
zij behoefte aan hulp en activiteiten die gewoonlijk niet op school geboden worden.
Ook al is deze definitie erg breed toch bevat het niet alle componenten van hoogbegaafdheid, er
wordt namelijk niets gezegd over niet-cognitieve factoren zoals motivatie. Over dit model zijn we
voor een groot deel heen gegroeid.
Cognitieve componentenmodellen: deze modellen hebben vooral belangstelling voor kwalitatieve
verschillen bij informatieverwerkingsprocessen. Het gaat niet om het eindresultaat maar om de
manier van verwerken, voorstanders stellen voor om niet te kijken naar het IQ maar naar het QI
(quality of information processing). Hiermee kan hoogbegaafdheid al op een vroege leeftijd worden
ontdekt.
Prestatie georiënteerde modellen: deze modellen gaan uit van potenties en van gerealiseerde
potenties: prestaties. Potentie is nodig om prestaties te kunnen leveren, je hebt aanleg nodig om er
iets moois van te kunnen maken. De grootste belemmering is dat volwassene niet zien dat een kind
hoogbegaafd is en het kind hierdoor niet de kans krijgt om het potentieel te ontwikkelen. Het
voordeel van prestatie georienteerde modellen is dat het alleen uitgaat van de prestaties zelf, maar
ook laten zien welke factoren de realisering van de begaafdheid in de weg staat of juist mogelijk
maken. Het model stelt ook een duidelijk doel: namelijk dat iedereen zich in overeenstemming met
zijn mogelijkheden moet kunnen ontwikkelen.
Sociaal-cultureel georiënteerde modellen: deze modellen gaan ervan uit dat aangeboren
intelligentie zich alleen kan ontwikkelen als de omgeving aan bepaalde voorwaarden voldoet, ook in
sociaal-cultureel opzicht. Er moeten namelijk wel voorwaarden geschapen worden om goed te
kunnen presteren en deze prestaties moeten wel gewaardeerd worden. Kortom: je kunt nergens op
rekenen, de aanleg moet er zijn maar daarna moet de omgeving in alle opzichten meewerken.
Alle modellen vullen elkaar aan, dankzij deze onderzoeken weten we meer over de opsporing van
hoogbegaafdheid.
bij kinderen Monks, F., &
Ypenburg, I.
, Hoofstuk 1
Over de betekenis van het woord ‘begaafdheid’ zijn de meningen verdeeld. Om een goed beeld te
krijgen van wat dit inhoudt kun je verschillende modellen gebruiken, een model is een korte
beschrijving die meestal ook in beeld kan worden gebracht.
Capaciteitsmodellen gaan ervan uit dat, wanneer je al bij een heel jong kind vast kunt stellen dat het
hoge intellectuele capaciteiten heeft, deze capaciteiten ook altijd hoog zullen blijven. Lewis M.
Terman volgde dertig jaar dezelfde begaafde kinderen en veronderstelde dat zij altijd hun IQ van 135
zouden behouden. Helaas bleek dit niet zo te zijn, hoge intelligentie alleen bleek geen garantie tot
succes.
Het U.S. office of Education hanteerde ook een ‘capaciteitsmodel’ met zijn brede definitie van
begaafdheid: hoogbegaafden beschikken over aangetoonde of potentiële bekwaamheden, die
uitdrukking zijn van hoge prestatiemogelijkheden op intellectueel, artistiek (muzikaal of ontwerp) of
specifiek academisch gebied, of over bijzondere leiderschapskwaliteiten. Op grond daarvan hebben
zij behoefte aan hulp en activiteiten die gewoonlijk niet op school geboden worden.
Ook al is deze definitie erg breed toch bevat het niet alle componenten van hoogbegaafdheid, er
wordt namelijk niets gezegd over niet-cognitieve factoren zoals motivatie. Over dit model zijn we
voor een groot deel heen gegroeid.
Cognitieve componentenmodellen: deze modellen hebben vooral belangstelling voor kwalitatieve
verschillen bij informatieverwerkingsprocessen. Het gaat niet om het eindresultaat maar om de
manier van verwerken, voorstanders stellen voor om niet te kijken naar het IQ maar naar het QI
(quality of information processing). Hiermee kan hoogbegaafdheid al op een vroege leeftijd worden
ontdekt.
Prestatie georiënteerde modellen: deze modellen gaan uit van potenties en van gerealiseerde
potenties: prestaties. Potentie is nodig om prestaties te kunnen leveren, je hebt aanleg nodig om er
iets moois van te kunnen maken. De grootste belemmering is dat volwassene niet zien dat een kind
hoogbegaafd is en het kind hierdoor niet de kans krijgt om het potentieel te ontwikkelen. Het
voordeel van prestatie georienteerde modellen is dat het alleen uitgaat van de prestaties zelf, maar
ook laten zien welke factoren de realisering van de begaafdheid in de weg staat of juist mogelijk
maken. Het model stelt ook een duidelijk doel: namelijk dat iedereen zich in overeenstemming met
zijn mogelijkheden moet kunnen ontwikkelen.
Sociaal-cultureel georiënteerde modellen: deze modellen gaan ervan uit dat aangeboren
intelligentie zich alleen kan ontwikkelen als de omgeving aan bepaalde voorwaarden voldoet, ook in
sociaal-cultureel opzicht. Er moeten namelijk wel voorwaarden geschapen worden om goed te
kunnen presteren en deze prestaties moeten wel gewaardeerd worden. Kortom: je kunt nergens op
rekenen, de aanleg moet er zijn maar daarna moet de omgeving in alle opzichten meewerken.
Alle modellen vullen elkaar aan, dankzij deze onderzoeken weten we meer over de opsporing van
hoogbegaafdheid.
