Kennisclips Inleiding Strafrecht
Formeel strafrecht
Hoofdlijnen van het strafrecht
Hoofdlijnen van het strafrecht
Materieel strafrecht
o Heeft te maken met de vraag: Welke gedragingen zijn nu strafbaar
gesteld? Dus welke misdrijven en overtredingen kennen we?
o Wetboek van Strafrecht en bijzondere wetten (bv Opiumwet of Wet
Wapens en Munitie) en lagere wetgeving (lokale APV)
Formeel strafrecht.
o Vragen als: Hoe is het strafproces vormgegeven? Welke
bevoegdheden hebben opsporingsambtenaren? Hoe ziet een echte
rechtszitting eruit?
o Wetboek van Strafvordering en bijzondere wetten (bv Opiumwet of Wet
Wapens en Munitie), maar niet in lagere wetgeving (lokale APV)
Sanctierecht.
o Materiele en formele kenmerken.
o Vraag: Hoe moeten straffen worden uitgelegd en maatregelen?
Belangrijkste actoren
Verdachte (en evt. advocaat mag, maar hoeft niet)
o Centrale speler in het strafproces.
Politie/hulpofficier van justitie
o Belangrijke speler in opsporingsonderzoek, de voorfase.
Officier van justitie
o Verantwoordelijk voor het voorbereidend onderzoek en maakt
belangrijke keuzes t.a.v. de strafzaak.
Slachtoffer
o Belangrijk t.a.v. het doen van aangifte.
o Niet de vergetende partij ook spreekrecht.
Rechter commissaris
o Onderzoeksrechter.
o Grote rol in vooronderzoek tijdens opsporingsfase.
o Toezichthouder: houdt toezicht en controleert het
opsporingsonderzoek.
Zittingsrechter
o Enkelvoudige kamer (1 rechter, bv politierechter of kantonrechter) of
meervoudige kamer (3 rechters) bij ernstige zaken.
o Geen juryrechtspraak.
Getuige
o Niet vaak voor de zitting gevraagd, vaak schriftelijk.
Deskundige
o Niet vaak voor de zitting gevraagd, vaak schriftelijk.
1
,Structuur strafproces
1. Vooronderzoek (art. 66 Sv)
a. Opsporing door politie- en opsporingsambtenaren onder gezag van de
Officier van Justitie.
b. Politie en justitie verzamelen informatie over het strafbare feit.
2. Onderzoek ter terechtzitting
a. Bij voldoende bewijslast.
b. Raadsman en OvJ maken hun standpunten kenbaar aan de rechter.
3. Tenuitvoerlegging.
a. Als bewijslast leidt tot veroordeling.
b. Alle rechtsmiddelen (hoger beroep en beroep op cassatie) zijn uitgeput
c. Als de verdachte wordt veroordeeld, legt de rechter in de meeste
gevallen een straf op.
Invloed van Europa
Raad van Europa: EVRM en EHRM
o Bv. Murray t. NL, EHRM 26 april 2016
o Cevdet Yilmaz (levenslang gestrafte) nu toch gratie.
EU: EU regelgeving en Hof van Justitie
o Bv. Richtlijn 2013/48/EU Recht op toegang tot advocaat.
o Richtlijnen omzetten in nationale wetten, het zijn dwingende
bepalingen.
Dynamiek van het strafrecht
Continu proces van aanpassing en verandering.
o Aanpassen aan veranderingen en technologie.
Modernisering Wetboek van Strafvordering alles herzien.
o ‘Groot onderhoud’ update, want het was verouderd.
o Toekomstbestendig en toegankelijk.
o Acht boeken.
o Beweging naar voren. Meer aandacht op vooronderzoek.
o Geen stelselwijziging beginselen blijven nog gewoon van
toepassing. Toch wel inhoudelijke veranderingen.
Nieuwe tijden, nieuwe methoden! Aangepaste wetgeving.
o Voorbeeld: ontgrendelen smartphone.
Mag je iemand dwingen telefoon te ontgrendelen, dus
wachtwoord zeggen of vingerafdruk geven.
o Verhouding zwijgrecht en neno tenetur (verdachte is niet verplicht mee
te werken aan zijn eigen veroordeling).
o Wachtwoord of biometrisch?
o Rechtbank Noord-Holland 28-2-2019, ECLI:NL:RBNHO:2019:1568.
Cassatie in belang der wet.
Je mag verdachte niet dwingen een wachtwoord prijs te geven,
want dat zou ingaan tegen zwijgrecht en neno tenetur, want het
is wilsafhankelijk. Als iets wilsafhankelijk is, dan is het in strijd
met neno tenetur.
Een vingerafdruk of irisscan kan wel gemaakt worden ongeacht
de wil van de verdachte, want dit is er gewoon.
2
,Vrijheid versus veiligheid
Strafrecht als instrument.
o Laatste middel dat je kan aangrijpen. Als het op een andere manier
kan, eerst dat aangrijpen.
o Oplossing voor allerlei problemen.
Je kan ook voorbereidingen van een strafbaar feit al strafbaar
stellen.
Terrorisme-wetgeving slechts aanwijzingen.
Conflicterende belangen.
o Zoeken naar balans.
o Modellen van Packer Packer’s model of criminal justice.
Due process
Belangrijke functie is eerlijkheid proces realiseren.
Veroordelen onschuldigen dient te worden voorkomen.
Rechten van verdachten dienen te worden gerespecteerd.
Crime control
Misdaadbestrijding is belangrijkste functie.
Beschermen slachtoffers weegt zwaarder dan
beschermen verdachten.
Veroordelen onschuldige is aanvaardbaar risico.
o Een rechtsproces is niet volledig due process of volledig crime control.
Het is een mengvorm.
Hoe meer veiligheid (meer bevoegdheden strafrecht), hoe minder vrijheid
burgers.
o We willen geen politiestaat.
Het verdachtebegrip
Opsporingsonderzoek
Hoe raakt politie op de hoogte van een strafbaar feit?
o Slachtoffer doet aangifte.
o Verklaring van getuige die iets ziet gebeuren.
o De politie kan ook spontaan zelf ergens op bestuiten, als deze bijv. aan
het surveilleren is.
o Anonieme meldingen.
Opsporing versus controle.
Definitie opsporing: onderzoek in verband met een strafbaar feit onder gezag
Officier van Justitie met als doel het nemen van strafvorderlijke beslissingen
(art. 132a Sv).
Ruim opsporingsbegrip – niet alleen achteraf maar ook proactief opsporen en
n.a.v. aanwijzing terroristisch misdrijf.
o Om dit te voorkomen.
o Geen redelijke verdenking van plegen van misdrijf nodig. Een enkele
aanwijzing kan dan al volstaan om voldoende opsporing te verrichten.
Verdachtebegrip
Art. 27 lid 1 Sv
3
, o ‘’Als verdachte wordt voordat de vervolging is aangevangen,
aangemerkt degene te wiens aanziens uit feiten of omstandigheden
een redelijk vermoeden van schuld aan een strafbaar feit voortvloeit”.
Objectieve feiten/omstandigheden.
Intuïtie onvoldoende.
Ervaring wel relevant.
Gradaties verdenking
Aanwijzingen terroristisch misdrijf (art. 126zd e.v.)
Redelijk vermoeden (art. 27 Sv)
o Objectieve feiten en omstandigheden.
Ernstige bezwaren
o Hoge mate van waarschijnlijkheid dat deze persoon een strafbaar feit
heeft begaan.
o Redelijk vermoeden is onvoldoende.
(Rechterlijke) overtuiging.
o Op dat moment heeft de rechter echt vastgesteld dat deze persoon het
echt heeft gedaan.
Verdenking als drempel voor opsporing
Afhankelijk van de graad van de verdenking kun je bepaalde bevoegdheden
wel of niet toepassen als opsporingsambtenaar.
Hoe hoger de graad van verdenking, des te zwaarder kunnen de
opsporingshandelingen en dwangmiddelen zijn die je kunt toepassen.
o Bijv. een enkele aanhouding kun je baseren op een redelijke
verdenking van schuld aan een strafbaar feit. Als je iemand in
voorlopige hechtenis wilt nemen, dan heb je echt wel een zwaardere
graad van verdenking nodig. Dan moet er sprake zijn van ernstige
bezwaren.
Voorbeeld MMA melding
Anonieme melding. Hoe weet je of het echt is wat hij heeft waargenomen?
o Verschillende redenen om zijn naam niet prijs te geven.
o Hij kan echt iets gezien hebben, maar kan ook wraak nemen door een
valse melding door te geven.
o Is een anonieme melding genoeg voor een redelijke verdenking?
Dat hangt ervan af.
Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 3 mei 2015 (NBSR 2016, 121)
o Melding: ‘hennepkwekerij in straat…’ gezien dat kweekbenodigdheden
en bloempotten zijn afgeleverd op genoemd adres door iemand in
zwarte Opel.
o Enige tijd later doorzoeking woning o.b.v art. 9 OW.
o Melding voldoende grondslag?
Gerechtshof: is afhankelijk van de omstandigheden van het
geval.
In casu onvoldoende:
Vaagheid van melding, vrij abstract, geen datum en tijd/
gebrek aan verificatie.
4
Formeel strafrecht
Hoofdlijnen van het strafrecht
Hoofdlijnen van het strafrecht
Materieel strafrecht
o Heeft te maken met de vraag: Welke gedragingen zijn nu strafbaar
gesteld? Dus welke misdrijven en overtredingen kennen we?
o Wetboek van Strafrecht en bijzondere wetten (bv Opiumwet of Wet
Wapens en Munitie) en lagere wetgeving (lokale APV)
Formeel strafrecht.
o Vragen als: Hoe is het strafproces vormgegeven? Welke
bevoegdheden hebben opsporingsambtenaren? Hoe ziet een echte
rechtszitting eruit?
o Wetboek van Strafvordering en bijzondere wetten (bv Opiumwet of Wet
Wapens en Munitie), maar niet in lagere wetgeving (lokale APV)
Sanctierecht.
o Materiele en formele kenmerken.
o Vraag: Hoe moeten straffen worden uitgelegd en maatregelen?
Belangrijkste actoren
Verdachte (en evt. advocaat mag, maar hoeft niet)
o Centrale speler in het strafproces.
Politie/hulpofficier van justitie
o Belangrijke speler in opsporingsonderzoek, de voorfase.
Officier van justitie
o Verantwoordelijk voor het voorbereidend onderzoek en maakt
belangrijke keuzes t.a.v. de strafzaak.
Slachtoffer
o Belangrijk t.a.v. het doen van aangifte.
o Niet de vergetende partij ook spreekrecht.
Rechter commissaris
o Onderzoeksrechter.
o Grote rol in vooronderzoek tijdens opsporingsfase.
o Toezichthouder: houdt toezicht en controleert het
opsporingsonderzoek.
Zittingsrechter
o Enkelvoudige kamer (1 rechter, bv politierechter of kantonrechter) of
meervoudige kamer (3 rechters) bij ernstige zaken.
o Geen juryrechtspraak.
Getuige
o Niet vaak voor de zitting gevraagd, vaak schriftelijk.
Deskundige
o Niet vaak voor de zitting gevraagd, vaak schriftelijk.
1
,Structuur strafproces
1. Vooronderzoek (art. 66 Sv)
a. Opsporing door politie- en opsporingsambtenaren onder gezag van de
Officier van Justitie.
b. Politie en justitie verzamelen informatie over het strafbare feit.
2. Onderzoek ter terechtzitting
a. Bij voldoende bewijslast.
b. Raadsman en OvJ maken hun standpunten kenbaar aan de rechter.
3. Tenuitvoerlegging.
a. Als bewijslast leidt tot veroordeling.
b. Alle rechtsmiddelen (hoger beroep en beroep op cassatie) zijn uitgeput
c. Als de verdachte wordt veroordeeld, legt de rechter in de meeste
gevallen een straf op.
Invloed van Europa
Raad van Europa: EVRM en EHRM
o Bv. Murray t. NL, EHRM 26 april 2016
o Cevdet Yilmaz (levenslang gestrafte) nu toch gratie.
EU: EU regelgeving en Hof van Justitie
o Bv. Richtlijn 2013/48/EU Recht op toegang tot advocaat.
o Richtlijnen omzetten in nationale wetten, het zijn dwingende
bepalingen.
Dynamiek van het strafrecht
Continu proces van aanpassing en verandering.
o Aanpassen aan veranderingen en technologie.
Modernisering Wetboek van Strafvordering alles herzien.
o ‘Groot onderhoud’ update, want het was verouderd.
o Toekomstbestendig en toegankelijk.
o Acht boeken.
o Beweging naar voren. Meer aandacht op vooronderzoek.
o Geen stelselwijziging beginselen blijven nog gewoon van
toepassing. Toch wel inhoudelijke veranderingen.
Nieuwe tijden, nieuwe methoden! Aangepaste wetgeving.
o Voorbeeld: ontgrendelen smartphone.
Mag je iemand dwingen telefoon te ontgrendelen, dus
wachtwoord zeggen of vingerafdruk geven.
o Verhouding zwijgrecht en neno tenetur (verdachte is niet verplicht mee
te werken aan zijn eigen veroordeling).
o Wachtwoord of biometrisch?
o Rechtbank Noord-Holland 28-2-2019, ECLI:NL:RBNHO:2019:1568.
Cassatie in belang der wet.
Je mag verdachte niet dwingen een wachtwoord prijs te geven,
want dat zou ingaan tegen zwijgrecht en neno tenetur, want het
is wilsafhankelijk. Als iets wilsafhankelijk is, dan is het in strijd
met neno tenetur.
Een vingerafdruk of irisscan kan wel gemaakt worden ongeacht
de wil van de verdachte, want dit is er gewoon.
2
,Vrijheid versus veiligheid
Strafrecht als instrument.
o Laatste middel dat je kan aangrijpen. Als het op een andere manier
kan, eerst dat aangrijpen.
o Oplossing voor allerlei problemen.
Je kan ook voorbereidingen van een strafbaar feit al strafbaar
stellen.
Terrorisme-wetgeving slechts aanwijzingen.
Conflicterende belangen.
o Zoeken naar balans.
o Modellen van Packer Packer’s model of criminal justice.
Due process
Belangrijke functie is eerlijkheid proces realiseren.
Veroordelen onschuldigen dient te worden voorkomen.
Rechten van verdachten dienen te worden gerespecteerd.
Crime control
Misdaadbestrijding is belangrijkste functie.
Beschermen slachtoffers weegt zwaarder dan
beschermen verdachten.
Veroordelen onschuldige is aanvaardbaar risico.
o Een rechtsproces is niet volledig due process of volledig crime control.
Het is een mengvorm.
Hoe meer veiligheid (meer bevoegdheden strafrecht), hoe minder vrijheid
burgers.
o We willen geen politiestaat.
Het verdachtebegrip
Opsporingsonderzoek
Hoe raakt politie op de hoogte van een strafbaar feit?
o Slachtoffer doet aangifte.
o Verklaring van getuige die iets ziet gebeuren.
o De politie kan ook spontaan zelf ergens op bestuiten, als deze bijv. aan
het surveilleren is.
o Anonieme meldingen.
Opsporing versus controle.
Definitie opsporing: onderzoek in verband met een strafbaar feit onder gezag
Officier van Justitie met als doel het nemen van strafvorderlijke beslissingen
(art. 132a Sv).
Ruim opsporingsbegrip – niet alleen achteraf maar ook proactief opsporen en
n.a.v. aanwijzing terroristisch misdrijf.
o Om dit te voorkomen.
o Geen redelijke verdenking van plegen van misdrijf nodig. Een enkele
aanwijzing kan dan al volstaan om voldoende opsporing te verrichten.
Verdachtebegrip
Art. 27 lid 1 Sv
3
, o ‘’Als verdachte wordt voordat de vervolging is aangevangen,
aangemerkt degene te wiens aanziens uit feiten of omstandigheden
een redelijk vermoeden van schuld aan een strafbaar feit voortvloeit”.
Objectieve feiten/omstandigheden.
Intuïtie onvoldoende.
Ervaring wel relevant.
Gradaties verdenking
Aanwijzingen terroristisch misdrijf (art. 126zd e.v.)
Redelijk vermoeden (art. 27 Sv)
o Objectieve feiten en omstandigheden.
Ernstige bezwaren
o Hoge mate van waarschijnlijkheid dat deze persoon een strafbaar feit
heeft begaan.
o Redelijk vermoeden is onvoldoende.
(Rechterlijke) overtuiging.
o Op dat moment heeft de rechter echt vastgesteld dat deze persoon het
echt heeft gedaan.
Verdenking als drempel voor opsporing
Afhankelijk van de graad van de verdenking kun je bepaalde bevoegdheden
wel of niet toepassen als opsporingsambtenaar.
Hoe hoger de graad van verdenking, des te zwaarder kunnen de
opsporingshandelingen en dwangmiddelen zijn die je kunt toepassen.
o Bijv. een enkele aanhouding kun je baseren op een redelijke
verdenking van schuld aan een strafbaar feit. Als je iemand in
voorlopige hechtenis wilt nemen, dan heb je echt wel een zwaardere
graad van verdenking nodig. Dan moet er sprake zijn van ernstige
bezwaren.
Voorbeeld MMA melding
Anonieme melding. Hoe weet je of het echt is wat hij heeft waargenomen?
o Verschillende redenen om zijn naam niet prijs te geven.
o Hij kan echt iets gezien hebben, maar kan ook wraak nemen door een
valse melding door te geven.
o Is een anonieme melding genoeg voor een redelijke verdenking?
Dat hangt ervan af.
Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 3 mei 2015 (NBSR 2016, 121)
o Melding: ‘hennepkwekerij in straat…’ gezien dat kweekbenodigdheden
en bloempotten zijn afgeleverd op genoemd adres door iemand in
zwarte Opel.
o Enige tijd later doorzoeking woning o.b.v art. 9 OW.
o Melding voldoende grondslag?
Gerechtshof: is afhankelijk van de omstandigheden van het
geval.
In casu onvoldoende:
Vaagheid van melding, vrij abstract, geen datum en tijd/
gebrek aan verificatie.
4
