Hoorcolleges 3 tm 12 leerkracht 3

Leerkracht 3
Bijeenkomst 3 – UVV; leerlingen volgen op groepsniveau
Doelen:
 De student kan het verschil tussen formatief en summatief toetsen beschrijven en
voorbeelden van beide noemen.
 De student kan groepsgegevens uit het cito LVS analyseren en interpreteren.
 De student kan onderbouwde consequenties aan observaties en toetsuitslagen (a.d.h.v.
groepscasuïstiek) verbinden.
 De student bepaalt zijn standpunt of scherpt zijn mening/visie aan m.b.t. het volgen en
evalueren van leerprocessen.

We volgen leerlingen op het gebied van:
 Welbevinden: sociaal-emotionele ontwikkeling
 Betrokkenheid: verschillende ontwikkelingsgebieden
 Prestaties: cognitieve ontwikkeling
 Competenties: verschillende ontwikkelingsgebieden

DL -> Didactische Leeftijd
 Een schooljaar heeft 10 onderwijsmaanden
 Tellen start in groep 3.
o Een leerling in begin groep 3 heeft een DL van 0
 Tellen stopt na 6 jaar (groep 8)
o Een leerling in eind groep 8 heeft een DL van 60
DLE -> Didactisch Leeftijds Equivalent
De leeftijd die iemand heeft op basis van zijn prestaties. Als een kind eind groep 3 een DLE heeft van
9, loopt hij 1 maand achter op de ontwikkeling van een gemiddeld kind. Wanneer een kind in eind
groep 6 een DLE van 50 heeft, betekent dit dat deze leerling een jaar (10 onderwijsmaanden)
voorloopt op de ontwikkeling van een gemiddeld kind in eind groep 6.

Stel: een kind maakt een toets op M5-niveau. Dat kind heeft een toetsscore van 40, hij heeft 40
vragen goed beantwoord. Daar hoort een vaardigheidsscore van 70 bij. Bij de toets van M5 heeft het
kind meer vragen goed, maar dezelfde vaardigheidsscore. Dat betekent dat dit kind niet gegroeid is.

Summatief en formatief toetsen
 Summatief
o Geeft zicht op het eindresultaat.=
o Vaak een beoordeling zonder uitgebreide toelichting
 Formatief
o Geeft zicht op het proces en het eindresultaat
o Een beoordeling van het proces, behaalde tussendoelen en het eindresultaat.

Richtlijnen formatief toetsen LVS
 Maak het onderwerp bespreekbaar binnen de school.
 Kijk kritisch naar het toetsproces op school.
 Maak tijd vrij om in het team aan de slag te gaan met toetsen in de school
 Betrek leerlingen
 Organiseer een gedeelde visie, normen, doelen en verwachtingen

, Leerkracht 3, Hoorcollege 4
Coöperatief leren

Doelen:
- Kun je het verband tussen UVV en coöperatief leren toelichten
- Kun je de vijf kenmerken van coöperatief leren uitleggen.
- Kun je deze kenmerken herkennen in coöperatieve werkvormen die je zelf ervaren hebt.
- Kun je coöperatief leren toepassen in een lesontwerp.
- Kun je aangeven op welke manier coöperatief leren bijdraagt aan de ontwikkeling van
kinderen.

Definitie van coöperatief leren
- Coöperatief leren is leren dat plaatsvindt in een (onderwijs)leersituatie waarin de lerende in
interactie met één of meer actoren (leerlingen, materialen, onderdelen in het systeem waar
je mee te maken hebt) onder gedeelde verantwoordelijkheid een leertaak uitvoert met een
gemeenschappelijk doel of product dat alle betrokkenen willen bereiken of maken (Alkema
et al., (2015)).

Wat is coöperatief leren?
Zet veel meer in op het gezamenlijk proces, waarbij alle leerlingen betrokken zijn. Het is op een gelijk
niveau. Samen kom je verder.

Samenwerken vs. Coöperatief leren
Samenwerken/groepswerk Coöperatief leren
• Ongelijke deelname van • Gelijke deelname van alle leerlingen
verschillende leerlingen • Alle leerlingen doen mee
• Niet alle leerlingen doen mee • Gedeeld leiderschap
• Eén leider • Instructie op taak, werkwijze en
• Algemene groepstaak samenwerking
• Leerlingen hebben elkaar niet perse • Leerlingen hebben elkaar nodig
nodig • Veel aandacht voor het proces van
• Weinig aandacht voor het proces samenwerken
van samenwerken • Sociale vaardigheden direct
• Sociale vaardigheden verondersteld onderwezen


Waarom coöperatief leren?
- Er komt verbintenis en interactie met elkaar
- Je gaat van oppervlakkig leren naar diepgaander leren
- Probleemoplossend vermogen
- Sociale- en samenwerkingsvaardigheden worden verbeterd.

Basiskenmerken van coöperatief leren
- Positieve, wederzijdse afhankelijkheid; ze hebben elkaar nodig om het leerdoel te bereiken.
- Individuele verantwoordelijkheid; je bent enerzijds verantwoordelijk voor jouw (zichtbare)
bijdrage aan de groep en anderzijds ben je verantwoordelijk voor het groepsproces. Iedereen
heeft een rol binnen de groep.

, - Directe interactie; leerlingen zijn continue aan het communiceren met elkaar. Ideeën
worden uitgewisseld. Hierin zit de leerwinst. Je komt tot betere ideeën en je bent meer aan
het woord dan klassikaal.
- Sociale of samenwerkingsvaardigheden; hierin moet je als leerkracht investeren.
- Evaluatie van het groepsproces: hoe ging de samenwerking en wat hebben jullie bereikt?

Het concept: 7 sleutels tot succes
1. Didactische structuren
2. Teams
3. Klassenmanagement
4. TeamBouwers
5. KlasBouwers
6. Sociale Vaardigheden
7. Basisprincipes GIPS

GIPS -> een coöperatieve werkvorm is goed als het aan deze basisprincipes voldoet
G – gedeelde verantwoordelijkheid
I – individuele aansprakelijkheid
P – Positieve wederzijdse afhankelijkheid
S – simultane interactie

Waarin is coöperatief leren helpend in het onderwijs?
- Onderwijskundige doelen:
o Effectief omgaan met verschillen tussen leerlingen
o Betrokkenheid vergroten
o Kinderen activeren
o Samenwerkingsvaardigheden vergroten
o Leerprestaties verbeteren
o Effectieve lestijd vergroten
- Pedagogische doelen:
o Vergroten van sociale en samenwerkingsvaardigheden
o Verbeteren klassenklimaat

Effect coöperatief leren
- Coöperatief leren is zeker een krachtig middel. Het overtreft de alternatieven” (Hattie, 2009,
p. 108)
- Coöperatief leren vs. heterogeen klassikaal onderwijs
o d (effectgrootte) = 0,41
Cognitive load theory (CLT)