POËZIEANALYSE
NEDERLANDSE TAAL EN LITERATUUR
,INHOUDSOPGAVE
1
1 NU WIJ, A. VEGTER...........................................................................3
2 DE DAPPERSTRAAT, J.C. BLOEM.........................................................5
3 HET CARILLON, I. GERHARDT.............................................................7
4 JONGE SLA, R. KOPLAND...................................................................9
5 ZIEKENBEZOEK, J. HERZBERG..........................................................11
6 INTERIEUR, J.P. RAWIE....................................................................14
7 DOOD ZIJN DUURT ZO LANG, W. WILMINK........................................16
8 MIJN MOEDER IS MIJN NAAM VERGETEN, N.M. MIN............................18
9 AFSCHEID, J.C. BLOEM....................................................................20
10 EEN HELE OPLUCHTING, L. WEEMOEDT...........................................22
11 SLUITING, L. VROMAN...................................................................24
12 TWEESPRAAK, I. GERHARDT..........................................................26
13 NIETS, C. NOOTEBOOM..................................................................28
14 BOMMEN, P. RODENKO..................................................................31
15 ZIE JE…, H. GORTER......................................................................33
POËZIEANALYSE 6 VWO | PAGINA 2
,1 NU WIJ, A. VEGTER
We lachten zo schel dat we bekend raakten om onze vrolijkheid,
aan ons merkte je niets. We kozen brillen, haastige, we droegen
zweetbeslagen glazen, zagen gezichten noch gezegden, woorden,
letters lazen we maar even niet. We sloegen regels in de wind
van de taal: (hullie zullie of hoe zeg je dat hunnie of laat ook maar).
Moesten we luidop lijstjes lezen, op werk zeiden we niet geweten,
bril vergeten. We wachtten vrolijkheid die zomaar niet kwam. Thuis
zwegen de dingen en de dieren zoals in grotten van voor tekens
van leven. Mensenschrift. Ergens begonnen, toen op drift en nu
doet iedereen het, zeggen ze, maar het alfabet is misschien
niet helemaal eerlijk verdeeld. Waar waren we toen de letters
werden geschud? Is er nog over van de spelling? Mogen wij ook?
(NRC, 2013; Wat helpt is een wonder, 2017)
1.1 ALGEMENE INFORMATIE
Het hierboven uitgetypte gedicht heet Nu wij en is geschreven door Anne Vegter. Het gedicht
verscheen voor het eerst in het NRC van 23 maart 2013 en later ook in de dichtbundel Wat
helpt is een wonder (2017).
1.2 PARAFRASE
Het gedicht gaat over mensen die moeite hebben met taal; ze kunnen niet lezen en
schrijven.
1.3 VERSLEER: OPBOUW
Het gedicht bestaat uit drie strofen van vier regels: drie kwatrijnen. Het gedicht bevat geen
rijmschema. Wat opvalt zijn de vele enjambementen die het gedicht kent:
strofe 1: ‘we droegen – zweetbeslagen glazen’, ‘de wind – van de’
strofe 2: ‘Thuis – zwegen de’, ‘voor tekens – van leven’
strofe 3: ‘en nu – doet iedereen’, ‘is misschien – niet helemaal’, ‘de letters –
strofe 3 : werden geschud’
VERSLEER: RIJMVORMEN
Het gedicht bevat een aantal verschillende rijmvormen, namelijk:
volrijm: strofe 1: ‘droegen – sloegen’, zweetbeslagen – zagen’, ‘glazen – lazen’
strofe 2: ‘hullie – zullie’, ‘geweten – vergeten’
strofe 3: ‘Mensenschrift – drift’
assonantie: strofe 1: ‘raakten – aan – haastige – zweetbeslagen – glazen – zagen – lazen’
strofe 2: ‘hullie – zullie – hunnie’, ‘zwegen – tekens – leven (strofe 3)’
strofe 3: ‘mensenschrift – ergens’ ‘toen – doet’, ‘het – zeggen – het’,
strofe 3: ‘misschien – niet’, ‘eerlijk – verdeeld’, ‘helemaal – waar – waren’,
strofe 3: ‘over – mogen – ook’
alliteratie: strofe 1: ‘zweetbeslagen – zagen’, ‘gezichten – gezegden’, ‘letters – lazen’
strofe 2: ‘luidop – lijstjes – lezen’, ‘werk – we – we – wachten’, ‘dingen –
dieren’
POËZIEANALYSE 6 VWO | PAGINA 3
, strofe 3: ‘waar – waren – we – werden’
VERSLEER: BEELDSPRAAK/STIJLFIGUREN
In de onderstaande tabel zijn een aantal vormen van beeldspraak en stijlfiguren opgesomd.
citaat uit gedicht versleer
‘haastige brillen’ (regel 2) personificatie
‘zweetbeslagen glazen’ (regel 3) personificatie
‘gezichten noch gezegden, woorden, letters’ (regel 3 en 4) anticlimax
‘We sloegen regels in de wind van de taal’ (regel 4 en 5) gezegde
‘We wachtten vrolijkheid die zomaar niet kwam’ (regel 7) personificatie
‘Thuis zwegen de dingen en de dieren zoals in grotten van voor beeldspraak:
tekens van leven’ (regel 7 - 9) vergelijking met als
‘Mensenschrift. Ergens begonnen, toen op drift en nu doet iedereen personificatie
het, zeggen ze’ (regel 9 en 10) (eventueel prolepsis)
‘maar het alfabet is misschien niet helemaal eerlijk verdeeld’ (regel metonymia
10 en 11)
‘Waar waren we toen de letter werden geschud?’ (regel 11) beeldspraak:
metafoor
‘Is er nog over van de spelling?’ (regel 12) beeldspraak:
metafoor
1.4 INFORMATIE OVER SCHRIJVER
Vegter heeft dit gedicht geschreven ten tijde haar werkzaamheden als Dichter des
Vaderlands. Het gedicht is geschreven om aandacht te vragen voor de laaggeletterdheid in
Nederland (toentertijd (en na het schrijven van mijn essay weer :)) een actueel
maatschappelijk probleem). Voor dit gedicht geldt dat er geen (auto)biografische elementen
terug te vinden zijn.
1.5 INTERPRETATIE
Het gedicht is geschreven om aandacht te vragen voor de laaggeletterden in Nederland. Dit
is aan vele stijlfiguren te zien: ‘haastige brillen’ (regel 2) en ‘we droegen zweetbeslagen
glazen’ (regel 2 en 3) zal terugwijzen op de moeite die deze mensen moeten doen om te
kunnen begrijpen wat er staat. ‘We wachtten vrolijkheid die zomaar niet kwam’ (regel 7)
betekend dat deze mensen nog niet het plezier hebben ervaren als ze opeens kunnen
ontcijferen wat er staat. ‘Thuis zwegen de dingen en de dieren zoals in grotten van voor
tekens van leven’ (regel 7 - 9) gaat over het eerste schrift en de communicatie van dieren:
onverstaanbaar.
‘Mensenschrift. Ergens begonnen, toen op drift en nu doet iedereen het, zeggen ze’ (regel 9
en 10) is een verwijzing naar de opkomst van internet/sociale media, waarbij jezelf
uitdrukken centraal staat. ‘Waar waren we toen de letter werden geschud?’ (regel 11) en ‘Is
er nog over van de spelling?’ (regel 12) zijn vragen die de laaggeletterden zichzelf stellen:
zullen ze ooit nog in de mogelijkheid gesteld worden om te kunnen lezen en/of schrijven.
De titel slaat op de laaggeletterden die graag willen leren lezen en schrijven.
[195 woorden]
POËZIEANALYSE 6 VWO | PAGINA 4
NEDERLANDSE TAAL EN LITERATUUR
,INHOUDSOPGAVE
1
1 NU WIJ, A. VEGTER...........................................................................3
2 DE DAPPERSTRAAT, J.C. BLOEM.........................................................5
3 HET CARILLON, I. GERHARDT.............................................................7
4 JONGE SLA, R. KOPLAND...................................................................9
5 ZIEKENBEZOEK, J. HERZBERG..........................................................11
6 INTERIEUR, J.P. RAWIE....................................................................14
7 DOOD ZIJN DUURT ZO LANG, W. WILMINK........................................16
8 MIJN MOEDER IS MIJN NAAM VERGETEN, N.M. MIN............................18
9 AFSCHEID, J.C. BLOEM....................................................................20
10 EEN HELE OPLUCHTING, L. WEEMOEDT...........................................22
11 SLUITING, L. VROMAN...................................................................24
12 TWEESPRAAK, I. GERHARDT..........................................................26
13 NIETS, C. NOOTEBOOM..................................................................28
14 BOMMEN, P. RODENKO..................................................................31
15 ZIE JE…, H. GORTER......................................................................33
POËZIEANALYSE 6 VWO | PAGINA 2
,1 NU WIJ, A. VEGTER
We lachten zo schel dat we bekend raakten om onze vrolijkheid,
aan ons merkte je niets. We kozen brillen, haastige, we droegen
zweetbeslagen glazen, zagen gezichten noch gezegden, woorden,
letters lazen we maar even niet. We sloegen regels in de wind
van de taal: (hullie zullie of hoe zeg je dat hunnie of laat ook maar).
Moesten we luidop lijstjes lezen, op werk zeiden we niet geweten,
bril vergeten. We wachtten vrolijkheid die zomaar niet kwam. Thuis
zwegen de dingen en de dieren zoals in grotten van voor tekens
van leven. Mensenschrift. Ergens begonnen, toen op drift en nu
doet iedereen het, zeggen ze, maar het alfabet is misschien
niet helemaal eerlijk verdeeld. Waar waren we toen de letters
werden geschud? Is er nog over van de spelling? Mogen wij ook?
(NRC, 2013; Wat helpt is een wonder, 2017)
1.1 ALGEMENE INFORMATIE
Het hierboven uitgetypte gedicht heet Nu wij en is geschreven door Anne Vegter. Het gedicht
verscheen voor het eerst in het NRC van 23 maart 2013 en later ook in de dichtbundel Wat
helpt is een wonder (2017).
1.2 PARAFRASE
Het gedicht gaat over mensen die moeite hebben met taal; ze kunnen niet lezen en
schrijven.
1.3 VERSLEER: OPBOUW
Het gedicht bestaat uit drie strofen van vier regels: drie kwatrijnen. Het gedicht bevat geen
rijmschema. Wat opvalt zijn de vele enjambementen die het gedicht kent:
strofe 1: ‘we droegen – zweetbeslagen glazen’, ‘de wind – van de’
strofe 2: ‘Thuis – zwegen de’, ‘voor tekens – van leven’
strofe 3: ‘en nu – doet iedereen’, ‘is misschien – niet helemaal’, ‘de letters –
strofe 3 : werden geschud’
VERSLEER: RIJMVORMEN
Het gedicht bevat een aantal verschillende rijmvormen, namelijk:
volrijm: strofe 1: ‘droegen – sloegen’, zweetbeslagen – zagen’, ‘glazen – lazen’
strofe 2: ‘hullie – zullie’, ‘geweten – vergeten’
strofe 3: ‘Mensenschrift – drift’
assonantie: strofe 1: ‘raakten – aan – haastige – zweetbeslagen – glazen – zagen – lazen’
strofe 2: ‘hullie – zullie – hunnie’, ‘zwegen – tekens – leven (strofe 3)’
strofe 3: ‘mensenschrift – ergens’ ‘toen – doet’, ‘het – zeggen – het’,
strofe 3: ‘misschien – niet’, ‘eerlijk – verdeeld’, ‘helemaal – waar – waren’,
strofe 3: ‘over – mogen – ook’
alliteratie: strofe 1: ‘zweetbeslagen – zagen’, ‘gezichten – gezegden’, ‘letters – lazen’
strofe 2: ‘luidop – lijstjes – lezen’, ‘werk – we – we – wachten’, ‘dingen –
dieren’
POËZIEANALYSE 6 VWO | PAGINA 3
, strofe 3: ‘waar – waren – we – werden’
VERSLEER: BEELDSPRAAK/STIJLFIGUREN
In de onderstaande tabel zijn een aantal vormen van beeldspraak en stijlfiguren opgesomd.
citaat uit gedicht versleer
‘haastige brillen’ (regel 2) personificatie
‘zweetbeslagen glazen’ (regel 3) personificatie
‘gezichten noch gezegden, woorden, letters’ (regel 3 en 4) anticlimax
‘We sloegen regels in de wind van de taal’ (regel 4 en 5) gezegde
‘We wachtten vrolijkheid die zomaar niet kwam’ (regel 7) personificatie
‘Thuis zwegen de dingen en de dieren zoals in grotten van voor beeldspraak:
tekens van leven’ (regel 7 - 9) vergelijking met als
‘Mensenschrift. Ergens begonnen, toen op drift en nu doet iedereen personificatie
het, zeggen ze’ (regel 9 en 10) (eventueel prolepsis)
‘maar het alfabet is misschien niet helemaal eerlijk verdeeld’ (regel metonymia
10 en 11)
‘Waar waren we toen de letter werden geschud?’ (regel 11) beeldspraak:
metafoor
‘Is er nog over van de spelling?’ (regel 12) beeldspraak:
metafoor
1.4 INFORMATIE OVER SCHRIJVER
Vegter heeft dit gedicht geschreven ten tijde haar werkzaamheden als Dichter des
Vaderlands. Het gedicht is geschreven om aandacht te vragen voor de laaggeletterdheid in
Nederland (toentertijd (en na het schrijven van mijn essay weer :)) een actueel
maatschappelijk probleem). Voor dit gedicht geldt dat er geen (auto)biografische elementen
terug te vinden zijn.
1.5 INTERPRETATIE
Het gedicht is geschreven om aandacht te vragen voor de laaggeletterden in Nederland. Dit
is aan vele stijlfiguren te zien: ‘haastige brillen’ (regel 2) en ‘we droegen zweetbeslagen
glazen’ (regel 2 en 3) zal terugwijzen op de moeite die deze mensen moeten doen om te
kunnen begrijpen wat er staat. ‘We wachtten vrolijkheid die zomaar niet kwam’ (regel 7)
betekend dat deze mensen nog niet het plezier hebben ervaren als ze opeens kunnen
ontcijferen wat er staat. ‘Thuis zwegen de dingen en de dieren zoals in grotten van voor
tekens van leven’ (regel 7 - 9) gaat over het eerste schrift en de communicatie van dieren:
onverstaanbaar.
‘Mensenschrift. Ergens begonnen, toen op drift en nu doet iedereen het, zeggen ze’ (regel 9
en 10) is een verwijzing naar de opkomst van internet/sociale media, waarbij jezelf
uitdrukken centraal staat. ‘Waar waren we toen de letter werden geschud?’ (regel 11) en ‘Is
er nog over van de spelling?’ (regel 12) zijn vragen die de laaggeletterden zichzelf stellen:
zullen ze ooit nog in de mogelijkheid gesteld worden om te kunnen lezen en/of schrijven.
De titel slaat op de laaggeletterden die graag willen leren lezen en schrijven.
[195 woorden]
POËZIEANALYSE 6 VWO | PAGINA 4
