Radboud UMC
CRM in de beroepspraktijk
Medicatieveiligheid
Verpleegkunde
Leerjaar 4
HAN_
Naam: Silvia Arts
Klas: VF03
Studentnummer: 594786
Datum: 05-04-2021
Afdeling: Algemene interne geneeskunde
University of applied sciences
0
,Inhoud
Hoofdstuk 1 – inleiding.....................................................................................................................................2
Hoofdstuk 2 – Probleemanalyse.......................................................................................................................3
2.1 Beschrijving casus...................................................................................................................................3
2.2 Klinisch redeneren..................................................................................................................................3
2.3 Onderbouwing en analyse......................................................................................................................3
2.3.1 CRM op het niveau van situatiebewustzijn......................................................................................3
2.3.2 CRM op het niveau van het individu................................................................................................4
2.3.3 CRM op het niveau van het team.....................................................................................................4
2.3.4 CRM op het niveau van de organisatie............................................................................................5
Hoofdstuk 3 – Verantwoording........................................................................................................................5
3.1 Aanleiding...............................................................................................................................................5
3.2 Probleemstelling.....................................................................................................................................5
3.3 Doelstelling.............................................................................................................................................5
3.4 Vraagstelling...........................................................................................................................................6
Hoofdstuk 4 – Methode....................................................................................................................................6
1 literatuuronderzoek...................................................................................................................................6
4.1.1 verantwoording van de keuze..........................................................................................................6
4.1.2 Zoekstrategie literatuur...................................................................................................................6
4.1.3 Resultaten Litratuur.........................................................................................................................7
4.2 Praktijkonderzoek...................................................................................................................................7
4.2.3 Resultaten praktijkonderzoek..........................................................................................................8
3.1 Conclusie...............................................................................................................................................10
3.2 Aanbevelingen op individueel niveau...................................................................................................10
3.3 Aanbevelingen op teamniveau.............................................................................................................10
3.4 Aanbevelingen op organisatieniveau....................................................................................................11
4. Evaluatie van het eigen handelen...............................................................................................................11
4.1 Creëren draagvlak en verkrijgen ‘GO’...................................................................................................11
4.2 Reflectie volgens Korthagen.................................................................................................................12
Bronnenlijst....................................................................................................................................................14
Bijlage.............................................................................................................................................................16
Bijlage A: Uitgebreide casusbeschrijving.....................................................................................................16
Bijlage B: Klinische redeneren volgens Marc Bakker...................................................................................17
Bijlage C: Protocol toediening iloprost kuur...............................................................................................18
Bijlage D: Zoekstrategie Pubmed................................................................................................................21
Bijlage E: Evidence tabel.............................................................................................................................25
Bijlage F: Enquête vragenlijst......................................................................................................................29
1
, Hoofdstuk 1 – inleiding
In de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw ontstond er een grote toename van aantal het
luchtvaartongevallen. Uit onderzoek bleek dat menselijk falen de belangrijkste oorzaak was voor
deze ongevallen. De communicatie, besluitvorming, leiderschap en samenwerking hebben een
grote invloed gehad op het menselijk falen en de daaropvolgende ongelukken (De Bruijne &
Bleeker, 2013). Om de veiligheid in de luchtvaart te verbeteren is de werkwijze Crew Resource
Management (CRM) ontwikkeld. CRM had als doel om menselijke fouten te voorkomen en de
gevolgen ervan te beperken. Omdat CRM een positief effect bleek te hebben in de luchtvaart is
CRM ook geïntroduceerd in de gezondheidszorg (De Bruijne & Bleeker, 2013).
In de loop van de jaren heeft CRM zich ontwikkeld in de gezondheidszorg en is gebleken dat CRM
een positief effect heeft op je houding en het gedrag van de medewerkers. Het streven van CRM is
om meer houvast te krijgen op situaties waarin besluiten worden gemaakt die een incident kunnen
veroorzaken. Hierin is situatiebewustzijn een belangrijk onderdeel. Het situatiebewustzijn van de
medewerkers kan beïnvloed worden door de omgeving, de mate van stress, het individu, de
samenwerking tussen personen, communicatie en leiderschap (De Bruijne & Bleeker, 2013). Het
situatiebewustzijn op een afdeling kan verbeterd worden op individueel, team- en
organisatieniveau. Op alle niveaus kunnen menselijke fouten ontstaan. Voor het opstellen van een
verbeterplan is het van belang om erachter te komen waar welk probleem ligt (De Bruijne &
Bleeker, 2013).
Binnen het Radboudumc wordt de kwaliteit en veiligheid onder andere gewaarborgd door het
toepassen van CRM. Op de afdeling Intensive Care is aangetoond dat na invoer van CRM het
aantal complicaties en sterfte bij IC-patiënten daalde. Bovendien werd het veiligheidsklimaat van
de zorgverleners verbeterd (Radboudumc, z.d.-a). Naast CRM heeft het Radboud ook een Joint
Commission International (JCI) keurmerk. Dit keurmerk krijgt een ziekenhuis wanneer er veel
aandacht wordt besteed aan de kwaliteit en veiligheid in de patiëntenzorg (Radboudumc, z.d.-b).
Daarnaast maakt het Radboudumc eenduidige methodische werkwijzen, protocollen en
werkafspraken over handelingen. Het Veiligheidsmanagement Systeem signaleert risico’s om de
patiëntveiligheid te waarborgen (VMSzorg, 2017).
In het Radboudumc werken ze ziekenhuisbreed met Decentraal Incidenten Melden (DIM). In 2019
zijn er in het Radboudumc in totaal 4975 DIM meldingen gedaan. Dit is een daling van ruim 17%
ten opzichte van 2018, toen er 6001 keer een melding werd gemaakt. Het Radboudumc geeft zelf
een verklaring voor deze daling: “Verklaringen voor deze daling zijn onder andere tijdgebrek om te
melden, een verhoogde werkdruk op de afdelingen, de invoering van nieuwe richtlijnen en
werkprocessen waardoor problemen zijn opgelost” (Radboudumc, 2019). Door deze meldingen te
monitoren kan de kwaliteit en veiligheid van de zorg verbeteren, zodat het herhalen hiervan in de
toekomst voorkomen kan worden. De meldingen die binnenkomen worden gecategoriseerd in de
groepen ‘incident’, ‘bijna incident’ en ‘gevaarlijke situatie’ (Radboudumc, 2019). Aan de hand van
deze meldingen wordt ziekenhuisbreed een bundeling gemaakt voor het verbeteren/ voorkomen
van veel gemaakte fouten. Aan de hand van deze bundeling van veel gemaakte fouten wordt er
een verbeterplan opgesteld.
Op elke afdeling binnen het Radboudumc is er een eigen DIM-commissie, zo ook op de afdeling
algemene Interne Geneeskunde. Alle verpleegkundigen op de afdeling kunnen een DIM melding
invullen. Vervolgens gaat de DIM-commissie op de afdeling de DIM-meldingen bijhouden en
bundelen. Aan de hand van deze meldingen wordt er op de afdeling zelf geen verbeterplan
geschreven. Dit wordt ziekenhuisbreed aangepakt. Wanneer er een langere periode geen DIM-
meldingen gemaakt worden, spreekt de DIM-commissie het team erop aan om hierop te letten. Het
kan namelijk voorkomen dat personeel wel fouten ontdekt maar niet de tijd neemt om ze in te
voeren of dit vergeet te doen (N. Brake, persoonlijke communicatie, 9 maart 2021).
2
CRM in de beroepspraktijk
Medicatieveiligheid
Verpleegkunde
Leerjaar 4
HAN_
Naam: Silvia Arts
Klas: VF03
Studentnummer: 594786
Datum: 05-04-2021
Afdeling: Algemene interne geneeskunde
University of applied sciences
0
,Inhoud
Hoofdstuk 1 – inleiding.....................................................................................................................................2
Hoofdstuk 2 – Probleemanalyse.......................................................................................................................3
2.1 Beschrijving casus...................................................................................................................................3
2.2 Klinisch redeneren..................................................................................................................................3
2.3 Onderbouwing en analyse......................................................................................................................3
2.3.1 CRM op het niveau van situatiebewustzijn......................................................................................3
2.3.2 CRM op het niveau van het individu................................................................................................4
2.3.3 CRM op het niveau van het team.....................................................................................................4
2.3.4 CRM op het niveau van de organisatie............................................................................................5
Hoofdstuk 3 – Verantwoording........................................................................................................................5
3.1 Aanleiding...............................................................................................................................................5
3.2 Probleemstelling.....................................................................................................................................5
3.3 Doelstelling.............................................................................................................................................5
3.4 Vraagstelling...........................................................................................................................................6
Hoofdstuk 4 – Methode....................................................................................................................................6
1 literatuuronderzoek...................................................................................................................................6
4.1.1 verantwoording van de keuze..........................................................................................................6
4.1.2 Zoekstrategie literatuur...................................................................................................................6
4.1.3 Resultaten Litratuur.........................................................................................................................7
4.2 Praktijkonderzoek...................................................................................................................................7
4.2.3 Resultaten praktijkonderzoek..........................................................................................................8
3.1 Conclusie...............................................................................................................................................10
3.2 Aanbevelingen op individueel niveau...................................................................................................10
3.3 Aanbevelingen op teamniveau.............................................................................................................10
3.4 Aanbevelingen op organisatieniveau....................................................................................................11
4. Evaluatie van het eigen handelen...............................................................................................................11
4.1 Creëren draagvlak en verkrijgen ‘GO’...................................................................................................11
4.2 Reflectie volgens Korthagen.................................................................................................................12
Bronnenlijst....................................................................................................................................................14
Bijlage.............................................................................................................................................................16
Bijlage A: Uitgebreide casusbeschrijving.....................................................................................................16
Bijlage B: Klinische redeneren volgens Marc Bakker...................................................................................17
Bijlage C: Protocol toediening iloprost kuur...............................................................................................18
Bijlage D: Zoekstrategie Pubmed................................................................................................................21
Bijlage E: Evidence tabel.............................................................................................................................25
Bijlage F: Enquête vragenlijst......................................................................................................................29
1
, Hoofdstuk 1 – inleiding
In de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw ontstond er een grote toename van aantal het
luchtvaartongevallen. Uit onderzoek bleek dat menselijk falen de belangrijkste oorzaak was voor
deze ongevallen. De communicatie, besluitvorming, leiderschap en samenwerking hebben een
grote invloed gehad op het menselijk falen en de daaropvolgende ongelukken (De Bruijne &
Bleeker, 2013). Om de veiligheid in de luchtvaart te verbeteren is de werkwijze Crew Resource
Management (CRM) ontwikkeld. CRM had als doel om menselijke fouten te voorkomen en de
gevolgen ervan te beperken. Omdat CRM een positief effect bleek te hebben in de luchtvaart is
CRM ook geïntroduceerd in de gezondheidszorg (De Bruijne & Bleeker, 2013).
In de loop van de jaren heeft CRM zich ontwikkeld in de gezondheidszorg en is gebleken dat CRM
een positief effect heeft op je houding en het gedrag van de medewerkers. Het streven van CRM is
om meer houvast te krijgen op situaties waarin besluiten worden gemaakt die een incident kunnen
veroorzaken. Hierin is situatiebewustzijn een belangrijk onderdeel. Het situatiebewustzijn van de
medewerkers kan beïnvloed worden door de omgeving, de mate van stress, het individu, de
samenwerking tussen personen, communicatie en leiderschap (De Bruijne & Bleeker, 2013). Het
situatiebewustzijn op een afdeling kan verbeterd worden op individueel, team- en
organisatieniveau. Op alle niveaus kunnen menselijke fouten ontstaan. Voor het opstellen van een
verbeterplan is het van belang om erachter te komen waar welk probleem ligt (De Bruijne &
Bleeker, 2013).
Binnen het Radboudumc wordt de kwaliteit en veiligheid onder andere gewaarborgd door het
toepassen van CRM. Op de afdeling Intensive Care is aangetoond dat na invoer van CRM het
aantal complicaties en sterfte bij IC-patiënten daalde. Bovendien werd het veiligheidsklimaat van
de zorgverleners verbeterd (Radboudumc, z.d.-a). Naast CRM heeft het Radboud ook een Joint
Commission International (JCI) keurmerk. Dit keurmerk krijgt een ziekenhuis wanneer er veel
aandacht wordt besteed aan de kwaliteit en veiligheid in de patiëntenzorg (Radboudumc, z.d.-b).
Daarnaast maakt het Radboudumc eenduidige methodische werkwijzen, protocollen en
werkafspraken over handelingen. Het Veiligheidsmanagement Systeem signaleert risico’s om de
patiëntveiligheid te waarborgen (VMSzorg, 2017).
In het Radboudumc werken ze ziekenhuisbreed met Decentraal Incidenten Melden (DIM). In 2019
zijn er in het Radboudumc in totaal 4975 DIM meldingen gedaan. Dit is een daling van ruim 17%
ten opzichte van 2018, toen er 6001 keer een melding werd gemaakt. Het Radboudumc geeft zelf
een verklaring voor deze daling: “Verklaringen voor deze daling zijn onder andere tijdgebrek om te
melden, een verhoogde werkdruk op de afdelingen, de invoering van nieuwe richtlijnen en
werkprocessen waardoor problemen zijn opgelost” (Radboudumc, 2019). Door deze meldingen te
monitoren kan de kwaliteit en veiligheid van de zorg verbeteren, zodat het herhalen hiervan in de
toekomst voorkomen kan worden. De meldingen die binnenkomen worden gecategoriseerd in de
groepen ‘incident’, ‘bijna incident’ en ‘gevaarlijke situatie’ (Radboudumc, 2019). Aan de hand van
deze meldingen wordt ziekenhuisbreed een bundeling gemaakt voor het verbeteren/ voorkomen
van veel gemaakte fouten. Aan de hand van deze bundeling van veel gemaakte fouten wordt er
een verbeterplan opgesteld.
Op elke afdeling binnen het Radboudumc is er een eigen DIM-commissie, zo ook op de afdeling
algemene Interne Geneeskunde. Alle verpleegkundigen op de afdeling kunnen een DIM melding
invullen. Vervolgens gaat de DIM-commissie op de afdeling de DIM-meldingen bijhouden en
bundelen. Aan de hand van deze meldingen wordt er op de afdeling zelf geen verbeterplan
geschreven. Dit wordt ziekenhuisbreed aangepakt. Wanneer er een langere periode geen DIM-
meldingen gemaakt worden, spreekt de DIM-commissie het team erop aan om hierop te letten. Het
kan namelijk voorkomen dat personeel wel fouten ontdekt maar niet de tijd neemt om ze in te
voeren of dit vergeet te doen (N. Brake, persoonlijke communicatie, 9 maart 2021).
2
