College 4 – Inleiding Management
Nele Cannaerts
Leiderschap en teams
Literatuur Rainey hfst 11 en 12
Huishoudelijke mededelingen
Proeftentamen komt ten laatste morgenavond online op Canvas
Belangrijke info op Canvas betreffende het tentamen
o announcement en kopie onder modules
Twee extra vraagmomenten
o Maandag 19/10 om 11u30 – 12u
o Donderdag 29/10 gelijk na het college tussen 15u-16u.
o Laatste moment om vragen te stellen voor het tentamen
Tentamen via online tool. In anouncement staat alle info. Lees die helemaal heel goed door. Als er nu
al problemen zijn, meld die dan meteen via het aangegeven mailadres. Proeftentamen staat nu
online. Eerst studeren, dan het proeftentamen maken. Aankomende maandag en donderdag laatste
vragenmomenten.
Doelstellingen college 4
Na afloop van het college is de student op de hoogte van de essentie van de hoofdstukken 11
en 12 van Rainey.
Na afloop van het college kent de student de belangrijkste concepten, auteurs en theorieën
op de gebieden leiderschap, organisatiecultuur en teams.
Hoofdstuk 11 gaat specifiek in op
o Leiderschap en de belangrijkste leiderschapstheorieën
o Cultuur
o Leiderschap in de context van de publieke sector
Hoofdstuk 12 gaat specifiek in op
o Groepen en teams
Na afloop weet je alles over theorieën van leiderschap. Hoofdstuk 11 is het hoofdhoofdstuk,
hoofdstuk 12 is een kleine naloop ervan. In het college neemt ze je mee langs de belangrijkste lijnen
en theorieën. Je moet weten wie welke theorie had en wat de key assumptions en begrippen erbij zijn.
Tot zover dus het detailniveau.
College 4: Leiderschap en teams
Vijf hoofdvragen
Wat is (effectief) leiderschap?
Welke leiderschapstheorieën onderscheiden we?
Wat zijn kenmerken van ‘managerial’ werk, rollen en vaardigheden?
Wat verstaan we onder ‘cultuur’?
Hoe komen groepen en teams tot stand?
,College 4: Leiderschap en teams
Wat is (effectief) leiderschap?
Een heel leuk onderwerp! Wat is alleen ‘effectief’ leiderschap? Waar denk jij
aan bij ‘effectief leiderschap’ is.
No one, however, has ever identifi ed a common set of traits for excellent leaders. Leaders come in a
variety of sizes, shapes, talents, and dispositions. The quest for universal traits has been replaced by
other approaches.
Wat is (effectief) leiderschap?
Wat zijn de kenmerken van ‘effectief leiderschap’?
Het gaat om sturen/motiveren, dit zijn werkwoorden over wat een effectieve leider moet doen. Het
gaat ook over doelgericht en mensgericht. Kortom, een hoop perspectieven op benaderingen. Hier
gaan we ook precies naar kijken.
Wat is (effectief) leiderschap?
= Het proces van het beïnvloeden van een groep om doelen te bereiken (Robbins and
Coulter, 2015: 404)
o Gerichte beïnvloeding
o Volgers
Leiderschap = effectief indien
o medewerkers de beïnvloeding (vrijwillig?)
accepteren
o daadwerkelijke doelrealisatie is
We kijken eerst met een definitie van leiderschap. Het is een containerbegrip/umbrella. Net als bij
motivatie is een eenduidig definitief lastig te formuleren. Maar er zijn wel een aantal kenmerken die
bij de definitie van ‘leiderschap’ altijd voorkomen.
Effectief leiderschap = proces van het beïnvloeden van een groep mensen om doelen te bereiken.
Het is een gerichte beïnvloeding, vandaar ook het woord ‘effectief’. Het erom: bereik je de doelen?
Een effectief leider geeft richting/sturing. Ook belangrijk is principe van ‘geen leider zonder volgers’.
, Als je geen volgers hebt, dan geef je aan niemand richting om doelen te bereiken. Wanneer is dat dan
effectief:
foto 1: Effectief = wanneer je volgers bereid zijn jou vrijwillig te volgen. Ze geloven in je en in het doel
en zijn bereid zich in te spannen voor het doel. Er moet dan wel doelrealisatie zijn. Er is pas
effectiviteit als het doel bereikt wordt. De dame op de foto onder ondersteunt de werknemers om de
doelen te bereiken. De foto rechts is meer directief. Hij maakt een pad en iedereen moet dat volgen.
Let op, wat de een motiveert, motiveert een ander niet. Leiderschap is géén eenduidig concept omdat
mensen allemaal ander zijn. Wat de een motiveert, motiveert een nader totaal niet. Misschien kan
een iemand heel goed volgen en dan is foto 1 juist succesvol.
Wat is (effectief) leiderschap?
Onderzoek laat stelselmatig zien dat de manier waarop leidinggevenden hun taak uitoefenen
van doorslaggevende invloed is op de houding (motivatie) van werknemers
o “By leadership, most people mean the capacity of someone to direct and energize
people to achieve goals.” (p. 337)
Gaat vaak om drie dingen:
1. Leider zorgt ervoor dat taken worden uitgevoerd (tasks)
2. Zorgt ervoor dat medewerkers gemotiveerd zijn (people)
3. Zorgt voor de externe contacten (organization)
Daadkracht – ‘make it happen’
Leidinggevenden oefenen dus impact uit op de motivatie. Ze geven mensen energie om doelen te
bereiken. Er zijn drie punten die alle definities van leiderschap gemeen hebben:
1. Een leider zorgt ervoor dat taken worden uitgevoerd.
2. Een leider zorgt ervoor dat mensen in beweging komen en gemotiveerd zijn.
3. Een leider zorgt dat externe contacten worden meegenomen. Dit is in publieke organisaties
essentieel zijn.
Waarom dit laatste zo essentieel? Antwoord: elementen van de publieke context spelen een rol. Dus
geen eigen markt en vraag-aanbod, maar heeft grote impact van politiek en van beleid en veel
stakeholders en veel verantwoording afgelegd worden aan veel stakeholders. Daarom is je netwerk
onderhouden ontzettend belangrijk. De manier waarom je je netwerk onderhoud, je externe
contacten, is essentieel.
Wat is (effectief) leiderschap?
Koppeling tussen effectief leiderschap en diverse bronnen van macht (French & Raven (1960)
Formeel Informeel
Aangesteld Niet aangesteld
Taak-, machts-, en gezagsverdeling binnen de Vermogen om buiten de formele
organisatiestructuur wie leider mag en bijgevolg organisatiestructuren invloed te hebben
ook moet zijn
Leiding geven vervat in de functie/ rang in de ‘spontaan leiderschap’
organisatie
Nele Cannaerts
Leiderschap en teams
Literatuur Rainey hfst 11 en 12
Huishoudelijke mededelingen
Proeftentamen komt ten laatste morgenavond online op Canvas
Belangrijke info op Canvas betreffende het tentamen
o announcement en kopie onder modules
Twee extra vraagmomenten
o Maandag 19/10 om 11u30 – 12u
o Donderdag 29/10 gelijk na het college tussen 15u-16u.
o Laatste moment om vragen te stellen voor het tentamen
Tentamen via online tool. In anouncement staat alle info. Lees die helemaal heel goed door. Als er nu
al problemen zijn, meld die dan meteen via het aangegeven mailadres. Proeftentamen staat nu
online. Eerst studeren, dan het proeftentamen maken. Aankomende maandag en donderdag laatste
vragenmomenten.
Doelstellingen college 4
Na afloop van het college is de student op de hoogte van de essentie van de hoofdstukken 11
en 12 van Rainey.
Na afloop van het college kent de student de belangrijkste concepten, auteurs en theorieën
op de gebieden leiderschap, organisatiecultuur en teams.
Hoofdstuk 11 gaat specifiek in op
o Leiderschap en de belangrijkste leiderschapstheorieën
o Cultuur
o Leiderschap in de context van de publieke sector
Hoofdstuk 12 gaat specifiek in op
o Groepen en teams
Na afloop weet je alles over theorieën van leiderschap. Hoofdstuk 11 is het hoofdhoofdstuk,
hoofdstuk 12 is een kleine naloop ervan. In het college neemt ze je mee langs de belangrijkste lijnen
en theorieën. Je moet weten wie welke theorie had en wat de key assumptions en begrippen erbij zijn.
Tot zover dus het detailniveau.
College 4: Leiderschap en teams
Vijf hoofdvragen
Wat is (effectief) leiderschap?
Welke leiderschapstheorieën onderscheiden we?
Wat zijn kenmerken van ‘managerial’ werk, rollen en vaardigheden?
Wat verstaan we onder ‘cultuur’?
Hoe komen groepen en teams tot stand?
,College 4: Leiderschap en teams
Wat is (effectief) leiderschap?
Een heel leuk onderwerp! Wat is alleen ‘effectief’ leiderschap? Waar denk jij
aan bij ‘effectief leiderschap’ is.
No one, however, has ever identifi ed a common set of traits for excellent leaders. Leaders come in a
variety of sizes, shapes, talents, and dispositions. The quest for universal traits has been replaced by
other approaches.
Wat is (effectief) leiderschap?
Wat zijn de kenmerken van ‘effectief leiderschap’?
Het gaat om sturen/motiveren, dit zijn werkwoorden over wat een effectieve leider moet doen. Het
gaat ook over doelgericht en mensgericht. Kortom, een hoop perspectieven op benaderingen. Hier
gaan we ook precies naar kijken.
Wat is (effectief) leiderschap?
= Het proces van het beïnvloeden van een groep om doelen te bereiken (Robbins and
Coulter, 2015: 404)
o Gerichte beïnvloeding
o Volgers
Leiderschap = effectief indien
o medewerkers de beïnvloeding (vrijwillig?)
accepteren
o daadwerkelijke doelrealisatie is
We kijken eerst met een definitie van leiderschap. Het is een containerbegrip/umbrella. Net als bij
motivatie is een eenduidig definitief lastig te formuleren. Maar er zijn wel een aantal kenmerken die
bij de definitie van ‘leiderschap’ altijd voorkomen.
Effectief leiderschap = proces van het beïnvloeden van een groep mensen om doelen te bereiken.
Het is een gerichte beïnvloeding, vandaar ook het woord ‘effectief’. Het erom: bereik je de doelen?
Een effectief leider geeft richting/sturing. Ook belangrijk is principe van ‘geen leider zonder volgers’.
, Als je geen volgers hebt, dan geef je aan niemand richting om doelen te bereiken. Wanneer is dat dan
effectief:
foto 1: Effectief = wanneer je volgers bereid zijn jou vrijwillig te volgen. Ze geloven in je en in het doel
en zijn bereid zich in te spannen voor het doel. Er moet dan wel doelrealisatie zijn. Er is pas
effectiviteit als het doel bereikt wordt. De dame op de foto onder ondersteunt de werknemers om de
doelen te bereiken. De foto rechts is meer directief. Hij maakt een pad en iedereen moet dat volgen.
Let op, wat de een motiveert, motiveert een ander niet. Leiderschap is géén eenduidig concept omdat
mensen allemaal ander zijn. Wat de een motiveert, motiveert een nader totaal niet. Misschien kan
een iemand heel goed volgen en dan is foto 1 juist succesvol.
Wat is (effectief) leiderschap?
Onderzoek laat stelselmatig zien dat de manier waarop leidinggevenden hun taak uitoefenen
van doorslaggevende invloed is op de houding (motivatie) van werknemers
o “By leadership, most people mean the capacity of someone to direct and energize
people to achieve goals.” (p. 337)
Gaat vaak om drie dingen:
1. Leider zorgt ervoor dat taken worden uitgevoerd (tasks)
2. Zorgt ervoor dat medewerkers gemotiveerd zijn (people)
3. Zorgt voor de externe contacten (organization)
Daadkracht – ‘make it happen’
Leidinggevenden oefenen dus impact uit op de motivatie. Ze geven mensen energie om doelen te
bereiken. Er zijn drie punten die alle definities van leiderschap gemeen hebben:
1. Een leider zorgt ervoor dat taken worden uitgevoerd.
2. Een leider zorgt ervoor dat mensen in beweging komen en gemotiveerd zijn.
3. Een leider zorgt dat externe contacten worden meegenomen. Dit is in publieke organisaties
essentieel zijn.
Waarom dit laatste zo essentieel? Antwoord: elementen van de publieke context spelen een rol. Dus
geen eigen markt en vraag-aanbod, maar heeft grote impact van politiek en van beleid en veel
stakeholders en veel verantwoording afgelegd worden aan veel stakeholders. Daarom is je netwerk
onderhouden ontzettend belangrijk. De manier waarom je je netwerk onderhoud, je externe
contacten, is essentieel.
Wat is (effectief) leiderschap?
Koppeling tussen effectief leiderschap en diverse bronnen van macht (French & Raven (1960)
Formeel Informeel
Aangesteld Niet aangesteld
Taak-, machts-, en gezagsverdeling binnen de Vermogen om buiten de formele
organisatiestructuur wie leider mag en bijgevolg organisatiestructuren invloed te hebben
ook moet zijn
Leiding geven vervat in de functie/ rang in de ‘spontaan leiderschap’
organisatie
