5. Mictie en perineumpijn
5.1.2 De normale mictie
Mictiemechanismen verdelen in 2 fasen:
- Vullingsfase
o Door elasticiteit van blaaswand kan blaas de urine opslaan. Bij verdere vulling geven
receptoren van blaaswand een aandranggevoel.
- Ontledingsfase
o Druk in blaas wordt hoger, bekkenbodemspieren ontspannen en urine verlaat lichaam.
Dysurie = pijn bij plassen cystitis = blaasinfectie - urineweginfectie
Normale urine
Hoeveelheid: Afhankelijk van het concentratievermogen van de nieren. 1500-2000ml over 24h
(2 – 6x/dag)
PH: De zuurtegraad van ochtendurine bedraagt 4,5 tot 8 .
Densiteit: De dichtheid geeft informatie over het aantal opgeloste stoffen in een vloeistof. De normale
densitiet bedraagt 1003 tot 1030.
Kleur: Lichtgeel tot citroengeel, ook afhankelijk van de concentratie. Na sporten en ’s morgens en ’s
avonds donkerder door verhoogde concentratie.
Helderheid: Helder en doorzichtig, geen zichtbare verontreiniging.
Geur: Reukloos tot licht ammoniakaal.
Voedingsstoffen kunnen een invloed hebben op de geur (bv. asperges en koffie).
Mictie: Vlot, pijnloos en gecontroleerd. Per mictie wordt 200-500 ml urine uitgescheiden dmv een
krachtige straal zonder nadruppelen.
Afwijkingen
Hoeveelheid:
o Oligurie: zeer weinig en geconcentreerd, <500ml/24h door te weinig vochtopname,
oedeemvorming,veel vochtverlies, nierziekte
o Anurie: zeer weinig tot geen urine, <50ml/24h, bv bij pre-eclampsie
o Polyurie: veel, weinig geconcentreerd, >2500ml/24h bv. bij te grote vofchtinname,
diabetes,diuretica
Densiteit: 1003-1030
Kleur: Helder, waterig
Citroengeel + polyurie + oligurie
Donkergeel
Donkerbruin met geel schuim
Rood-roodbruin: haematurie
Groen, blauw, oranje (afhankelijk van medicatie)
Helderheid: Troebele of vlokkerige urine bij
- Cystitis
- Pyurie
- Haematurie
- Steengruis
- Troebel wanneer urine lange tijd blijft staan
Geur: Aceton, appeltjesgeur (diabetespatiënten)
Ammoniakgeur
Visachtig bij infectie
Fecale geur bij fistel tussen uro-genitale stelsel en
darmen
Mictie: Nycturie Urineretentie Pollakisurie
Enuresis nocturna Incontinentie Dysurie
5.1.3 Afwijkingen
27
, 5.1.3.1 Urineretentie
= blaas onvoldoende kunnen ledigen
Observaties
Kan niet waterer ondanks de drang.
Volle blaas kan pijnlijke zwelling veroorzaken en urineren onmogelijk maken met verhoogd risico van
urineretentie tot gevolg.
Oorzaken
Urethra en blaashals vaak oedemateus na baring, bekkenbodem is gevoelig en perineum soms pijnlijk.
Daardoor kraamvrouw eerste dagen moeilijk plassen en voelt geen aandrang om te urineren. Urine ook vaak
branderig en pijnlijk door perineumlaesies. Gevolg is dat ze blaas niet voldoende ledigen.
Omgevingsfactoren: gebrek aan privacy, schaamte, liggende houding, gebruik van bedpan.
Pathologische oorzaken: belemmering van afvoer tgv structuur, narcose die blaasspier verlamt, stoornis in
bezenuwing, stoornis in sfincter.
5.1.3.2 Urineweginfectie
= aanwezigheid van meer dan 105 kolonievormende eenheden per ml in een midstroomurinemonster.
Observaties
Frequente mictie, aandrang, dysurie, voorbijgaande incontinentie, suprabische pijn zonder koorts, troebele of
slechtruikende urine, hematurie
Preventie
Voldoende water drinken 1-2L per dag, noodzakelijk voor adequate uitscheiding van afvalproducten. Drinken
van veenbessensap voorkomt urineweginfecties. Cranberry verhindert aanhechting bacterie.
5.1.3.3 Incontinentie
= onvrijwillig verlies van urine
Oorzaken
- Mechanische letsels thv spieren en bezenuwing van bekkenbodem.
- Vaginale bevalling
- Obesitas, urineweginfecties, stress, overmatig gebruik koffie, alcohol, roken, chronisch hoesten,
constipatie, verminderde mobiliteit, menopauze, urogenitale operaties, aanwezigheid blaasstenen
Observaties/ diagnose
- Dagboek bijhouden over mictie (3-7 dagen)
o 24u incontinentieverbandtest
Info krijgen over hoeveelheid urine persoon verliest, persoon draagt verband en
wordt gevraagd om verschillende activiteiten te doen zoals hoesten, wandelen, en
veel water te drinken. Na 2u wordt het gewogen om urineverlies te meten.
o Urineanalyse
Urinestaal om te onderzoeken
o Genitaal onderzoek
Palpatie en inspectie van bekkenbodem
o Blaasscan en echografie
5.1.3.4 Stressincontinentie
= onvrijwillig urineverlies tijdens inspanning
Oorzaken
Kijk incontinentie
5.1.3.5 Urge-incontinentie
28
5.1.2 De normale mictie
Mictiemechanismen verdelen in 2 fasen:
- Vullingsfase
o Door elasticiteit van blaaswand kan blaas de urine opslaan. Bij verdere vulling geven
receptoren van blaaswand een aandranggevoel.
- Ontledingsfase
o Druk in blaas wordt hoger, bekkenbodemspieren ontspannen en urine verlaat lichaam.
Dysurie = pijn bij plassen cystitis = blaasinfectie - urineweginfectie
Normale urine
Hoeveelheid: Afhankelijk van het concentratievermogen van de nieren. 1500-2000ml over 24h
(2 – 6x/dag)
PH: De zuurtegraad van ochtendurine bedraagt 4,5 tot 8 .
Densiteit: De dichtheid geeft informatie over het aantal opgeloste stoffen in een vloeistof. De normale
densitiet bedraagt 1003 tot 1030.
Kleur: Lichtgeel tot citroengeel, ook afhankelijk van de concentratie. Na sporten en ’s morgens en ’s
avonds donkerder door verhoogde concentratie.
Helderheid: Helder en doorzichtig, geen zichtbare verontreiniging.
Geur: Reukloos tot licht ammoniakaal.
Voedingsstoffen kunnen een invloed hebben op de geur (bv. asperges en koffie).
Mictie: Vlot, pijnloos en gecontroleerd. Per mictie wordt 200-500 ml urine uitgescheiden dmv een
krachtige straal zonder nadruppelen.
Afwijkingen
Hoeveelheid:
o Oligurie: zeer weinig en geconcentreerd, <500ml/24h door te weinig vochtopname,
oedeemvorming,veel vochtverlies, nierziekte
o Anurie: zeer weinig tot geen urine, <50ml/24h, bv bij pre-eclampsie
o Polyurie: veel, weinig geconcentreerd, >2500ml/24h bv. bij te grote vofchtinname,
diabetes,diuretica
Densiteit: 1003-1030
Kleur: Helder, waterig
Citroengeel + polyurie + oligurie
Donkergeel
Donkerbruin met geel schuim
Rood-roodbruin: haematurie
Groen, blauw, oranje (afhankelijk van medicatie)
Helderheid: Troebele of vlokkerige urine bij
- Cystitis
- Pyurie
- Haematurie
- Steengruis
- Troebel wanneer urine lange tijd blijft staan
Geur: Aceton, appeltjesgeur (diabetespatiënten)
Ammoniakgeur
Visachtig bij infectie
Fecale geur bij fistel tussen uro-genitale stelsel en
darmen
Mictie: Nycturie Urineretentie Pollakisurie
Enuresis nocturna Incontinentie Dysurie
5.1.3 Afwijkingen
27
, 5.1.3.1 Urineretentie
= blaas onvoldoende kunnen ledigen
Observaties
Kan niet waterer ondanks de drang.
Volle blaas kan pijnlijke zwelling veroorzaken en urineren onmogelijk maken met verhoogd risico van
urineretentie tot gevolg.
Oorzaken
Urethra en blaashals vaak oedemateus na baring, bekkenbodem is gevoelig en perineum soms pijnlijk.
Daardoor kraamvrouw eerste dagen moeilijk plassen en voelt geen aandrang om te urineren. Urine ook vaak
branderig en pijnlijk door perineumlaesies. Gevolg is dat ze blaas niet voldoende ledigen.
Omgevingsfactoren: gebrek aan privacy, schaamte, liggende houding, gebruik van bedpan.
Pathologische oorzaken: belemmering van afvoer tgv structuur, narcose die blaasspier verlamt, stoornis in
bezenuwing, stoornis in sfincter.
5.1.3.2 Urineweginfectie
= aanwezigheid van meer dan 105 kolonievormende eenheden per ml in een midstroomurinemonster.
Observaties
Frequente mictie, aandrang, dysurie, voorbijgaande incontinentie, suprabische pijn zonder koorts, troebele of
slechtruikende urine, hematurie
Preventie
Voldoende water drinken 1-2L per dag, noodzakelijk voor adequate uitscheiding van afvalproducten. Drinken
van veenbessensap voorkomt urineweginfecties. Cranberry verhindert aanhechting bacterie.
5.1.3.3 Incontinentie
= onvrijwillig verlies van urine
Oorzaken
- Mechanische letsels thv spieren en bezenuwing van bekkenbodem.
- Vaginale bevalling
- Obesitas, urineweginfecties, stress, overmatig gebruik koffie, alcohol, roken, chronisch hoesten,
constipatie, verminderde mobiliteit, menopauze, urogenitale operaties, aanwezigheid blaasstenen
Observaties/ diagnose
- Dagboek bijhouden over mictie (3-7 dagen)
o 24u incontinentieverbandtest
Info krijgen over hoeveelheid urine persoon verliest, persoon draagt verband en
wordt gevraagd om verschillende activiteiten te doen zoals hoesten, wandelen, en
veel water te drinken. Na 2u wordt het gewogen om urineverlies te meten.
o Urineanalyse
Urinestaal om te onderzoeken
o Genitaal onderzoek
Palpatie en inspectie van bekkenbodem
o Blaasscan en echografie
5.1.3.4 Stressincontinentie
= onvrijwillig urineverlies tijdens inspanning
Oorzaken
Kijk incontinentie
5.1.3.5 Urge-incontinentie
28
