Methoden van Klinische Diagnostiek
College 1: Diagnostische cyclus I
Diagnosticus
Valkuilen diagnosticus I:
- Anchoring/ primary effect = het inde oordeelsvorming bevoordelen van informatie die het
eerst wordt verkregen
- Excessive data collection = het verzamelen van veel meer – en vaak overbodige – gegevens
dat nodig is
- Confirmation bias = neiging om op zoek te gaan naar informatie die eigen veronderstelling
ondersteunt
Valkuilen diagnosticus II:
- Framing = neiging om symptomen te interpreteren op basis van de wijze waarop het is
gepresenteerd
- Availability bias = neiging om het eerste dat in je opkomt of de informatie de het meest
opvalt als waarheid te zien
- Culturele bias = verkeerd interpreteren van culturele aspecten
De klinische blik is onbetrouwbaar in het dagelijks leven baseren we ons oordeel op basis van
cognitieve vuistregels en heuristieken (zoekstrategieën) waar fouten in (kunnen) zitten
Besliskunde = het systematisch beschrijven van een beslissingsprobleem en het methodisch vinden
van een correcte oplossing daarvan kleinere kans bias, gedachtenproces getoetst vanuit
wetenschappelijke theorie
Diagnostische cyclus
1. Wat is de hulpvraag? (klachtenanalyse)
2. Wat is er aan de hand/ hoe ernstig is het? (probleemanalyse)
3. Hoe is het zo gekomen/ hoe kunnen we de problemen verklaren? (verklaringsanalyse)
4. Wat te doen? (indicatieanalyse)
Diagnostische cyclus biedt de mogelijkheid:
- Alle denkstappen vast te leggen
- Expliciet te werken met theorieën over het ontstaan van (afwijkend) gedrag
- Onderzoek te doen naar de waarde van theorieën en het effect van interventies voor een
specifiek individu
- Resultaten transparant te maken en uit te wisselen
Kwaliteit diagnostiek = beoordeling kwaliteit diagnostiek is gericht op het proces niet op het
product:
- Accountability = kunnen legitimeren door middel van reflectie, basis voor het opstellen van
richtlijnen (good practice)
- Liability = juridische verantwoording van diagnostisch handelen
Diagnostiek in orthopedagogiek:
, - Binnen het perspectief van ontwikkelingsdomeinen
- Context is in beeld (gezin, buurt, SES, cultuur)
- Klinische diagnostiek gericht op individuele geval
- Hulpvragen zijn sturend
- Handelingsgericht
Classificatie = onderbrengen van de kenmerken bij een binnen het vakgebied bekend type probleem
Diagnose = theorie van het individuele geval
Hoe werkt de diagnostische cyclus?
- Wordt meestal meerdere malen doorlopen om de vragen te beantwoorden
- Herhaling van stappen hangt af van de zekerheid die het doorlopen van de stappen oplevert
- Start altijd bij aanmelding en stopt bij advies, daartussen kunnen een aantal stappen
genomen worden
- Elke stap levert een conclusie op
Klachtenanalyse (KA)
- Storende, ongewenste, belemmerende ervaringen
- Uitdiepen van die ervaringen
- Nagaan welke hulpvraag tegemoet komt aan deze klachten
- Uitkomst: ordening (verhelderende diagnose)
Probleemanalyse (PA)
- Situaties of gedragingen (gedachten, gevoelens, handelingen) die ongunstig zijn op
empirische grondslag
- Er wordt een verband gelegd tussen klachten en problemen
- Groeperen, benoemen en taxeren
- Uitkomst (onderkennende diagnose)
Verklaringsanalyse (VA)
- Empirisch getoetste uitspraken over condities die de problemen hebben laten ontstaan of in
stand houden
- Uit hypothesen worden toetsbare vragen afgeleid
- Uitkomst: samenhangend beeld van hypothesen (verklarende diagnose)
Indicatieanalyse (IA)
- Empirisch of theoretisch onderbouwde aanbevelingen voor interventie
- Fase van toetsing van interventievoorstel aan mogelijkheden
- Uitkomst (indicerende diagnose)
,Aanmelding
Personen:
Vragen:
- Is er toestemming voor de aanmelding?
Beide gezaghebbende ouders/ verzorgers?
Kind zelf (vanaf 12 jaar)
- Wat is het vervolgtraject?
Welke informatie is noodzakelijk voor goede diagnostiek?
Ethische richtlijnen
Klachtenanalyse (KA)
Het verzamelen van de klachten vanuit de beleving/ perceptie van de cliënt: inside perspectief
- Dit resulteert in een uiteenzetting van klachten die door de cliënt herkend worden en waarop
de hulpvragen betrekking hebben
- Doel: verhelderen van klachten met het oog op formuleren concrete hulpvragen
- Middel: intakegesprek, ontwikkelingsanamnese
Hulpvraag hoeft niet compleet te zijn en leidt niet altijd tot een hulpaanbod
Een hulpvraag is niet hetzelfde als een vraagstelling; herformuleren van hulpvraag tot vraagstelling is
taak van de diagnosticus
Diagnostisch scenario:
0-scenario = verhelderend (VHD)
1-scenario = verhelderend (VHD) – indicerend (IDC)
2-scenario = verhelderend (VHD) – verklarend (VKR) – indicerend (IDC)
, 3-scenario = verhelderend (VHD) – onderkennend (ODK) – verklarend (VKR) – indicerend
(IDC)
Wat valt op?
- Start altijd met verheldering van de vraagstelling
- Soms is een 0-scenario voldoende
- Pad ligt deels vast; indiceren kan pas nadat je hebt onderkend, de stappen kunnen dus niet in
een andere volgorde voorkomen
Van belang voor:
- Informeren van de cliënt (wat zijn de vervolgstappen?)
- Aanbrengen van onderzoekskader (hulpvraag en onderzoeksmiddelen)
- Waarborgen volledigheid
Probleemanalyse (PA)
Professionele beoordeling (outside perspectief)
1. Beschrijving:
a. Verhalend categoriseren op basis van KA
b. Clusteren in domeinen
2. Benoeming: benoemen van disfunctioneel gedragscluster
3. Taxatie: taxatie van ernst, gradatie, impairment
ASEBA lijsten (CBCL/TRF/YSR onderscheid normaal/ klinisch
DSM (GAF-score)
Diagnostische criteria Rutter
CITO-leerlingvolgsysteem (specifiek)
Overige vragenlijsten:
Competentieschalen (6+) beschermende factoren
Syndroomschalen
DSM georiënteerde schalen verminderd valide want ontwikkeld voor de klinische
populatie
College 1: Diagnostische cyclus I
Diagnosticus
Valkuilen diagnosticus I:
- Anchoring/ primary effect = het inde oordeelsvorming bevoordelen van informatie die het
eerst wordt verkregen
- Excessive data collection = het verzamelen van veel meer – en vaak overbodige – gegevens
dat nodig is
- Confirmation bias = neiging om op zoek te gaan naar informatie die eigen veronderstelling
ondersteunt
Valkuilen diagnosticus II:
- Framing = neiging om symptomen te interpreteren op basis van de wijze waarop het is
gepresenteerd
- Availability bias = neiging om het eerste dat in je opkomt of de informatie de het meest
opvalt als waarheid te zien
- Culturele bias = verkeerd interpreteren van culturele aspecten
De klinische blik is onbetrouwbaar in het dagelijks leven baseren we ons oordeel op basis van
cognitieve vuistregels en heuristieken (zoekstrategieën) waar fouten in (kunnen) zitten
Besliskunde = het systematisch beschrijven van een beslissingsprobleem en het methodisch vinden
van een correcte oplossing daarvan kleinere kans bias, gedachtenproces getoetst vanuit
wetenschappelijke theorie
Diagnostische cyclus
1. Wat is de hulpvraag? (klachtenanalyse)
2. Wat is er aan de hand/ hoe ernstig is het? (probleemanalyse)
3. Hoe is het zo gekomen/ hoe kunnen we de problemen verklaren? (verklaringsanalyse)
4. Wat te doen? (indicatieanalyse)
Diagnostische cyclus biedt de mogelijkheid:
- Alle denkstappen vast te leggen
- Expliciet te werken met theorieën over het ontstaan van (afwijkend) gedrag
- Onderzoek te doen naar de waarde van theorieën en het effect van interventies voor een
specifiek individu
- Resultaten transparant te maken en uit te wisselen
Kwaliteit diagnostiek = beoordeling kwaliteit diagnostiek is gericht op het proces niet op het
product:
- Accountability = kunnen legitimeren door middel van reflectie, basis voor het opstellen van
richtlijnen (good practice)
- Liability = juridische verantwoording van diagnostisch handelen
Diagnostiek in orthopedagogiek:
, - Binnen het perspectief van ontwikkelingsdomeinen
- Context is in beeld (gezin, buurt, SES, cultuur)
- Klinische diagnostiek gericht op individuele geval
- Hulpvragen zijn sturend
- Handelingsgericht
Classificatie = onderbrengen van de kenmerken bij een binnen het vakgebied bekend type probleem
Diagnose = theorie van het individuele geval
Hoe werkt de diagnostische cyclus?
- Wordt meestal meerdere malen doorlopen om de vragen te beantwoorden
- Herhaling van stappen hangt af van de zekerheid die het doorlopen van de stappen oplevert
- Start altijd bij aanmelding en stopt bij advies, daartussen kunnen een aantal stappen
genomen worden
- Elke stap levert een conclusie op
Klachtenanalyse (KA)
- Storende, ongewenste, belemmerende ervaringen
- Uitdiepen van die ervaringen
- Nagaan welke hulpvraag tegemoet komt aan deze klachten
- Uitkomst: ordening (verhelderende diagnose)
Probleemanalyse (PA)
- Situaties of gedragingen (gedachten, gevoelens, handelingen) die ongunstig zijn op
empirische grondslag
- Er wordt een verband gelegd tussen klachten en problemen
- Groeperen, benoemen en taxeren
- Uitkomst (onderkennende diagnose)
Verklaringsanalyse (VA)
- Empirisch getoetste uitspraken over condities die de problemen hebben laten ontstaan of in
stand houden
- Uit hypothesen worden toetsbare vragen afgeleid
- Uitkomst: samenhangend beeld van hypothesen (verklarende diagnose)
Indicatieanalyse (IA)
- Empirisch of theoretisch onderbouwde aanbevelingen voor interventie
- Fase van toetsing van interventievoorstel aan mogelijkheden
- Uitkomst (indicerende diagnose)
,Aanmelding
Personen:
Vragen:
- Is er toestemming voor de aanmelding?
Beide gezaghebbende ouders/ verzorgers?
Kind zelf (vanaf 12 jaar)
- Wat is het vervolgtraject?
Welke informatie is noodzakelijk voor goede diagnostiek?
Ethische richtlijnen
Klachtenanalyse (KA)
Het verzamelen van de klachten vanuit de beleving/ perceptie van de cliënt: inside perspectief
- Dit resulteert in een uiteenzetting van klachten die door de cliënt herkend worden en waarop
de hulpvragen betrekking hebben
- Doel: verhelderen van klachten met het oog op formuleren concrete hulpvragen
- Middel: intakegesprek, ontwikkelingsanamnese
Hulpvraag hoeft niet compleet te zijn en leidt niet altijd tot een hulpaanbod
Een hulpvraag is niet hetzelfde als een vraagstelling; herformuleren van hulpvraag tot vraagstelling is
taak van de diagnosticus
Diagnostisch scenario:
0-scenario = verhelderend (VHD)
1-scenario = verhelderend (VHD) – indicerend (IDC)
2-scenario = verhelderend (VHD) – verklarend (VKR) – indicerend (IDC)
, 3-scenario = verhelderend (VHD) – onderkennend (ODK) – verklarend (VKR) – indicerend
(IDC)
Wat valt op?
- Start altijd met verheldering van de vraagstelling
- Soms is een 0-scenario voldoende
- Pad ligt deels vast; indiceren kan pas nadat je hebt onderkend, de stappen kunnen dus niet in
een andere volgorde voorkomen
Van belang voor:
- Informeren van de cliënt (wat zijn de vervolgstappen?)
- Aanbrengen van onderzoekskader (hulpvraag en onderzoeksmiddelen)
- Waarborgen volledigheid
Probleemanalyse (PA)
Professionele beoordeling (outside perspectief)
1. Beschrijving:
a. Verhalend categoriseren op basis van KA
b. Clusteren in domeinen
2. Benoeming: benoemen van disfunctioneel gedragscluster
3. Taxatie: taxatie van ernst, gradatie, impairment
ASEBA lijsten (CBCL/TRF/YSR onderscheid normaal/ klinisch
DSM (GAF-score)
Diagnostische criteria Rutter
CITO-leerlingvolgsysteem (specifiek)
Overige vragenlijsten:
Competentieschalen (6+) beschermende factoren
Syndroomschalen
DSM georiënteerde schalen verminderd valide want ontwikkeld voor de klinische
populatie
