Rode loper ADHD
Begripsbepaling
ADHD is de afkorting van Attention Deficit Hyperactivity Disorder (aandachtstekortstoornis
met hyperactiviteit). ADHD leidt tot levenslange problemen met aandacht of concentratie,
moeite met organiseren, hyperactief of overbeweeglijk zijn en impulsiviteit.
(PsyQ, z.d.)
Epidemiologie
ADHD komt voor in alle leeftijdsfasen en in alle landen. De schattingen van het percentage
peuters en kleuters met ADHD liggen tussen de 0.5 en 6.5%. In de basisschoolleeftijd en
adolescentie komt ADHD bij ongeveer 5% van de kinderen voor. Op volwassen leeftijd liggen
de schattingen lager (1-4.7%). Deze percentages lopen dus nogal uiteen. Dit komt deels
doordat verschillende onderzoekers anders meten en ADHD vaststellen.
Jongens en meisjes
ADHD lijkt twee tot drie keer zo vaak voor te komen bij jongens als bij meisjes. Maar omdat
de problemen zich bij meisjes vaak anders uiten, worden deze niet altijd gezien als ADHD.
Hierdoor wordt ADHD bij meisjes minder vaak herkend en vastgesteld. Op volwassen leeftijd
blijkt ADHD bij mannen en vrouwen net zo vaak voor te komen.
(Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie, 2021)
Anatomie/fysiologie
Bij mensen met ADHD zijn vijf hersengebieden kleiner dan bij mensen zonder ADHD. De
verschillen zijn het duidelijkst te zien bij kinderen en minder groot bij volwassenen. Dit blijkt
uit de grootste neuro-imaging studie tot nu toe bij mensen met ADHD. De gevonden
verschillen kunnen de vertraagde hersenontwikkeling verklaren die karakteristiek is voor
deze aandachtsstoornis.
ADHD wordt gekenmerkt door symptomen van aandachtstekort, impulsiviteit en
hyperactiviteit. Een op de twintig kinderen heeft hier last van en 66% daarvan houdt
symptomen in hun volwassen leven. Eerder hersenonderzoek liet vaak tegenstrijdige
verschillen zien in de hersenen binnen de groep van mensen met ADHD, waarschijnlijk door
het gebruik van verschillende onderzoeksmethoden en een te kleine onderzoekspopulatie.
De meest duidelijke afwijking zagen wetenschappers in de basale ganglia, het gedeelte van
het brein dat betrokken is bij emotiecontrole en cognitie.
Vijf gebieden
Binnen het internationale ENIGMA-ADHD consortium werden de gegevens van 23 eerdere
studies naar de volumes van zeven hersengebieden opnieuw geanalyseerd. Hieruit bleek dat
het totale hersenvolume kleiner was bij mensen met ADHD, in vergelijking met
proefpersonen zonder ADHD. Specifiek waren de volumes van de amygdala en
de hippocampus kleiner. Ook waren drie onderdelen van de basale ganglia-onderdelen
verkleind. De verschillen waren het beste zichtbaar in kinderen en minder duidelijk in
volwassenen. De onderzoekers veronderstellen daarom dat de vertraging in de ontwikkeling
van het brein karakteristiek is voor ADHD.
, Emoties
Het grootse verschil werd gevonden voor de amygdala. Dit hersengebied is waarschijnlijk
gekoppeld aan ADHD door de rol die dit hersengebied speelt bij emotieregulatie. De kleinere
gebieden in de basale ganglia kunnen bijvoorbeeld verklaren waarom mensen met ADHD
liever snel een kleine beloning krijgen in plaats van een uitgestelde grote beloning. De rol
van de hippocampus is minder duidelijk, maar mogelijk heeft dit ook met motivatie en
emotieregulatie te maken.
Hersenen en genetica
De ENIGMA studie is het grootste onderzoek tot nu toe naar hersenvolumes in mensen met
ADHD. In totaal zijn de hersenbeelden vergeleken van 1.713 mensen met ADHD en 1.529
mensen zonder ADHD, in de leeftijd van 4 tot 63 jaar. Ook keken de onderzoekers naar het
effect van leeftijd, geslacht, medicatiegebruik en andere psychiatrische aandoeningen.
ENIGMA heeft als doel om grote groepen mensen te vergelijken op het niveau van de
hersenen en de genetica. Vergelijkbaar onderzoek is uitgevoerd voor schizofrenie, depressie,
obsessief compulsieve stoornis en bipolaire stoornis.
(Franke, 2017)
Etiologie
Erfelijkheid speelt een grote rol in het ontstaan van ADHD. Broertjes en zusjes van kinderen
met ADHD hebben een 2 tot 3 keer hogere kans om zelf ADHD te krijgen dan kinderen uit
een gezin waarin geen ADHD voorkomt. Uit tweelingonderzoek blijkt dat ADHD voor
ongeveer 80% bepaald wordt door erfelijkheid, dat is ongeveer vergelijkbaar met de invloed
van erfelijkheid op de lichaamslengte. Wetenschappers denken dat bij ADHD meerdere
genen een rol spelen en dat ook omgevingsfactoren een belangrijke invloed hebben.
Wat is de invloed van de omgeving?
De genen bepalen dus voor een belangrijk deel de kwetsbaarheid of 'aanleg' van een kind
voor ADHD. Maar het ontwikkelen van ADHD is niet onvermijdelijk als een kind er genetische
aanleg voor heeft. Invloeden vanuit de omgeving kunnen de genetische eigenschappen
versterken of verzwakken. Al voor de geboorte kan blootstelling aan nicotine, alcohol, zware
metalen en bepaalde chemische stoffen of een tekort aan voedingsstoffen de kwetsbaarheid
van het kind vergroten. Ook stress in het gezin, geldzorgen, ziekte van gezinsleden en een
ongeorganiseerde gezinsomgeving worden in verband gebracht met het ontwikkelen van
ADHD.
ADHD in het gezin
Hoeveel last een kind in het dagelijkse leven heeft van ADHD hangt af van de wisselwerking
tussen de erfelijke aanleg en de omgeving. Doordat erfelijkheid een grote rol speelt bij
ADHD, groeien kinderen met ADHD vaak op in een gezin waar een of beide ouders (en soms
ook broertjes of zusjes) zelf ook kenmerken van ADHD hebben, zoals moeite met planning
en organisatie. Dit kan van invloed zijn op het effect van een behandeling. Het is duidelijk dat
de omgeving en de opvoeding geen ADHD veroorzaken en ook geen ADHD kunnen
voorkómen.
Effect van medicijnen
Begripsbepaling
ADHD is de afkorting van Attention Deficit Hyperactivity Disorder (aandachtstekortstoornis
met hyperactiviteit). ADHD leidt tot levenslange problemen met aandacht of concentratie,
moeite met organiseren, hyperactief of overbeweeglijk zijn en impulsiviteit.
(PsyQ, z.d.)
Epidemiologie
ADHD komt voor in alle leeftijdsfasen en in alle landen. De schattingen van het percentage
peuters en kleuters met ADHD liggen tussen de 0.5 en 6.5%. In de basisschoolleeftijd en
adolescentie komt ADHD bij ongeveer 5% van de kinderen voor. Op volwassen leeftijd liggen
de schattingen lager (1-4.7%). Deze percentages lopen dus nogal uiteen. Dit komt deels
doordat verschillende onderzoekers anders meten en ADHD vaststellen.
Jongens en meisjes
ADHD lijkt twee tot drie keer zo vaak voor te komen bij jongens als bij meisjes. Maar omdat
de problemen zich bij meisjes vaak anders uiten, worden deze niet altijd gezien als ADHD.
Hierdoor wordt ADHD bij meisjes minder vaak herkend en vastgesteld. Op volwassen leeftijd
blijkt ADHD bij mannen en vrouwen net zo vaak voor te komen.
(Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie, 2021)
Anatomie/fysiologie
Bij mensen met ADHD zijn vijf hersengebieden kleiner dan bij mensen zonder ADHD. De
verschillen zijn het duidelijkst te zien bij kinderen en minder groot bij volwassenen. Dit blijkt
uit de grootste neuro-imaging studie tot nu toe bij mensen met ADHD. De gevonden
verschillen kunnen de vertraagde hersenontwikkeling verklaren die karakteristiek is voor
deze aandachtsstoornis.
ADHD wordt gekenmerkt door symptomen van aandachtstekort, impulsiviteit en
hyperactiviteit. Een op de twintig kinderen heeft hier last van en 66% daarvan houdt
symptomen in hun volwassen leven. Eerder hersenonderzoek liet vaak tegenstrijdige
verschillen zien in de hersenen binnen de groep van mensen met ADHD, waarschijnlijk door
het gebruik van verschillende onderzoeksmethoden en een te kleine onderzoekspopulatie.
De meest duidelijke afwijking zagen wetenschappers in de basale ganglia, het gedeelte van
het brein dat betrokken is bij emotiecontrole en cognitie.
Vijf gebieden
Binnen het internationale ENIGMA-ADHD consortium werden de gegevens van 23 eerdere
studies naar de volumes van zeven hersengebieden opnieuw geanalyseerd. Hieruit bleek dat
het totale hersenvolume kleiner was bij mensen met ADHD, in vergelijking met
proefpersonen zonder ADHD. Specifiek waren de volumes van de amygdala en
de hippocampus kleiner. Ook waren drie onderdelen van de basale ganglia-onderdelen
verkleind. De verschillen waren het beste zichtbaar in kinderen en minder duidelijk in
volwassenen. De onderzoekers veronderstellen daarom dat de vertraging in de ontwikkeling
van het brein karakteristiek is voor ADHD.
, Emoties
Het grootse verschil werd gevonden voor de amygdala. Dit hersengebied is waarschijnlijk
gekoppeld aan ADHD door de rol die dit hersengebied speelt bij emotieregulatie. De kleinere
gebieden in de basale ganglia kunnen bijvoorbeeld verklaren waarom mensen met ADHD
liever snel een kleine beloning krijgen in plaats van een uitgestelde grote beloning. De rol
van de hippocampus is minder duidelijk, maar mogelijk heeft dit ook met motivatie en
emotieregulatie te maken.
Hersenen en genetica
De ENIGMA studie is het grootste onderzoek tot nu toe naar hersenvolumes in mensen met
ADHD. In totaal zijn de hersenbeelden vergeleken van 1.713 mensen met ADHD en 1.529
mensen zonder ADHD, in de leeftijd van 4 tot 63 jaar. Ook keken de onderzoekers naar het
effect van leeftijd, geslacht, medicatiegebruik en andere psychiatrische aandoeningen.
ENIGMA heeft als doel om grote groepen mensen te vergelijken op het niveau van de
hersenen en de genetica. Vergelijkbaar onderzoek is uitgevoerd voor schizofrenie, depressie,
obsessief compulsieve stoornis en bipolaire stoornis.
(Franke, 2017)
Etiologie
Erfelijkheid speelt een grote rol in het ontstaan van ADHD. Broertjes en zusjes van kinderen
met ADHD hebben een 2 tot 3 keer hogere kans om zelf ADHD te krijgen dan kinderen uit
een gezin waarin geen ADHD voorkomt. Uit tweelingonderzoek blijkt dat ADHD voor
ongeveer 80% bepaald wordt door erfelijkheid, dat is ongeveer vergelijkbaar met de invloed
van erfelijkheid op de lichaamslengte. Wetenschappers denken dat bij ADHD meerdere
genen een rol spelen en dat ook omgevingsfactoren een belangrijke invloed hebben.
Wat is de invloed van de omgeving?
De genen bepalen dus voor een belangrijk deel de kwetsbaarheid of 'aanleg' van een kind
voor ADHD. Maar het ontwikkelen van ADHD is niet onvermijdelijk als een kind er genetische
aanleg voor heeft. Invloeden vanuit de omgeving kunnen de genetische eigenschappen
versterken of verzwakken. Al voor de geboorte kan blootstelling aan nicotine, alcohol, zware
metalen en bepaalde chemische stoffen of een tekort aan voedingsstoffen de kwetsbaarheid
van het kind vergroten. Ook stress in het gezin, geldzorgen, ziekte van gezinsleden en een
ongeorganiseerde gezinsomgeving worden in verband gebracht met het ontwikkelen van
ADHD.
ADHD in het gezin
Hoeveel last een kind in het dagelijkse leven heeft van ADHD hangt af van de wisselwerking
tussen de erfelijke aanleg en de omgeving. Doordat erfelijkheid een grote rol speelt bij
ADHD, groeien kinderen met ADHD vaak op in een gezin waar een of beide ouders (en soms
ook broertjes of zusjes) zelf ook kenmerken van ADHD hebben, zoals moeite met planning
en organisatie. Dit kan van invloed zijn op het effect van een behandeling. Het is duidelijk dat
de omgeving en de opvoeding geen ADHD veroorzaken en ook geen ADHD kunnen
voorkómen.
Effect van medicijnen
