Samenvatting: Management van informatiesystemen
Hoofdstuk 1: Management van informatiesystemen
1.1 Informatiesystemen
Informatiesystemen zijn de middelen waarmee mensen en organisaties, die steeds vaker technologie
gebruiken, informatie verzamelen, verwerken, opslaan, gebruiken en verspreiden.
▪ DIKW pyramide: Data, informatie, kennis en wijsheid
1.2 eHealth
eHealth gaat over digitale toepassingen in de zorg: het gebruik van informatie- en
communicatietechnologie ter ondersteuning of verbetering van de gezondheid en de
gezondheidszorg. Patiënten en artsen kunnen zo via de computer diagnoses stellen, uitslagen
communiceren en informatie uitwisselen.
eHealth gaat niet enkel over technologie maar ook over een ‘nieuwe’ manier van werken, denkwijze,
wijziging in gedrag of beleid.
▪ Elektronische medische dossiers
○ Elektronisch medisch dossier (EMR)
Opgeslagen medische informatie door een arts over de patiënt die niet vaak gedeeld wordt
met een andere arts. De informatie wordt lokaal gehouden.
○ Elektronisch patiënten dossier (EPR)
Niet enkel artsen houden informatie bij over patiënten, maar ook verpleegkundigen. Deze
term omvat dus het bredere dossier van een patiënt. Bevat niet enkel puur medische
informatie maar kan ook informatie bevatten dat een fysiotherapeut nodig heeft voor de
behandeling.
○ Elektronisch gezondheidsdossier (EHR)
Bevat niet enkel medische informatie over een patiënt maar ook informatie over de algemene
gezondheid zoals levensstijl van de patiënt. Dit dossier is ontworpen om gedeeld te worden
tussen verschillende plaatsen.
○ Persoonlijk gezondheidsdossier (PHR)
Is meestal eigendom van de patiënt zelf
De patiënt zelf kan dit dossier inzien en aanpassen
Kan gebruikt worden om afspraken te maken met je arts
SAMENVATTING: INFORMATIESYSTEMEN 1
,▪ Trends
Input van de patiënt wordt belangrijker
Longitudinale zorg: Opslaan van gegevens doorheen de tijd
Multidisciplinair en transmuraal: Een grote database met 1 dossier voor alle hulpverleners
Gestructureerd en gecodeerd: Algoritmes om tekst om te zetten naar codes
Meta-data: Gebruik van data om op te zoeken wie wat ingevoerd heeft in het dossier en wanneer
Intelligent systeem: Op basis van je medisch dossier kan interactie-alert gegeven worden voor GM
Gepersonaliseerd geneesmiddelen: Waarom werkt GM bij de ene patiënt wel en andere niet
Geïntegreerde informatiesystemen: 1 dossier die alle informatie bevat
Secundair gebruik van data
▪ Secundair gebruik
Florence Nightingale gebruikte al heel lang geleden data op secundaire manier
▪ Waarom gebruiken we een elektronisch medisch dossier?
Huidige praktijk van klinische studies moet aangepast worden
Research & development van nieuwe medicijnen kost gemiddeld 1 biljoen euro
Het duurt lang (vele jaren) om een nieuw medicijn te ontwikkelen
Problemen met klinische problemen
Omdat er geen of beperkte toegang is tot actuele patiëntgegevens, is het ontwerp van de proef
gebaseerd op besprekingen met een deskundige clinicus.
→ EMR is een grote opportuniteit voor klinische studies
1.3 Voorbeeld van secundair gebruik van data
▪ Initiële fase in onderzoek: Haalbaarheid van een protocol
Zijn inclusie en exclusiecriteria logisch?
→ Meestal zijn wordt deze vraag gesteld aan IT afdeling en dit neemt tijd in beslag
→ Stel dat er software is waarin we gegevens invoeren en meteen weten hoeveel patiënten aan
de inclusiecriteria en exclusiecriteria voldoen en je in die keuze dus te ondersteunen
▪ Volgende fase: Is het mogelijk om je patiënten te rekruteren?
Er zijn veel vertragingen op vlak van rekrutering en dit kost geld
▪ Uitdagingen secundair gebruik van data
Data kwaliteit
Interoperabiliteit: Uit 2 verschillende systemen data uitwisselen
Data beveiliging
Duurzaamheid
1.4 Interoperabiliteit (‘Interoperability’)
De mogelijkheid om 2 of meer systemen of onderdelen om informatie te delen en het gebruik van de
informatie die gedeeld wordt. IEEE (i triple E) heeft deze definitie ontworpen.
‐ Gebruik van verschillende talen
‐ Gestructureerde versus niet-gestructureerde inhoud
‐ Verschillende medische concepten en relaties: Volgen van verschillende protocollen
Medische terminologie → Bijvoorbeeld: Hoge bloeddruk en hypertensie
‐ eHealth standaard bestaat maar lage acceptatie van deze standaarden
SAMENVATTING: INFORMATIESYSTEMEN 2
,a) Verschillende levels van Interoperability
▪ Technische interoperabiliteit = Basislevel
De communicatie tussen machines inschakelen
Hoe zullen we communicatie uitwisselen: Communicatie protocollen
Infrastructuur om de communicatie te kunnen uitwisselen
▪ Syntactische interoperabiliteit
Overeenkomsten over data formats die worden gebruikt
Syntax en codering: Noodzakelijk om data te verwerken
▪ Sematische interoperabiliteit
De betekenis van de inhoud
Algemeen begrip van wat is uitgewisseld
Bijvoorbeeld: Verschillende terminologie (hoge bloeddruk/hypertensie) herkennen en als zelfde data
verwerken. Of het woord ‘Java’ betekent weinig zonder de context zoals vakantie, koffie of programmeertaal.
▪ Organisatorische interoperabiliteit
Vermogen van organisaties om te communiceren en data uit te wisselen
Verschillende systemen gebruiken
1.5 mHealth
mHealth is een segment van eHealth en omvat medische praktijken en volksgezondheid die worden
ondersteund door mobiele apparaten. Het omvat met name het gebruik van mobiele
communicatieapparatuur voor gezondheids- en welzijnsdiensten en informatiedoeleinden, evenals
mobiele gezondheidstoepassingen.
→ Focust niet enkel op gezondheid maar ook op levensstijl (= breed domein)
a) Het potentieel van mHealth
‐ Toenemende preventie: Kwaliteit van leven benadering
= Helpt met detecteren van ontwikkeling van chronische ziekten in vroeg stadium
= Kan helpen de patiënt sneller hulp te laten zoeken
= Kan gezond gedrag gaan bevorderen
‐ Meer efficiënte en duurzame gezondheidszorg
= Beter plannen en reduceren van onnodige consultaties
= Meer interventies kunnen ‘remote’ gebeuren
= Grote data analyse kan helpen voor accuratere en holistisch bekijken van de patiënt
→ Momenteel meer dan 3000 mHealth apps: Hoe onderscheiden we goede van slechte apps?
b) European Commission Green paper on mHealth
De Europese Commissie publiceerde een groenboek over mobiele gezondheid waarmee een openbare
raadpleging werd gelanceerd waarin zij belanghebbenden uitnodigde hun mening te geven over 11
geïdentificeerde belemmeringen voor de acceptatie van m-gezondheid in de EU.
Dit groenboekrapport over mHealth analyseert het potentieel om het welzijn en de gezondheid van
patiënten te behouden en te verbeteren door middel van aspecten van mHealth.
SAMENVATTING: INFORMATIESYSTEMEN 3
, c) Mobile App Rating Scale (MARS)
De MARS-schaal is een bekende gestandaardiseerde tool waarmee gezondheidsapps kunnen worden
vergeleken. Het is ontworpen om apps te scoren op de criteria betrokkenheid, functionaliteit, esthetiek
en informatiekwaliteit.
‐ Kwaliteit van app scoring is de gouden standaard
‐ Meest gebruikte schaal en in vele gezondheidsdomeinen gevalideerd
○ Verbintenis: Is de app interessant, leuk, interactief, …
○ Functionaliteit: Functioneert de app, is het makkelijk en logisch te gebruiken, …
○ Esthetiek: Is de app mooi qua design, visueel aantrekkelijk, consistent in stijl, …
○ Informatief: Bevat de app kwaliteitsvolle informatie
1.6 eHealth platform
‐ In een veilige omgeving data over gezondheid uitwisselen
‐ Er bestaat ook een mHealth platform vanuit de federale overheid
= Geeft informatie over mHealth applicaties en bevat validatie pyramide
= Rechts ziek je welke organisatie verantwoordelijk is voor dat level
= Vrijwillig proces: Niet elke app moet doorheen validatieproces van de overheid in België gaan
○ Level 1: CE-certificatie, vrijwillige validatie van de app door overheid en GDPR-wetgeving
○ Level 2: Interoperabiliteit
○ Level 3: Economische aspect: Voordeel van gezondheidsapp kan voor terugbetaling zorgen
SAMENVATTING: INFORMATIESYSTEMEN 4
Hoofdstuk 1: Management van informatiesystemen
1.1 Informatiesystemen
Informatiesystemen zijn de middelen waarmee mensen en organisaties, die steeds vaker technologie
gebruiken, informatie verzamelen, verwerken, opslaan, gebruiken en verspreiden.
▪ DIKW pyramide: Data, informatie, kennis en wijsheid
1.2 eHealth
eHealth gaat over digitale toepassingen in de zorg: het gebruik van informatie- en
communicatietechnologie ter ondersteuning of verbetering van de gezondheid en de
gezondheidszorg. Patiënten en artsen kunnen zo via de computer diagnoses stellen, uitslagen
communiceren en informatie uitwisselen.
eHealth gaat niet enkel over technologie maar ook over een ‘nieuwe’ manier van werken, denkwijze,
wijziging in gedrag of beleid.
▪ Elektronische medische dossiers
○ Elektronisch medisch dossier (EMR)
Opgeslagen medische informatie door een arts over de patiënt die niet vaak gedeeld wordt
met een andere arts. De informatie wordt lokaal gehouden.
○ Elektronisch patiënten dossier (EPR)
Niet enkel artsen houden informatie bij over patiënten, maar ook verpleegkundigen. Deze
term omvat dus het bredere dossier van een patiënt. Bevat niet enkel puur medische
informatie maar kan ook informatie bevatten dat een fysiotherapeut nodig heeft voor de
behandeling.
○ Elektronisch gezondheidsdossier (EHR)
Bevat niet enkel medische informatie over een patiënt maar ook informatie over de algemene
gezondheid zoals levensstijl van de patiënt. Dit dossier is ontworpen om gedeeld te worden
tussen verschillende plaatsen.
○ Persoonlijk gezondheidsdossier (PHR)
Is meestal eigendom van de patiënt zelf
De patiënt zelf kan dit dossier inzien en aanpassen
Kan gebruikt worden om afspraken te maken met je arts
SAMENVATTING: INFORMATIESYSTEMEN 1
,▪ Trends
Input van de patiënt wordt belangrijker
Longitudinale zorg: Opslaan van gegevens doorheen de tijd
Multidisciplinair en transmuraal: Een grote database met 1 dossier voor alle hulpverleners
Gestructureerd en gecodeerd: Algoritmes om tekst om te zetten naar codes
Meta-data: Gebruik van data om op te zoeken wie wat ingevoerd heeft in het dossier en wanneer
Intelligent systeem: Op basis van je medisch dossier kan interactie-alert gegeven worden voor GM
Gepersonaliseerd geneesmiddelen: Waarom werkt GM bij de ene patiënt wel en andere niet
Geïntegreerde informatiesystemen: 1 dossier die alle informatie bevat
Secundair gebruik van data
▪ Secundair gebruik
Florence Nightingale gebruikte al heel lang geleden data op secundaire manier
▪ Waarom gebruiken we een elektronisch medisch dossier?
Huidige praktijk van klinische studies moet aangepast worden
Research & development van nieuwe medicijnen kost gemiddeld 1 biljoen euro
Het duurt lang (vele jaren) om een nieuw medicijn te ontwikkelen
Problemen met klinische problemen
Omdat er geen of beperkte toegang is tot actuele patiëntgegevens, is het ontwerp van de proef
gebaseerd op besprekingen met een deskundige clinicus.
→ EMR is een grote opportuniteit voor klinische studies
1.3 Voorbeeld van secundair gebruik van data
▪ Initiële fase in onderzoek: Haalbaarheid van een protocol
Zijn inclusie en exclusiecriteria logisch?
→ Meestal zijn wordt deze vraag gesteld aan IT afdeling en dit neemt tijd in beslag
→ Stel dat er software is waarin we gegevens invoeren en meteen weten hoeveel patiënten aan
de inclusiecriteria en exclusiecriteria voldoen en je in die keuze dus te ondersteunen
▪ Volgende fase: Is het mogelijk om je patiënten te rekruteren?
Er zijn veel vertragingen op vlak van rekrutering en dit kost geld
▪ Uitdagingen secundair gebruik van data
Data kwaliteit
Interoperabiliteit: Uit 2 verschillende systemen data uitwisselen
Data beveiliging
Duurzaamheid
1.4 Interoperabiliteit (‘Interoperability’)
De mogelijkheid om 2 of meer systemen of onderdelen om informatie te delen en het gebruik van de
informatie die gedeeld wordt. IEEE (i triple E) heeft deze definitie ontworpen.
‐ Gebruik van verschillende talen
‐ Gestructureerde versus niet-gestructureerde inhoud
‐ Verschillende medische concepten en relaties: Volgen van verschillende protocollen
Medische terminologie → Bijvoorbeeld: Hoge bloeddruk en hypertensie
‐ eHealth standaard bestaat maar lage acceptatie van deze standaarden
SAMENVATTING: INFORMATIESYSTEMEN 2
,a) Verschillende levels van Interoperability
▪ Technische interoperabiliteit = Basislevel
De communicatie tussen machines inschakelen
Hoe zullen we communicatie uitwisselen: Communicatie protocollen
Infrastructuur om de communicatie te kunnen uitwisselen
▪ Syntactische interoperabiliteit
Overeenkomsten over data formats die worden gebruikt
Syntax en codering: Noodzakelijk om data te verwerken
▪ Sematische interoperabiliteit
De betekenis van de inhoud
Algemeen begrip van wat is uitgewisseld
Bijvoorbeeld: Verschillende terminologie (hoge bloeddruk/hypertensie) herkennen en als zelfde data
verwerken. Of het woord ‘Java’ betekent weinig zonder de context zoals vakantie, koffie of programmeertaal.
▪ Organisatorische interoperabiliteit
Vermogen van organisaties om te communiceren en data uit te wisselen
Verschillende systemen gebruiken
1.5 mHealth
mHealth is een segment van eHealth en omvat medische praktijken en volksgezondheid die worden
ondersteund door mobiele apparaten. Het omvat met name het gebruik van mobiele
communicatieapparatuur voor gezondheids- en welzijnsdiensten en informatiedoeleinden, evenals
mobiele gezondheidstoepassingen.
→ Focust niet enkel op gezondheid maar ook op levensstijl (= breed domein)
a) Het potentieel van mHealth
‐ Toenemende preventie: Kwaliteit van leven benadering
= Helpt met detecteren van ontwikkeling van chronische ziekten in vroeg stadium
= Kan helpen de patiënt sneller hulp te laten zoeken
= Kan gezond gedrag gaan bevorderen
‐ Meer efficiënte en duurzame gezondheidszorg
= Beter plannen en reduceren van onnodige consultaties
= Meer interventies kunnen ‘remote’ gebeuren
= Grote data analyse kan helpen voor accuratere en holistisch bekijken van de patiënt
→ Momenteel meer dan 3000 mHealth apps: Hoe onderscheiden we goede van slechte apps?
b) European Commission Green paper on mHealth
De Europese Commissie publiceerde een groenboek over mobiele gezondheid waarmee een openbare
raadpleging werd gelanceerd waarin zij belanghebbenden uitnodigde hun mening te geven over 11
geïdentificeerde belemmeringen voor de acceptatie van m-gezondheid in de EU.
Dit groenboekrapport over mHealth analyseert het potentieel om het welzijn en de gezondheid van
patiënten te behouden en te verbeteren door middel van aspecten van mHealth.
SAMENVATTING: INFORMATIESYSTEMEN 3
, c) Mobile App Rating Scale (MARS)
De MARS-schaal is een bekende gestandaardiseerde tool waarmee gezondheidsapps kunnen worden
vergeleken. Het is ontworpen om apps te scoren op de criteria betrokkenheid, functionaliteit, esthetiek
en informatiekwaliteit.
‐ Kwaliteit van app scoring is de gouden standaard
‐ Meest gebruikte schaal en in vele gezondheidsdomeinen gevalideerd
○ Verbintenis: Is de app interessant, leuk, interactief, …
○ Functionaliteit: Functioneert de app, is het makkelijk en logisch te gebruiken, …
○ Esthetiek: Is de app mooi qua design, visueel aantrekkelijk, consistent in stijl, …
○ Informatief: Bevat de app kwaliteitsvolle informatie
1.6 eHealth platform
‐ In een veilige omgeving data over gezondheid uitwisselen
‐ Er bestaat ook een mHealth platform vanuit de federale overheid
= Geeft informatie over mHealth applicaties en bevat validatie pyramide
= Rechts ziek je welke organisatie verantwoordelijk is voor dat level
= Vrijwillig proces: Niet elke app moet doorheen validatieproces van de overheid in België gaan
○ Level 1: CE-certificatie, vrijwillige validatie van de app door overheid en GDPR-wetgeving
○ Level 2: Interoperabiliteit
○ Level 3: Economische aspect: Voordeel van gezondheidsapp kan voor terugbetaling zorgen
SAMENVATTING: INFORMATIESYSTEMEN 4
