Samenvatting E-lijn: medisch recht

Inleiding in het medisch recht Prof. Balthazar




Inleiding tot het gezondheidsrecht


1. WAAROVER HANDELT GEZONDHEIDSRECHT?

• Wie mag wat doen in gezondheidszorg?
o Verdeling taken en bevoegdheden
o Hoe wordt samen gewerkt en wie moet wat kunnen?


• Hoe worden patiënten beschermd? Wat zijn hun rechten?
o Rechten van de patiënten
o Besluitvorming over de behandeling van kwetsbare groepen
o Bescherming van privéleven


• Hoe handelen als iets misloopt?
o Aansprakelijkheid voor professionele fouten
o Kwaliteitsbeleid en vergoedingssystemen
o Handhaving van professionele normen


• Mag alles wat kan?
o Regulering medische technologie
o Medisch handelen bij het begin/einde van het leven


• Wetenschappelijk onderzoek op mensen
o Regulering van experimenten en geneesmiddelenonderzoek
o Onderzoek op data (gegevens met elkaar vergelijken)


• Hoe worden organisaties en instellingen in de gezondheidszorg bestuurd en gefinancierd?
o Regulering van instellingen
o Ziekteverzekering
o Regulering van financiering




1

,Inleiding in het medisch recht Prof. Balthazar


2. WELKE NORMEN?
• Er is een verschil tussen
o Recht, ethiek en deontologie
o Ze behandelen vaak dezelfde thema’s maar de sanctie is vaak anders


• Daarnaast is er ook een verschil tussen
o Afdwingbaarheid en sanctioneerbaarheid
o De aard van de sancties
o De auteur van de norm en autoriteit
o Het toepassingsgebied



3. BRONNEN VAN HET RECHT
• Wet (in brede zin)
• Rechtspraak
• Algemene rechtsbeginselen
• Gewoonte, maar ook
o Deontologische codes en gezaghebbende adviezen (o.m. van Orde der Artsen)
o Professionele richtlijnen (evidence based)
• Doctrine (‘rechtsleer’)



4. HIËRARCHIE DER NORMEN
• Internationale verdragen
o Met rechtstreekse werking of zonder rechtstreekse werking
o Wel afdwingbaar of niet afdwingbaar
• Grondwet
o Nationaal
• Wetten
o Federale wetten (van het federaal parlement)
o Decreten (van de gewesten of gemeenschappen)
• Uitvoeringsbesluiten
o Koninklijke Besluiten
o Besluiten van de Vlaamse regering



2

,Inleiding in het medisch recht Prof. Balthazar


5. BEVOEGDHEIDSVERDELING IN GEZONDHEIDSBELEID


• België is een complexe staat met
o Federale overheid
o 3 gewesten
o 3 gemeenschappen
o Gemeenschappelijke gemeenschapscommissie (GGC) voor
‘bipersoonsaangelegendheden’ in Brussel


• Gezondheidsbeleid is een ‘persoonsgebonden aangelegenheid’ (= zo dicht mogelijk bij de mens
staan) en dus bevoegdheid van gemeenschappen, maar:
o Vaak bepaald door Europese richtlijnen
o Met vele uitzonderingen (‘voorbehouden federale bevoegdheden’)




6. ANDERE BRONNEN


• Rechtspraak
o Continentaal stelsel kent geen dwingende precedenten (<-> Angelsaksische systemen
zoals in de VS of de UK)
o Wel sterke invloed van colleges die interpretatie van normen bepalen
§ Bijvoorbeeld: Europees Hof voor de Rechten van de Mens, Raad van State…
o Gemotiveerde beslissingen van feitenrechters. Wel invloed door:
§ Beperkte casuïstiek
§ Of door trends


• Doctrine (‘rechtsleer’)


• Adviezen (van belangrijke organen) à geen bevoegdheid om dwingende normen vast te leggen
o Raadgevend comité voor bio-ethiek
o Nationale raad van de Orde der Artsen
o Federale commissie patiëntenrechten




3

, Inleiding in het medisch recht Prof. Balthazar



De krachtlijnen van de patiëntenrechtenwet


1. PATIËNTENRECHTENWET
• Wet van 22 augustus 2002, van kracht sinds 6 oktober 2002
o Gewijzigd in 2006, 2013, 2014, 2018



2. HISTORISCHE BEDOELINGEN VAN DE WET
• Patiëntenrechten beschermen
• Verduidelijken van de juridische verhoudingen tussen patiënten en zorgverstrekkers
• Bekrachtigen, harmoniseren en codificeren van bestaande gezondheidsrechtelijke normen
• Opheffen van betwistingen over inzagerecht in dossiers
è Richtingen en normen geven aan langdurige discussies


• Invoeren van nieuwe normen
o Over vertegenwoordiging van volwassen onbekwame patiënten
o Over de juridische waarde van voorafgaande wilsverklaringen (‘advance directive’)
o Over klachtenbemiddeling


• (sterk afgezwakte) poging tot invoering van centrale ziekenhuisaansprakelijkheid



3. TOEPASSINGSGEBIED
• Bewust zeer breed
• Van toepassing op elke vorm van gezondheidszorg
o Preventief
o Louter diagnostisch
o Curatief
o Esthetisch
o Palliatief


• Wet is van toepassing op:
o Contractuele en buitencontractuele verhoudingen
o Publiekrechtelijke en privaatrechtelijke verhoudingen in de gezondheidszorg


4